Vì sao rau ăn lá cần nhiều đạm hơn rau ăn quả? Hiểu đúng để bón phân hiệu quả

Trong sản xuất rau màu, không ít trường hợp cây được bón nhiều phân nhưng vẫn cho năng suất thấp, rau kém chất lượng hoặc ra hoa, đậu trái không như mong muốn. Nguyên nhân phổ biến là bón phân chưa phù hợp với từng nhóm rau, đặc biệt là sự khác biệt giữa rau ăn lá và rau ăn quả. Hiểu rõ nhu cầu dinh dưỡng của từng nhóm sẽ giúp cây sinh trưởng cân đối, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả canh tác.

1. Vì sao rau ăn lá cần nhiều đạm hơn rau ăn quả?

Rau ăn lá như cải xanh, cải ngọt, xà lách, rau muống, mồng tơi… được thu hoạch chủ yếu ở phần lá và thân non. Đây là những bộ phận có tốc độ sinh trưởng nhanh và nhu cầu đạm rất cao.

Đạm (N) là nguyên tố cấu tạo nên diệp lục, protein và các mô sinh trưởng, giữ vai trò quyết định đến khả năng quang hợp, tốc độ ra lá và màu xanh của rau. Khi được cung cấp đủ đạm, rau ăn lá sẽ phát triển mạnh, lá to, xanh đậm, thân mềm và đạt giá trị thương phẩm cao.

Ngược lại, khi thiếu đạm, cây rau ăn lá thường sinh trưởng chậm, lá nhỏ, xanh nhạt hoặc vàng, năng suất giảm rõ rệt. Với nhóm rau này, thiếu đạm đồng nghĩa với việc không đạt sản lượng và chất lượng mong muốn.

Trong khi đó, nếu bón đạm quá nhiều cho rau ăn quả, cây sẽ sinh trưởng thiên về thân lá, dẫn đến mất cân đối giữa sinh trưởng sinh dưỡng và sinh trưởng sinh sản. Biểu hiện thường gặp là cây tốt lá, tốt dây nhưng ít hoa, rụng hoa, rụng trái non, trái lớn chậm và chất lượng kém.

Chính vì vậy, có thể hiểu đơn giản: rau ăn lá cần nhiều đạm để nuôi lá, còn rau ăn quả không thể nuôi đạm kéo dài nếu muốn đạt năng suất trái cao.

2. Rau ăn quả cần dinh dưỡng gì là chính?

Rau ăn quả như cà chua, dưa leo, bí, mướp, ớt… có nhu cầu dinh dưỡng thay đổi rõ rệt theo từng giai đoạn sinh trưởng, không thể áp dụng cách bón giống rau ăn lá.

Ở giai đoạn đầu, cây cần một lượng đạm vừa phải để hình thành bộ khung thân lá khỏe. Giai đoạn này không nên thúc đạm quá mạnh vì sẽ làm cây vươn lá nhanh, thân mềm và dễ đổ ngã.

Khi cây bước vào giai đoạn ra hoa và đậu trái, lượng đạm cần được giảm xuống. Thay vào đó, cây cần được bổ sung:

– Lân (P) để kích thích phân hóa mầm hoa, giúp cây ra hoa đồng loạt
– Bo (B) để tăng khả năng thụ phấn và hạn chế rụng hoa
– Canxi (Ca) để làm cứng cuống hoa, giảm rụng trái non

Đến giai đoạn nuôi trái, nhu cầu dinh dưỡng của cây tập trung chủ yếu vào việc nâng cao kích thước và chất lượng trái. Lúc này cây cần:

– Kali (K) để trái lớn nhanh, chắc thịt, màu sắc đẹp và tăng độ ngọt
– Canxi và Magie để hạn chế nứt trái, thối đít trái, méo trái
– Các nguyên tố vi lượng như Zn, Mn, Fe để hỗ trợ hoạt động enzyme và quá trình vận chuyển dinh dưỡng trong cây

Nếu tiếp tục bón nhiều đạm ở giai đoạn này, cây sẽ dễ tái sinh trưởng lá, làm giảm chất lượng trái và hiệu quả thu hoạch.

3. Nguyên tắc sử dụng đạm đúng cho từng nhóm rau

Trong thực tế canh tác, việc bón phân hiệu quả không nằm ở chỗ bón nhiều hay ít, mà nằm ở bón đúng loại rau và đúng thời điểm sinh trưởng.

Đối với rau ăn lá, cần tập trung nuôi mạnh thân và lá trong suốt chu kỳ sinh trưởng. Đạm nên được cung cấp ở mức tương đối cao và ổn định, kết hợp với Magie và Sắt để tăng khả năng quang hợp, giúp lá xanh dày, sinh trưởng nhanh và cho năng suất đồng đều.

Ngược lại, rau ăn quả cần được quản lý đạm chặt chẽ hơn. Đạm chỉ nên dùng để xây dựng bộ khung ban đầu, sau đó phải điều chỉnh giảm dần khi cây bước vào giai đoạn sinh sản. Việc chuyển trọng tâm sang Lân, Bo, Canxi ở giai đoạn ra hoa và Kali, Canxi, Magie ở giai đoạn nuôi trái sẽ giúp cây sinh trưởng cân đối, hạn chế rụng hoa, rụng trái và nâng cao chất lượng nông sản.

Áp dụng đúng nguyên tắc này không chỉ giúp cây phát triển ổn định mà còn giảm lãng phí phân bón, hạn chế sâu bệnh và nâng cao hiệu quả sản xuất lâu dài.