Cây hoa mai vàng

Mai vàng thuộc họ Ochnaceae, có tên khoa học Ochna integerrima, là cây đa niên, có thể sống trên một trăm năm, gốc to rễ lồi lõm, thân xù xì, cành nhánh nhiều, lá mọc xen. Ngoài thiên nhiên, cây mai tự rụng lá vào mùa Đông và ra hoa vào mùa Xuân. Do đó, ông cha chúng ta đã lảy hết lá vào tháng chạp âm lịch, để kích thích cho cây mai ra hoa rộ vào dịp tết Nguyên đán.

Hình 1: Mai vàng bonsai cao 50 cm

1. Rễ cây mai vàng

Bộ rễ mai vàng có thể đâm sâu 2 - 3 m. Sự phân bố của bộ rễ phụ thuộc vào tính chất đất, mực nước ngầm nơi trồng, hình thức nhân giống như gieo hạt, chiết cành, ghép và điều kiện kỹ thuật chăm sóc.

Hình 2: Bộ rễ cây mai vàng khi nhỏ

Hình 3a: Bộ rễ cây mai vàng lâu năm

Hình 3b: Bộ rễ cây mai vàng lâu năm

Hình 4: Bộ rễ cây mai vàng trên 50 năm tuổi

2. Thân cây mai vàng

Là cây thân gỗ (hình 4) cao lớn nếu để mọc và sinh trưởng tự do, cây mọc từ hạt có thể cao tới 20 - 30 m, tán lá thưa.

Hình 5: Thân cây mai vàng cổ thụ cao gần 10 m

Hình 6: Thân và cành cây mai vàng cổ thụ

3. Lá cây mai vàng

- Lá đơn, mọc so le, phiến lá hình trứng thuôn dài, mặt dưới màu hơi ánh vàng (hình 6).

Hình 6: Lá mai vàng

- Mép lá có răng cưa (hình 7)

Hình 7: Mép lá mai vàng có răng cưa

4. Hoa mai vàng

Hoa lưỡng tính mọc thành chùm. Hoa mai thường mọc ra từ nách lá, mới đầu là một hoa to, gọi là hoa cái, có vỏ lụa (vỏ trấu) bọc bên ngoài.

Hình 8 Cành mai nhú nụ hoa

Hình 9: Hoa cái chưa bung vỏ lụa

Khi vỏ lụa bung ra, thì xuất hiện một chùm hoa con, từ một nụ đến mười nụ, tăng trưởng rất nhanh, độ bảy ngày sau là nở.

Hình 10: Hoa cái đã bung vỏ lụa

Mỗi hoa bên ngoài có 5 đài màu xanh (hình 11),

Hình 11: 5 đài hoa màu xanh

Cánh hoa màu màu vàng (số lượng cánh tùy theo giống) (hình 13).

Hình 12: Hoa mai vàng sắp nở

Hình 13: Hoa mai vàng nở

Ở giữa là một chùm nhụy mang phấn màu xậm hơn.

Hình 14: Nhị và nhụy hoa mai vàng

Trong chùm hoa này, hoa to nở trước hoa nhỏ nở sau (hình 2.1.14, hình 2.1.15), đến vài ba ngày mới nở hết.

Hình 15: Các hoa to trên sẽ nở trước

Thường hoa nở 3 ngày thì tàn. Ngày thứ nhất, 5 cánh và chùm nhụy xoè thẳng ra rất đẹp. Ngày thứ hai, 5 cánh vảnh lên và chùm nhụy dụm lại. Qua đến ngày thứ ba, 5 cánh bắt đầu rơi lả tả theo chiều gió, hoa tàn. Đó là chu kỳ của mai vàng 5 cánh. Cây mai vàng còn có nhiều loại, rất đa dạng.

5. Quả mai vàng

Sau khi tàn, hoa nào đậu thì bầu noãn phình to lên và kết hạt.

Hình 16: Trái mai non mới đậu

Hạt mai non màu xanh (hình 17)

Hình 17: Hạt mai còn non màu xanh

Hạt ở giữa các cánh hoa có mầu xanh khi còn non và đổi sang mầu đen khi già.

Hình 18: Hạt mai chín màu đen

Hạt chín rụng xuống đất, mọc lên cây con. Cây con vài ba năm sau mới ra hoa bói lần đầu tiên và cứ thế tiếp tục, mỗi năm mỗi ra hoa.

Hình 19: Hạt mai tứ quý còn non

Hình 20: Hạt mai tứ quý khi chín