Nguyên nhân dưa leo bị teo trái và giải pháp kỹ thuật khắc phục hiệu quả

1. Biểu Hiện Sinh Lý Của Hiện Tượng Teo Trái

Dưa leo sau khi đậu trái có biểu hiện giảm kích thước phần chóp trái, mô trái không giãn đều, khiến trái nhỏ dần hoặc phát triển lệch trục. Một số trái cong nhẹ do rối loạn phân chia tế bào trong giai đoạn 3–10 ngày sau đậu trái. Đây là dạng rối loạn sinh lý phổ biến trong sản xuất thương phẩm.

2. Nguyên Nhân Gây Hiện Tượng Teo Trái

2.1 Thụ phấn – thụ tinh không hoàn chỉnh

Khi gặp mưa kéo dài, ẩm độ cao, nhiệt độ > 35°C hoặc thiếu ong thụ phấn, phấn hoa giảm sức sống. Sự thụ tinh không hoàn chỉnh khiến vùng đầu trái không nhận đủ tín hiệu hormone → trái bị teo ngay từ giai đoạn đầu.

2.2 Thiếu kali (K) trong pha phát triển trái

Kali là nguyên tố quyết định vận chuyển dinh dưỡng và đường hòa tan về trái. Thiếu K dẫn đến:

• giảm áp suất thẩm thấu,

• mô trái không căng,
  → gây teo trái, trái nhỏ bất thường.

2.3 Bộ rễ kém hoạt động hoặc cây bị stress nước

Cây dưa leo có hệ rễ nông nên rất nhạy với thay đổi ẩm độ. Khi đất lúc khô, lúc ướt, hoặc úng cục bộ:

• rễ giảm khả năng hấp thu,

• dòng vận chuyển dinh dưỡng tới trái bị gián đoạn,
  → trái bị teo hoặc phát triển không đồng đều.

2.4 Thiếu vi lượng Bo (B) và Canxi (Ca)

• Bo: cần thiết cho ống phấn và thụ tinh. Thiếu Bo → đậu trái kém → trái dễ teo.

• Canxi: giữ vai trò cố định màng tế bào. Thiếu Ca → mô trái yếu, phát triển chậm → trái teo hoặc lệch hình.

2.5 Nhiệt độ ngoài ngưỡng sinh trưởng

Dưa leo nhạy cảm với nhiệt độ. Ở mức > 35°C hoặc < 18°C:

• phấn yếu,

• hormone phát triển rối loạn,

• tốc độ giãn tế bào giảm,
  → trái dễ bị teo hoặc biến dạng.

2.6 Dư đạm trong thời kỳ mang trái

Khi nồng độ đạm cao, cây ưu tiên phát triển lá – thân, giảm phân bổ cho trái. Hậu quả là trái thiếu dưỡng chất, đặc biệt ở phần chóp → trái nhỏ và teo.

3. Giải Pháp Kỹ Thuật Khắc Phục

3.1 Duy trì độ ẩm ổn định – giảm stress nước

• Giữ ẩm đất 65–75%.

• Tránh để đất khô rồi tưới dồn.

• Với giá thể: kiểm tra ẩm 2 lần/ngày để không xảy ra úng rễ.

3.2 Nâng cao hiệu quả thụ phấn

• Phun Bo 8–12 ml/25 lít khi hoa bắt đầu nở rộ.

• Điều chỉnh thông thoáng để phấn hoa khỏe.

• Mô hình nhà màng có thể sử dụng ong mật hoặc quạt đối lưu.

3.3 Bổ sung dinh dưỡng cân đối trong pha nuôi trái

• Bón NPK giàu kali như 15-5-20 hoặc 12-3-30.

• Kết hợp canxi chelate để hạn chế teo trái và nâng độ cứng mô trái.

• Giảm lượng đạm trong giai đoạn trái đang lớn mạnh.

3.4 Điều chỉnh vi khí hậu

• Che mát 30–40% trong ngày nắng gắt.

• Tăng thông gió để hạn chế ẩm cao, giúp phấn hoa hoạt động tốt.

3.5 Tăng cường sức khỏe bộ rễ

• Dùng chế phẩm kích rễ định kỳ.

• Bổ sung hữu cơ hoai mục hoặc giá thể tơi xốp đúng kỹ thuật.

4. Kết Luận

Hiện tượng dưa leo bị teo trái là biểu hiện tổng hợp của rối loạn sinh lý, liên quan đến thụ phấn – thụ tinh, cân đối dinh dưỡng (đặc biệt K – Ca – Bo), hoạt động của bộ rễ và điều kiện nhiệt – ẩm. Áp dụng đúng kỹ thuật giúp cây ổn định sinh trưởng, trái phát triển đồng đều và nâng cao năng suất thương phẩm.