Kỹ thuật xây dựng vườn ươm cho cây Trôm (P1)

1. Chọn địa điểm lập vườn ươm

1.1. Điều kiện tự nhiên ở vườn ươm cây Trôm

- Khí hậu: Nhiệt độ, độ ẩm, chế độ mưa, lượng bốc hơi… phù hợp với đặc tính sinh thái của các loài cây sẽ gieo ươm, tránh được các yếu tố thời tiết bất lợi như: giá rét, sương muối hoặc nhiệt độ quá cao.

+ Không nên xây dựng ở nơi thấp, ẩm ướt… là những điều kiện dễ cho dịch bệnh phát triển gây ảnh hưởng xấu tới cây con

+ Nơi đặt phải thoáng, tránh được ảnh hưởng của gió to và bão

- Địa hình: Tương đối bằng, thoát nước, dốc nhỏ hơn 5o (nhằm tiện áp dụng các biện pháp cơ giới, tiện chăm sóc, vận chuyển tránh hiện tượng xói mòn…).

+ Nếu ở vùng núi, độ dốc quá cao thì làm thành bậc thang;

+ Nếu ở gần rừng nên chọn vị trí vườn ươm cách 20m trở lên.

1.2. Loại đất thích hợp để trồng trôm

- Đất thịt nhẹ hoặc thịt trung bình có kết cấu tốt, tầng canh tác dày, màu mỡ, có khả năng giữ nước và thoát nước tốt.

- Đất: Có kết cấu tốt, tầng đất dày 40 - 50cm, có khả năng giữ nước và thoát nước tốt, tốt nhất là đất cát pha đến thịt trung bình, phải gần nơi ễ dàng lấy đất đóng bầu, đủ ánh sáng, thoáng gió và tốt nhất có đai rừng chắn gió. Vùng trung du và miền núi chọn đất có pH= 5 - 7, mực nước ngầm 0,8 - 1,0m. Nếu gieo ươm thông thường thì phải chọn những nơi có khả năng khai thác ễ àng đất ưới tán rừng.

1.3. Nguồn nước cho vươn ươm

- Yêu cầu nguồn cung cấp đủ nước tưới cho cả các tháng trong năm, đảm nảo yêu cầu về chất lượng. Nước tưới

1.4. Điều kiện kinh doanh

- Vị trí vườn ươm: Vườn ươm xây ựng ở trung tâm khu rừng để tiện cho việc vận chuyển và cây con dễ thích nghi với điều kiện hoàn cảnh. Nên xây dựng ở gần khu ân cư, thuận tiện giao thông, thuận lợi sinh hoạt, mua sắm vật tư và sử dụng được nhân lực tại chỗ để tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

- Vườn ươm phải có vị trí đặt thuận lợi về giao thông, bằng phẳng, không bị úng nước, cách nơi tiêu thụ cây giống trong phạm vi bán kính 100km là tốt nhất đối với vườn ươm cố định, < 50km đối với vườn ươm tạm thời (đối với vườn ươm tạm thời càng gần càng tốt).

- Hình dạng: Hình chữ nhật hoặc hình vuông để dễ quy hoạch và sử dụng cơ giới.

- Diện tích vườn ươm đủ lớn đảm bảo được số lượng cây con cần gieo ươm, tránh nơi có nhiều mầm mống sâu bệnh hại.

- Nguồn cung cấp điện: Trong quá trình sản xuất cây giống cần dùng đến điện để chạy một số loại máy móc như máy bơm, điện thắp sang o đó địa điểm đặt vườn ươm phải có nguồn cung cấp điện.

2. Bố trí các khu trong vườn ươm cây Trôm

- Nguyên tắc bố trí: đảm bảo cho mỗi khu có đủ diện tích và điều kiện cần thiết để hoàn chỉnh từng khâu công việc trong 1 dây truyền khép kín. Đồng thời đảm bảo tính hợp lý của từng loại công việc, tiết kiệm được thời gian và sức lao động trong quá trình sản xuất.

Để quy hoạch được vườn ươm đầu tiên phải dự trù diện tích vườn ươm bao gồm: đất sản xuất và đất không sản xuất.

- Diện tích đất liên canh tính theo công thức: 

- Diện tích luân canh:

Trong đó: là diện tích đất sản xuất cho 1 loại cây (m²; ha)

Số cây con phải sản xuất hàng năm (cây) n: sản lượng cây con hợp lý /1 đơn vị diện tích

A: số năm nuôi cây ươm

B: tổng số các khu trong vườn ươm

C: số khu sử dụng để gieo ươm hàng năm

- Trường hợp luân canh theo hàng tính theo công thức sau:

Trong đó:

m: tổng số chiều dài của luống gieo∕ 1 đơn vị diện tích (ha)

n: sản lượng cây con hợp lý∕ 1m ài của luống.

Chú ý: Nếu gieo vườn ươm nhiều loài cây thì tính P cho từng loài để từ đó tính tổng

2.1. Khu vực sản xuất cây trôm

2.1.1. Khu trộn đất ruột bầu

- Là nơi dự trữ và trộn đất ruột bầu nên cần có mái che mưa, nắng đồng thời cũng là nơi để đóng bầu sau đó xếp bầu vào luống.

Hình 1: Đất đóng bầu

2.2.2. Khu cấy cây Trôm

- Khu vực luống cây nền cứng: Là luống nền láng bê tông và được xây gờ bao quanh, có lỗ thoát nước đóng mở được, nền luống phải được láng phẳng và hơi sốc về phía lỗ thoát nước, tháo được kiệt nước. Gờ luống nên xây bằng gạch cao 15 - 20cm và trát vữa xi măng cẩn thận. Tùy theo địa hình cụ thể của nơi đặt vườn ươm mà xây luống dài ngắn khác nhau. Một luống bình thường có kích thước 10m dài x 1 mét rộng có thể xếp được 1.300 bầu cây với đường kính bầu 13cm. Luống cây nên xây thành từng cụm 4 - 5 luống, các cụm cách nhau 1,5m và giữa các luống các nhau khoảng 50cm là phù hợp trong quá trình sản xuất cây con.

Hình 2: Luống nền cứng trong vườn ươm

- Khu vực luống cây nền mềm: Được xây dựng theo kích thước như nền cứng, dài 10m, rộng 1m. Gờ bao quanh luống có thể làm bằng khung gỗ, đan bằng tre nứa thậm chí bằng đá, gạch để giữ cho bầu cấy cây không bị đổ hoặc nền luống làm thấp hơn mặt vườn khoảng 15 - 20cm.

Hình 3 : Luống nền mềm trong vườn ươm

Chú ý: Làm luống chìm hay nổi căn cứ mức độ thoát nước của vườn ươm.

- Những nơi có điều kiện khô hạn thì thông thường làm luống chìm hoặc luống bằng. Do đó cần có sự vận dụng cho phù hợp.

2.2. Khu vực không sản xuất cây trôm

2.2.1. Hệ thống tưới

- Hệ thống tưới phải đảm bảo nước được dẫn đến khắp nơi trong vườn ươm.

Cần phải xây dựng hệ thống cung cấp nước cố định và hệ thống cung cấp nước linh hoạt phục vụ tưới cây trong vườn ươm.

- Hệ thống tưới nước trong vườn ươm chia làm các bộ phận sau:

Hình 4 : Bể chứa nước trong vườn ươm

Máy bơm: Là bộ phận động lực đẩy, hút nước từ bể chứa qua hệ thống ống dẫn đến các vị trí sản xuất trong vườn ươm.

Hình 5 : Máy bơm nước trong vườn ươm

Hệ thống ống dẫn nước đến các luống sản xuất cây con: hệ thống ống dẫn nước này cần được lắp đặt sao cho nước đến đầu luống sản xuất. Hệ thống dẫn nước có 2 loại:

Hệ thống dẫn nước cố định làm bằng ống thép hoặc nhựa

Hình 6: Hệ thống dẫn nước cố định trong vườn ươm

Hệ thống không cố định được làm bằng các ống nhựa.

Hình 7: Hệ thống dẫn nước không cố định trong vườn ươm

Vòi tưới: Tùy thuộc vào yêu cầu sản xuất mà chúng ta sẽ lắp đặt hệ thống vòi phun khác nhau. Vòi phun có các loại sau:

Vòi nước bình thường

Hình 8: Vòi nước bình thường trong vườn ươm

- Hệ thống tưới phun trong vườn ươm

Hình 9 : Hệ thống tưới phun trong vườn ươm.