Canxi (Ca) - Calcium

Độ dinh dưỡng của phân Canxi được đánh giá bằng hàm lượng %Ca hoặc CaO trong phân.

1. Tác dụng của Canxi đối với đất và cây trồng

Chất Canxi (Ca) chiếm phần lớn trong cấu tạo vách tế bào thực vật. Canxi chủ yếu tham gia vào sự tạo thành vách tế bào và hoạt chất của nhiều loại men, có tác dụng rất quan trọng tới việc duy trì công năng của màng tế bào. Canxi có tác dụng đặc biệt trong việc duy trì cân bằng của môi trường bên ngoài, tăng cường sự nở hoa và tăng độ bền của hoa.

* Đối với đất:

- Giảm độ chua trong đất, giảm sự gây độc của Mn, Fe, Cu, Al (nếu hàm lượng cao).

- Rất cần thiết đối với vi khuẩn cố định đạm.

* Đối với cây trồng:

- Kích thích rễ và lá cây phát triển.

- Hình thành các hợp chất cấu thành màng tế bào, làm cây trở nên cứng cáp.

- Giúp làm giảm hàm lượng đạm Nitrat trong cây.

- Tăng cường hoạt tính của một số hệ thống men trong cây.

- Trung hòa các axit hữu cơ trong cây

- Rất cần thiết cho sự phát triển của hạt đậu.

- Tăng cường sự phát triển của bộ rễ, kích thích hoạt động của VSV, hút các nguyên tố dinh dưỡng khác.

- Điều tiết mạnh mẽ quá trình trao đổi chất và sinh lý của tế bào.

- Cầu nối trung gian giữa các thành phần hóa học của chất nguyên sinh

- Duy trì cân bằng cation – anion trong tế bào.

- Hạn chế sự xâm nhập của cation K+,  Mg2+,  Na+, NH4+ vào tế bào, là yếu tố chống độc cho cây.

* Sự thiếu canxi đối với cây trồng

Biểu hiện thiếu canxi của cây trồng thường không phải do sự thiếu hụt canxi trong đất, phần lớn đất tự nhiên cung cấp đủ canxi cho cây, biểu hiện thiếu canxi chủ yếu ở các cây trồng có nhu cầu canxi cao hoặc được trồng trên môi trường đất thiếu canxi (giá thể) hoặc do sự biến động của độ ẩm đất trồng, cũng có thể do các yếu tố ngoại cảnh khác làm thiếu hụt lượng canxi trong đất.

Biểu hiện cây trồng thiếu Canxi (Cây có màu xanh đậm, chồi non mất màu xanh, cong và chết dần ở chóp lá và mép lá, cuối cùng chồi ngọn chết).

Biểu hiện thiếu Canxi ở lá non

- Tế bào bị hủy hoại, rễ, lá, và các phần khác của cây đều bị thối và chết.

Biểu hiện thiếu Canxi trên lá già

- Hiện ra trước tiên là đầu lá và mép lá bị hóa trắng sau hóa đen rồi phiến lá bị uốn cong và xoắn lại, cấu trúc của màng sinh chất và màng các bào quan bị hư hại.

- Thể hiện ra trong các mô non đang phân chia và hệ rễ bị hư hại.

Cây ngô biểu hiện thiếu canxi, rễ cây bị hư hại do thiếu canxi

- Tế bào đang phân chia không hình thành được vách tế bào mới.

Cây bắp cải và Cà rốt bị thiếu canxi

- Xuất hiện các tế bào nhiều nhân đặc trưng đối với mô nhân sinh thiếu canxi.

- Tăng sự xuất hiện rễ phụ và lông hút, rễ sinh trưởng chậm

Đậu và Cà chua thiếu Canxi

Thiếu canxi, cây kém phát triển, rễ nhỏ và ngắn, thân mềm, lá nhỏ, cây yếu dễ bị đổ ngã và sâu bệnh tấn công

2. Vai trò của vôi (CaCO3) trong quá trình cải tạo đất

* Các phản ứng vôi trong đất:

* Phản ứng của vôi với nhóm acid carboxylic trong chất hữu cơ.

RCOO]

2R – COOH + CaCO3          =    Ca2+ + H2O + CO2

RCOO]

- Nếu đất ít chua, bicarbonate có thể tạo thành sau khi bón vôi

RCOO]

2R – COOH + CaCO3        =     Ca2+ + 2H2CO3 + Ca2+

RCOO]

* Phản ứng với Al3+ trên khoáng sét, làm giảm độ độc của nhóm

2Al3+ -Keo đất + 3CaCO3   =     2Al(OH)3   + 3Ca2+ -Keo đất + 3H2O + 3CO2

* Trung hòa độ chua của đất

[KĐ]-2H + CaCO3   =     [KĐ]-Ca  + H2O  +  CO2

H2CO3 + CaCO3      =    Ca(HCO3)2

* Khử được tác hại của đất mặn

[KĐ]-2Na + CaSO4     =    [KĐ)-Ca  + Na2SO4

Rửa trôi

3. Các dạng nguyên liệu, phân bón và hợp chất chứa Canxi:

* Các loại canxi tự nhiên:

Các nguyên liệu chứa Canxi: (A) Đá vôi, (B) Dolimte, (C) Dolomite nung, (D) vỏ sò và bột vỏ sò

- Đá vôi nguyên chất 54,7 – 56,1% CaO

- Đá vôi lẫn dolomit 42,4 – 54,7% CaO

- Đá vôi dolomit hóa 31,6 – 42,4% CaO

- Thạch cao (CaSO₄) 56% CaO

- Vỏ sò, ốc, san hô 40% CaO

* Các loại phân bón chứa canxi:

- Superphosphate (Supe Lân Ca(H₂PO₄)₂ + CaSO4): 18 - 21% Ca

- Triple Superphosphate (Lân giàu) 12 - 14% Ca

- Canxi Nitrorat (Ca(NO₃)₂): 15 - 19% CaO

- Lân nung chảy: 25 - 30% CaO

* Canxi hòa tan (Canxi Chelate - CaEDTA):

Hàm lượng: 10% Ca

Tên hóa học: Ethylenediaminetetraacetic acid, calcium disodium complex

Công thức hóa học: EDTA-CaNa2.2H2O

Công thức phân tử: C10H12N2O8CaNa2.2H2O

Khối lượng phân tử: 410.13

pH = 6-7

Tính chất: Dạng bột màu trắng, hòa tan tốt và ổn định trong nước, độ hòa tan trong nước 99%

4. Biện pháp bón vôi:

- Bón vôi thường hiệu quả cao nhất đối với dất chua và đất bạc màu.

- Ngoài tác dụng cải tạo hoá tính, lí tính của đất, tạo độ chua thích hợp cho sự phát triển bình thường của cây trồng và vi sinh vật có ích đồng thời còn bảo đảm cung cấp cho cây trồng một nguyên tố dinh dưỡng rất cần thiết.

Chu kỳ bón vôi

- Đất chua mặn, đất phèn bón 45 – 60 tạ/ha sang vụ 2 đã hết hiệu lực.

- Đất bạc màu bón 5,6 – 23 tạ/ha cũng chi bội thu được vụ 3.

- Đất phù sa cổ bón 12,5 –  50 tạ/ha hiệu lực còn đến vụ thứ 4.