Đặc điểm, triệu chứng và cách khắc phục thiếu trung vi lượng trên cây có múi

Không chỉ riêng mình cây trồng có múi mà tất cả các loại cây trồng cần bổ sung thêm dinh dưỡng để tăng khả năng sinh trưởng, phát triển và năng suất của cây trồng. Nhưng đa số các hộ dân trồng cây đều chủ yếu tập chung bón phân NPK cho cây trồng, mà không để ý đến trung vi lượng để bổ sung cho cây trồng phát triển toàn diện. Từ đó ảnh hưởng đến tình trạng mất cân đối dinh dưỡng cho cây trồng, dẫn đến cây kém năng suất và dễ bị sâu bệnh hại tấn công.

Dưới đây là một số biểu hiện cây bị thiếu chất trung vi lượng trên cây có múi thường gặp và biện pháp khắc thiếu trung vi lượng cho cây trồng có múi:

1. Trung lượng Calcium (Ca)

Canxi có vai trò rất quan trọng đối với sinh trưởng và phát triển của rễ cây trồng và cây bị thiếu canxi bộ rễ sẽ nhanh chóng bị hư, chết dần cây. Canxi giúp thân, cành cứng rắn tránh gãy đổ, tăng pH đất và diệt trùng, trái chắc dễ tồn trữ, thịt ngọt. Canxi còn có vai trò như một chất giải độc bằng cách trung hòa acid hữu cơ, tăng cường khả năng hút đạm và tăng tính chống chịu một số loại sâu bệnh của cây trồng. Nếu trồng cây ở vùng đất chua hoặc đất kiềm cây rất dễ bị thiếu canxi.

Hiện tượng nứt trái do thiếu Ca

Triệu chứng cây bị thiếu canxi: Khi cây bị thiếu canxi lá non của cây mới trồng sẽ có bị biến dạng và có màu xanh sẫm không bình thường, nếu cây bị thiếu canxi nặng cạnh non có thể bị gẫy, lá có hình đài hoa và quăn. Đôi khi, trái bị nứt, có vị đắng.

Cách khắc phục: bà con cần bổ sung ngay canxi khi cây có các triệu chứng trên bằng cách bón vôi hoặc bổ sung thêm vi lượng Canxi chelate (Ca-EDTA-10), canxi Bo

Canxi Chelate có thể sử dụng để bón bổ sung dinh dưỡng trực tiếp vào đất, trộn với các loại phân bón, thuốc trừ sâu bệnh khác để bón, có thể phun lên lá, tưới gốc, dùng để ngâm tẩm hạt giống, nhúng rễ và hom trước khi trồng. 

2. Trung lượng Magnesium (Mg)

Mg là thành phần cấu tạo nên chất diệp lục trên lá cây, giúp cây quang hợp tốt hơn. Mg còn giúp cho sự vận chuyển của lân và chất đường trong cây được diễn ra nhanh hơn. Trên cây có đủ lượng Mg cần thiết lá sẽ luôn xanh tốt, gốc ghép dễ trốc hơn.

Hiện tượng lá thiếu Mg

Triệu chứng cây thiếu Magie: Khi cây thiếu Mg lá vàng ở phần thịt giữa các gân lá, xuất hiện chủ yếu ở lá già hoặc các lá bên dưới của cành mang trái, trong khi lá non vẫn còn xanh. Phần xanh còn lại của lá có hình chữ V ngược ở cuống lá. Trường hợp thiếu Mg trầm trọng, toàn bộ lá bị vàng, có thể rụng sớm. Trái nhỏ và ít ngọt.

Cách khắc phục: Bổ sung cho cây trồng hàm lượng Mg-EDTA-6, Mg(NO₃)₂ , MgSO₄. Tăng cường bón phân chuồng cho cây trồng, sử dụng một số loại phân lân có hàm lượng Mg cao.

3.Vi lượng Kẽm (Zinc)

Kẽm đóng vai trò quan trọng trong các quá trình quang hợp và hình thành đường, điều chỉnh tăng trưởng của cây trồng. Zn rất cần thiết cho sự sản xuất protein và auxin giúp cho chất lượng quả ngon hơn, ngọt hơn. Zn giúp tăng cường khả năng sử dụng lân và đạm trong cây.

Hiện tượng cây thiếu Kẽm 

Triệu chứng cây thiếu Zn: Cây bị thiếu Zn chồi và mầm sẽ chứa rất ít hàm lượng auxin, khiến cây bị lùn và sinh trưởng kém. Khi cây có múi bị thiếu kẽm biểu hiện rõ nhất là ở lá cây. Lá vàng gân xanh, nhỏ dần và đóng lá dầy, thân, cành không phát triển, trái nhỏ, chất lượng kém. Triệu chứng thiếu kẽm nhẹ xuất hiện ở lá non, không xuất hiện ở lá già. Một số trường hợp thiếu kẽm do bệnh virus Tristeza hoặc bệnh vàng lá gân xanh (greening), vì thế nông dân cần phân biệt rõ triệu chứng thiếu kẽm do thiếu dinh dưỡng trong đất hay thiếu kẽm do bệnh gây ra để có biện pháp xử lý thích hợp.

Biện pháp khắc phục: Nên sử dụng phân bón có chứa hàm lượng kẽm như: Zn-EDTA-15, ZnSO₄, là những phân bón chứa kẽm được dùng phổ biến nhất. Sử dụng phân bón Zn bón trực tiếp qua gốc hoặc phun, lúc lá gần trưởng thành. Sử dụng phân kẽm qua lá là biện pháp cung cấp kẽm cho cây có hiệu quả. Bà con có thể sử dụng thêm chất bám dính để phun kèm với Zn để hàm lượng Zn được hấp thụ tốt hơn trên lá.

4. Vi lượng Mangan (Mn)

Mn giúp cho rễ to khỏe, nẩy mầm sớm, tỷ lệ đậu trái cao, hạt chắc mẩy và làm tăng hiệu lực hút lân. Mn là nguyên tố hoạt hóa rất nhiều enzym của các quá trình quang hợp, hô hấp và cố định nitơ phân tử. Kích thích xúc tác một số chu trình phản ứng trong cây. Đất trung tính và đất kiềm có hàm lượng Mn thấp và thường xảy ra tình trạng thiếu Mn. Đất cát và đất nghèo hữu cơ thường nghèo Mn.

Hiện tượng thiếu Mn trên cây bưởi 

Triệu chứng trên cây có múi thiếu Mn: Triệu chứng chủ yếu xuất hiện ở các lá non, gân lá và phần thịt gần gân lá có màu xanh đậm, thịt lá màu xanh nhạt hơn, sau chuyển màu vàng. Cây bưởi dễ mẫn cảm đối với thiếu Mangan.

Biện pháp khắc phục: Sử dụng phân sunphat mangan (MnSO4.5H20) chứa 24,6% Mn để xử lý hạt giống, phun lên lá, bón vào đất để bổ sung mangan cho cây. Hoặc sử dung Mangan Chelate 13% để tưới, phun, bón cho cây và đất trồng.

5. Vi lượng Sắt (Fe)

Sắt đóng vai trò quang hợp của cây và hình thành sắc tố diệp lục của lá. Hiện tượng cây thiếu Fe thường xảy ra trên đất kiềm, đất chua có hàm lượng sắt tổng số thấp, đất nghèo hữu cơ… Ngoài ra, hàm lượng lân trong đất cao cũng làm giảm Fe hữu hiệu trong đất.

Triệu chứng cây bị thiếu Sắt trên cây chanh

Triệu chứng trên cây bị thiếu Fe: Thiếu sắt cây không thể tổng hợp được diệp, dẫn đến lá bị vàng và bị hủy hoại. Cây thiếu sắt ban đầu sẽ xuất hiện triệu chứng vàng lá (chlorosis) từ trong ra ngoài ở lá non và chồi đang phát triển. Các gân lá ban đầu vẫn có màu xanh. Thiếu nặng hơn lá có chuyển thành màu vàng trắng. Ngoài ra, lá già cũng chuyển dần sang màu vàng. Toàn bộ cây chậm phát triển.

Biện pháp khắc phục: Sử dụng phân chuồng, phân xanh để bổ sung sắt cho đất. Hoặc bà con có thể sử dụng Fe-EDTA-13; Fe-EDDHA-6 để  bổ sung trực tiếp vào đất, trộn với phân bón, thuốc trừ sâu bệnh hại khác để bón, có thể phun qua lá hoặc tưới gốc.

6. Vi lượng Boron (Bo)

Boron là nguyên tố vi lượng rất quan trọng với cây trồng. B ảnh hưởng đến quá trình phân hóa hoa, thụ phấn, thụ tinh, hình thành quả.

Triệu chứng thiếu Bo trên cây có múi

Triệu chứng thiếu B: Thiếu Boron thường xảy ra ở các năm khô hạn. Triệu chứng thiếu B thường bắt đầu xuất hiện ở các bộ phận non của cây. Các lá non thường bị biến dạng, mỏng, màu xanh nhạt. Trên bề mặt lá thường có những đốm nhỏ màu vàng trắng. Xuất hiện nhiều vết rạn nứt trên thân và cuống trái. Thiếu B làm hoa kém phát triển, sức sống hạt phấn kém, trái bưởi có hình dáng bất thường, có nhiều đốm nâu, bị lệch tâm, có vết đen quanh lõi, độ ngọt giảm và trái cứng (còn gọi là trái đá), vỏ dày, sần sùi, ít nước.

Biện pháp khắc phục: Phun phân bón lá có chứa B (Bortrac, Calcium-Boron Dynamic…) hoặc sử dụng Acid Boric, Solobor-EDIDOT để phun lên cây. 

7. Vi lượng Molybden (Mo)

Molybden có liên quan mật thiết tới quá trình chuyển hoá đạm trong cây, do đó sư thiếu Molybden cũng có biểu hiện tương tự như thiếu đạm.

Triệu chứng thiếu Mo trên cây có múi: Thiếu Molybden, cây sinh trưởng phát triển kém. Trên lá, xuất hiện nhiều đốm vàng, kích thước khá to ở giữa các gân.

Biện pháp khắc phục: Phun bổ sung các loại phân bón lá có chứa hàm lượng Molybden vào các giai đoạn cây ra lá non nếu phát hiện thấy triệu chứng thiếu loại dưỡng tố.

Hiện tượng thiếu Mo trên lá bưởi

Dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng nói chung và cây có múi nói riêng song quan trọng hơn là bón cân đối giữa các nguyên tố đa lượng, trung lượng và vi lượng, giữa phân hóa học và phân hữu cơ, đáp ứng đúng nhu cầu của từng loại cây nhằm tối ưu hóa năng suất và chất lượng nông sản.