Lúa bị xoắn đọt – nguyên nhân do đâu? Do độc chất hay rầy phấn trắng?

Trong sản xuất lúa, nhiều bà con phản ánh tình trạng lúa bị xoắn đọt ở giai đoạn 55–60 ngày tuổi. Đây là giai đoạn quan trọng để hình thành đòng – trổ. Nếu không được xử lý kịp thời, cây sẽ bị ảnh hưởng đến khả năng trổ đòng, thụ phấn và năng suất cuối vụ.

Vậy nguyên nhân do đâu, lúa có trổ được không và cách cải thiện như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Dấu hiệu lúa bị xoắn đọt

1. Quan sát phần góc lúa

Gốc cứng, rễ thô, nù: nghi ngờ ngộ độc do thuốc cỏ, thuốc trừ bệnh hoặc phèn nhôm.

Gốc mềm, rễ trắng, tơ phát triển tốt: nghi rầy phấn trắng hoặc bọ trĩ chích hút.

2. Quan sát phiến lá quanh đọt bị xoắn

Phiến lá vẫn thẳng, màu bình thường: thường là do độc chất tác động cục bộ.

Phiến lá nhăn nheo, sần sùi, nhám tay: điển hình của rầy phấn trắng hoặc bọ trĩ.

3. Kiểm tra đồng (tim đèn) và đòng non

Đồng bị dị dạng, nù, khít – không phát triển: là biểu hiện của ngộ độc nội sinh.

Nguyên nhân làm lúa xoắn đọt

Hiện tượng xoắn đọt ở lúa có thể xuất phát từ 3 nhóm nguyên nhân chính:

1. Do ngộ độc từ thuốc và đất

Ngộ độc thuốc cỏ sớm: Phun thuốc cỏ trước 20 ngày sau sạ trong điều kiện quá lạnh/nóng có thể khiến lúa không kịp giải độc, gây xoắn đọt.

Ngộ độc thuốc trừ bệnh – liều cao: Phun thuốc nồng độ cao ở giai đoạn làm đòng có thể gây ảnh hưởng đến mô non, khiến đọt biến dạng, cằn cỗi.

Phèn nhôm (Al³⁺) trong đất: Làm cây bị vàng cam, rễ nâu, chết chòm. Nặng có thể làm rụng lá non, xoắn đọt. Trường hợp này khó cải thiện bằng phương pháp thường.

2. Do côn trùng chích hút

Côn trùng như bọ trĩ và rầy phấn trắng chích vào mô non làm nghẽn mạch dẫn, khiến đọt xoắn lại, phiến lá nhăn nheo, thân lá bị "sần sùi" tương tự như bệnh "đầu lân" trên ớt, bí.

Cơ chế này khác với độc chất: tổn thương chủ yếu ở lớp ngoài mô lá và đọt, không ảnh hưởng nhiều đến bông hoặc đồng lúa bên trong.

3. Do muỗi hành

Muỗi hành tiết ra chất kích thích sinh trưởng dạng auxin và cytokinin làm đọt biến dạng. Trường hợp này thường dễ nhận diện bằng mắt: đọt phình bất thường, bị cuộn xoắn ngay từ lúc mới nhú.

Lúa bị xoắn đọt có trổ được không?

Nếu xử lý sớm và đúng cách, cây lúa vẫn có thể trổ đòng và cho hạt bình thường.

Trường hợp nhẹ, bông vẫn có thể trổ ngang từ nách lá, không ảnh hưởng nhiều đến năng suất.

Trường hợp nặng, sau giải độc vẫn có thể hình thành chồi mới thay thế đọt bị hư.

Biện pháp khắc phục

Sử dụng COMBO GIẢI ĐỘC: Giải độc Paclobutrazol, Thuốc cỏ – Trẻ hóa mô – Phục hồi sinh trưởng, Vitamin 3B…

Khi phát hiện cây bị côn trùng chích hút cần có biện pháp phòng trị kịp thời

Kết luận và khuyến nghị

Hiện tượng lúa xoắn đọt là dấu hiệu cảnh báo cây đang gặp vấn đề về mạch dẫn hoặc độc tố tích tụ. Bà con cần:

Quan sát kỹ biểu hiện ở lá, gốc, đòng lúa.

Kiểm tra lại lịch phun thuốc, loại đất, tiền sử sử dụng thuốc cỏ – thuốc bệnh.

Phối hợp dinh dưỡng – giải độc – điều hòa sinh trưởng để cây phục hồi nhanh chóng.