Chuẩn bị làm cây giống rau màu (phần 1)

1. Chọn địa điểm thành lập vườn ươm

1.1. Điều kiện khí hậu

- Vườn ươm phải đặt ở nơi có điều kiện khí hậu phù hợp với yêu cầu sinh thái của các chủng loại cây rau cần nhân giống, tránh được các yếu tố thời tiết bất thuận như: giá rét, sương muối hoặc nhiệt độ quá cao.

1.2. Điều kiện đất đai

- Khu đất xây dựng vườn ươm phải bằng phẳng, có độ dốc nhỏ hơn 5o và tiêu thoát nước tốt. Đối với các chủng loại cây rau được gieo trồng trực tiếp trên nền đất, yêu cầu đất làm vườn ươm phải có kết cấu tốt, tầng canh tác dày, màu mỡ, có khả năng giữ nước và thoát nước tốt.

1.3. Nguồn nước tưới

- Nguồn nước tưới: có nguồn cung cấp đủ nước tưới tất cả các tháng trong năm, bảo đảm yêu cầu về chất lượng. Ngoài ra, vườn ươm phải đặt ở nơi có vị trí thuận lợi về giao thông, gần thị trường yêu cầu cây giống.

2. Quy hoạch và thiết kế vườn ươm

2.1. Các loại vườn ươm

Tuỳ theo nhiệm vụ và thời gian sử dụng mà có thể chia thành 2 loại vườn ươm:

- Vườn ươm cố định: Vườn ươm để cây ghép cố định có hình bán nguyệt, rộng 2,5m, dài 4m. Diện tích khoảng 10m2. Sử dụng ống nhựa tiền phong hoặc thép đường kính 3cm, dài 6 - 8m để làm khung nhà, mỗi khung cắm cách nhau 0,8 - 1m, dùng các thanh ngang hoặc kèo để cố định nhà tránh gió, bão.

Toàn bộ khung nhà được che kín bằng nilong trắng loại 0,2 - 0,3mm sao cho phía trong nhà kín hoàn toàn. Phía trước nhà có lối đi rộng 0,6 x 0,8m, được bịt kín bằng một loại cửa 2 cánh. Bên trên lớp nilong là 2-3 lớp lưới đen (giảm ánh sáng). Phía dưới được san thành luống hoặc để phẳng trải nilong sau đó bơm nước vào, giữ mực nước vừa phải, dùng các giá đỡ hoặc gạch kê các khay đựng cây sao cho không bị ngập khay để cây cà chua sau ghép.

Hình 2.1.1: Vườn chuyên sản xuất cây giống

- Vườn ươm tạm thời: Có thể tháo ra, lắp lại dễ dàng giúp nông dân tiết kiệm diện tích và có thể cất giữ sau mỗi vụ ghép. Nguyên liệu là những thanh tre dài khoảng 3m (tùy thuộc độ rộng của nhà để cây), được cắm thành hình vòng cung cách nhau 50 - 60 cm trên một khu đất. Dùng dây cố định các thanh tre lại với nhau, sau đó dùng nilong trắng phủ kín, phía trên che phủ thêm 2 - 3 lớp lưới đen để giảm tối đa ánh sáng mặt trời. Xung quanh nhà đắp đất kín để tránh thoát hơi nước và chuột phá hại. Phía dưới cùng (mặt đất) trải nilong để giữ nước.

Hình 2.1.2: Vườn ươm cây giống tạm thời

2.2. Quy hoạch và thiết kế vườn ươm chuyên sản xuất cây giống

- Một vườn ươm nhân giống cây rau cố định được chia thành các khu riêng biệt bao gồm:

* Khu cây giống: được chia thành hai khu vườn nhỏ.

- Vườn cây giống cung cấp vật liệu ghép: là vườn trồng các giống rau để cung cấp vật liệu nhân giống cho vườn ươm; vườn cây giống được thiết kế với khoảng cách trồng 3-5 x 3-5 (cm) và quy mô diện tích được tính toán dựa trên số lượng cây giống vườn ươm cần sản xuất.

Hình 2.1.3: Vườn ươm cây giống cung cấp vật liệu ghép

- Vườn cây giống cung cấp vật liệu làm gốc ghép: là vườn trồng các giống cây rau cung cấp hạt làm gốc ghép; vườn cây giống cung cấp vật liệu làm gốc ghép được thiết kế trồng với khoảng cách tương tự như vườn trồng sản xuất của từng chủng loại cây rau tương ứng.

Hình 2.1.4: Vườn cây giống cung cấp vật liệu làm gốc ghép

    * Khu nhân giống.

Tuỳ theo quy mô, nhiệm vụ và khả năng sử dụng các phương pháp nhân giống của cơ sở. Khu nhân giống cây gốc ghép cần được thiết kế có mái che bằng các vật liệu thích hợp, thời gian và mức độ che sáng phụ thuộc vào chủng loại cây rau cần nhân giống.

Hình 2.1.5: Khu gieo ươm cây gốc ghép

- Khu ra ngôi và nhân giống:

Cây gốc ghép được đưa ra ngôi ghép và chăm sóc đến khi đạt tiêu chuẩn xuất vườn. Các chủng loại cây rau được nhân giống bằng gieo hạt cũng được gieo ươm hoặc ra ngôi chăm sóc tại khu này. Cây giống được trồng trong túi bầu polyêtylen hoặc các vật liệu làm bầu thích hợp khác.

- Khu đảo và huấn luyện cây con trước khi xuất vườn: là khu dùng để phân loại và áp dụng các biện pháp chăm sóc tối thiểu nhằm huấn luyện cây giống thích nghi dần với điều kiện đưa ra trồng sản xuất.

2.3. Quy hoạch và thiết kế vườn ươm vừa sản xuất cây giống, sản xuất cây thương phẩm

- Đối với vườn ươm nhân giống cây rau tạm thời chỉ quy hoạch xây dựng khu nhân giống. Tuỳ thuộc vào quy mô sản xuất của cơ sở, khả năng áp dụng các biện pháp nhân giống mà khu nhân giống được chia thành các khu tương tự như vườn ươm cây cố định hoặc chỉ bao gồm các khu:

+ Khu gieo ươm cây gốc ghép,

+ Khu ra ngôi và nhân giống,

+ Khu đảo cây và huấn luyện cây con trước khi xuất vườn.

Toàn bộ vật liệu ghép, hạt gốc ghép hoặc vật liệu khác làm gốc ghép được cung cấp từ vườn ươm cây giống của các vườn ươm chuyên sản xuất cây giống.