Kỹ thuật sản xuất giống Đậu tương

1. Sản xuất hạt giống siêu nguyên chủng

1.1 Lập hồ sơ gốc:

Lý lịch của gống gốc đảm bảo mô tả đầy đủ tính trạng, đặc tính của giống, ngòi ra hồ sơ cần có tác thông tin sau: Tên giống, ; Loài; Tác giả giống; Năm chọn tạo; Thời gian sinh trưởng các mùa vụ; Điều kiện sinh thái phù hợp; Các tính trạng, đặt tính đặc biệt,…

1.2 Ruộng sản xuất hạt giống siêu nguyên chủng

Giống đậu tương HL203

Ruộng sản xuất hạt giống siêu nguyên chủ phải đảm bảo tiêu chuẩn của ruộng sản xuất hạt giống:

- Yêu cầu cách ly với các nguồn gây lẫn tạp từ ruộng đậu tương khác tối thiểu 3 m.

- Đất được chuẩn bị trước khi gieo trồng ít nhất là 20 ngày để diệt cỏ dại cũng như hạn chế sâu bệnh và hạt của cây trồng trước.

- Cây trồng vụ trước không phải là đậu tương.

- Mật độ gieo thưa bằng 1/2 – 2/3 mật độ của giống trồng ngoài sản xuất.

- Đảm bảo chăm sóc tối ưu theo yêu cầu kỹ thuật của giống.

1.3 Kỹ thuật chọn lọc giống

- Dựa vào lý lịch mô tả giống, chọn những cá thể phát triển bình thường, sạch bệnh, quả và hạt đẹp mang đặc điểm đặc trưng của giống.

- Hạt giống sản xuất hệ đầu tiên từ giống tác giả được gọi là giống siêu nguyên chủng và được đeo thẻ màu trắng.

- Trong các trường hợp phục tráng giống:

+ Giống thoái hóa là giống biểu hiện sự giảm sức sống, năng suất và khả năng chống chịu của giống sau một số lần nhân. Những nguyên nhân dẫn đến giống bị thoái hóa như: bị lẫn cơ giới, lẫn sinh học, bị phân ly, đột biến tự nhiên, tích lũy bệnh và kỹ thuật trồng trọt không phù hợp.

+ Để khắc phục vấn đề này, cần thiết tiến hành hục tráng giống.

+ Các bước phục tráng giống được tiến hành như sau:

* Lập hồ sơ gốc.

* Kỹ thuật tiến hành ở ruộng vật liệu:

Chọn ruộng rộng 500 – 1000 m², có độ cao đồng đều tưới tiêu chủ động. Chiều dài luống 5 m, chiều rộng 1 m. Mặt luống được gieo thành 2 hàng dọc theo chiều dài của luống. Hàng cách hàng 40 cm, cây cách cây 10 cm. Số lượng cây cần có tối thiểu 3000 cá thể, với những vật liệu đã bị thoái hóa nghiêm trọng thì cần số ượng nhiều hơn.

Đảm bảo điều kiện chăm sóc tối ưu theo yêu cầu kỹ thuật của giống để cây inh trưởng, sạch bênh, quả và hạt đẹp mang đặc trưng của giống không thay đổi so với bản mô tả giống. Mỗi cá thể thu được gọi là dòng. Mỗi dòng thu hoạch riêng làm giống cho vụ sau. Số lượng cá thể chọn 500- 800 cây.

* So sánh dòng:

Các cá thể chọn ở vụ 1 này được gieo riêng thành từng dòng ở vụ 2, hàng cách hàng 40 cm, theo dõi đánh giá tất cả các tính trạng để chọn ra dòng tốt nhất.

* Hỗn dòng tạo lô hạt duy trì:

Thu hoạch riêng từng dòng và hỗn hạt để tạo lô hạt duy trì. Nếu chưa đủ hạt thì có thể nhân tiếp một vụ nữa theo quy trình sản xuất giống siêu nguyên chủng nghiêm ngặt. Những lô hạt giống siêu nguyên chủng được gán tem nhãn màu trắng có gạch chéo tím.

2. Sản xuất hạt giống nguyên chủng

- Hạt giống ban đầu là cấp siêu nguyên chủng. Hạt giống nguyên chủng được sản xuất tương tự như sản xuất hạt giống siêu nguên chủng về chuẩn bị ruộng sản xuất giống, chăm sóc, đảm bảo tưới tiêu chủ động, phòng trừ sâu bệnh kịp thời và các thời điểm kiểm định giống trên đồng ruộng. Mặt khác cần lưu ý đối với sản xuất hạt giống nguyên chủng là lập hồ sơ gốc của giống.

- Lý lịch của giống cần đảm bỏa mô tả đầy đủ tính trạng, đặc tính của giống. Ngoài ra hồ sơ cần có những thông tin sau: Tên giống, Loài; Tác giả giống; Năm chọn tạo; Năm công nhận giống; Nguồn gốc, phương pháp chọn tạo; Thời gian sinh trưởng các mùa vụ; Điều kiện sinh thái phù hợp; Các tính trnagj, đặc tính đặt biệt,…

Giống đậu tương HL 07-15

- Dựa vào lý lịch mô tả giống, chọn những cá thể với tiêu chuẩn: Cây phát triển bình thường, sạch bệnh, quả, hạt đẹp mang đặc điểm đặc trưng của giống. Để đảm bảo độ thuần của quần thể giống cần kiểm định 3 lần:

+ Lần thứ 1: Khi cây mọc 2 lá thật, cần kiểm tra nguồn hạt giống và sức sống của cây con. Thông thường thân cây đậu tương ở giai đoạn mới mọc mầm có màu tím hoặc màu xanh. Bởi vậy quan sát cây có thâm mầm khác biệt, cần nhổ bỏ ngay ở giai đoạn này. Đồng thời cần loại ngay những cây mọc mầm chậm và sức sống kém.

+ Lân thứ 2: Khi có khoảng 50% số cây ra hoa. Kiểm tra loại bỏ cây khác dạng, sâu bệnh.

+ Lần 3: Trước khi thu hoạch 5 – 7 ngày cần kiểm tra loại bỏ cây khác dạng về màu quả, lông, thân, … những cây bị sâu bệnh và sự đoán năng suất. Thu hoạch cây, gộp lại phơi cách ly với giống khác và tách hạt, làm khô hai theo quy trình chế biến và bảo quản hạt giống.

- Những lô hạt giống nguyên chủng được gắn tem nhãn màu trắng. Cấp hạt giống này do cơ quan chọn tạo và các công ty giống sản xuấ hạt giống chịu trách nhiệm.

3. Sản xuất hạt giống xác nhận

- Hạt giống ban đầu là cấp nguyên chủng. hạt giống sản xuấ ra là thế hệ đầu tiên của hạt nguyên chủng. Giống xác nhận được mang thẻ màu đỏ. Việc sản xuất hạt giống xác nhận tương tự như sản xuất giống nguyên chủng. Lượng hạt giống sản xuất ra lớn để chung cấp cho nông dân.

Lưu ý: Việc sản xuất hạt giống đối với cả 3 mức khác nhâu đều cần chú ý khâu kiểm tra cây trên đồng ruộng, khi thu hoạch, phơi khô hoặc sấy, kiểm nghiệm trong phòng để cấp chứng chỉ hạt giống.

- Kiểm tra độ thuần của giống trên đồng ruộng với diện tích tối thiểu là 0,5 ha, ít nhất kiểm tra 5 điểm và 200 cá thể ở mỗi điểm. Lấy mẫu kiểm nghiệm đánh giá với 60-75% diện tích và theo kiểu ngẫu nhiên, đi theo chiều kim đồng hồ.

- Độ thuần của giống cần phải đạt được mức tối thiểu ở mỗi lần kiểm tra trên ruộng sản xuất giống như sau:

+ Giống siêu nguyên chủng: 100% số cây.

+ Giống nguyên chủng: 99,5% số cây.

+ Giống xác nhận: 99% số cây.

- Giống đã kiểm nghiệm cả ngoài ruộng giống và trong phòng, bao bì đóng gói hạt giống có dán nhãn mác, đeo thẻ và các thông tin theo tiêu chuẩn hạt giống cấp ngành.

4. Thu hoạch và bảo quản hạt giống

- Hạt đậu tương thuộc loại hạt cây iauf đạm, có dầu vì vậy dễ bị oxy hoá và chất lượng hạt bị ảnh hưởng. Khi phơi hạt trực tiếp xuống nền xi măng dưới ánh sngs mạnh và bảo quản hạt trong điều kiện nhiệt và ẩm độ cao sẽ làm giảm sức nảy mầm, sức sống của hạt. Do vậy khi ruộng đậu tương chin nên thu hoạch kịp thời, không để chín quá hoặc giữ lâu trên ruộng ẩm ướt. Các nhà sản xuất đậu tương nên chú ý khâu thu hoạch trong vụ xuân và vụ hè bởi bì giai đoạn cây đậu tương chín, thu hoạch hay có mưa kéo dài cùng với nhiệt độ không khí cao, chất lượng hạt dễ bị ảnh hưởng xấu.

- Chất lượng hạt giống đậu tương có khuynh hướng giảm từ khi chín sinh lý đến quá trình thu hoạch và chế biến hạt giống, đặc biệt ở trong điều kiện thời tiết bất thuận.

4.1 Thu hoạch

- Khi theo dõi trên ruộng tấy quả đã chín 80-85% nên tiến hành thu hoạch. Phơi khô quả và tách hạt. Công việc tách hạt có thể đập bằng tay hoặc dùng máy tuốt lúa. Sau khi tách hạt phải làm sạch sơ bộ như loại bỏ những thân gẫy quả dập, cọng lá…

Tiêu chuẩn hạt giống theo tiêu chuẩn cấp ngành

(10TCN314-2003)29/12/2003

(Kiểm định trong phòng)

4.2 Làm khô hạt

- Biện pháp thủ công: Phơi hạt trên nền bạt hoặc cót tránh phơi trực tiếp xuống nền xi măng, sân gạch, đặc biệt khi nắng mạnh mùa hè. Hạt giống phơi đến khi độ ẩm đạt theo quy định của cấp giống và cho vào kho bảo quản.

- Hệ thống làm khô: Hạt làm khô bởi không khí nóng với nhiệt độ 35 – 39^oC thổi qua bin chứa hạt. Trong quá trình sấy hạt, phải theo dõi kiểm tra độ ẩm của hạt hàng giờ. Thời gian sấy hạt tuỳ thuộc vào độ ẩm ban đầu của hạt. Khi độ ẩm của hạt còn 10% là dừng và đưa hạt sang hệ thống làm sạch cơ bản và đóng gói theo quy cách yêu cầu.

- Làm sạch hạt cơ bản gồm 3 phần sau:

+ Bộ phận hút để loại bỏ những tạp chất vật nhẹ ra khỏi lô hạt giống.

+ Bộ phận sang để loại bỏ những vật to ở trên sang và hạt lọt qua sang.

+ Bộ phận phân loại hạt để loại bỏ những hạt và những vật nhỏ lọt qua sang còn hạt to nằm trên sang để làm giống.

Sau khi làm sạch cơ bản, hạt được đưa vào đóng gói theo quy định của cấp giống và cho vào kho bảo quản.