Kỹ thuật gieo và chăm sóc cây cà phê chè trong vườn ươm

1. Kỹ thuật thiết lập vườn ươn

Vườn ươm giống cây cà phe chè đạt tiêu chuẩn 

- Làm giàn che cho vườn ươm cao 2 m trở lên, xung quanh phải che chắn gió. Vật liệu che vườn ươm có thể là cỏ, liếp tre, nứa hoặc lưới nilon, có thể điều chỉnh được ánh sáng.

- Luống đặt bầu theo hướng Bắc – Nam, rộng 1 – 1,2 m; dài 20 – 25 cm; thoát nước tốt, lối đi giữa luống rộng 40 cm.

2. Kỹ thuật chọn hạt làm giống

- Lấy hạt giống từ vườn sản xuất giống có 5 – 6 năm tuổi, vườn này được chăm sóc đặc biệt, loại bỏ cây xấu, cây bị bệnh, bị lẫn giống.

- Chỉ được phép sử dụng giống được nhà nước công nhận, cho phép sản xuất.

- Chọn quả chin hoàn toàn, to vừa phải, hai nhân đều nhau. Xát vỏ thịt, ủ 18 – 20 giờ sau đó đãi sạch nớt, rải mỏng trên liếp tre, đảo thường xuyên cho ráo, loại bỏ hạt lép, hạt nhỏ, hạt vỡ. Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát không quá 2 tháng.

Quả cà phê chè thu hái để làm giống

3. Kỹ thuật ủ hạt giống cà phê chè

3.1 Phương pháp xử lý hạt giống trước khi gieo

- Để rút ngắn thời gian ủ hạt có thể đem hạt giống hong dưới nắng khi vỏ thóc hơi giòn, dùng chân chà nhẹ cho bong lớp vỏ thóc ra, loại bỏ những hạt sâu mọt, dị dạng.

- Sau đó tiến hành ngâm hạt giống từ 18-24 giờ trong nước vôi trong đã đun nóng 50 – 60^oC (nước vôi: 1 kg + 50 lít nước). Đãi và rửa sạch lớp vỏ lụa, loại bỏ những hạt không đủ tiêu chuẩn.

3.2 Phương pháp ủ hạt giống

- Đảm bảo nhiệt độ ủ 30 – 32^oC, có thể ủ trong bao đay, tủ rơm rạ … Nếu thấy hạt bị khô thi tưới nước ấm 30 – 40^oC.

- Sau 5 – 7 ngày kể từ khi ủ hạt cần thường xuyên kiểm tra, nếu thấy hạt đã nhú mầm thì đem gieo ngay vào bầu hoặc vào luống; những hạt chưa nảy mầm thì tiếp tục ủ nhưng không quá 20 ngày kể từ khi bắt đầu ngâm ủ. Chú ý trong 4 – 5 ngày đầu kiểm tra nếu thấy hạt còn lẫn vỏ lụa thì phải đãi cho thật sạch để tránh bị thồi.

Hạt cà phê nảy mầm

4. Kỹ thuật làm trộn đất đóng bầu và chọn túi bầu ươm cây

- Đất dùng đóng bầu ươm cây phải lấy ở tầng đất mặt 0 – 10 cm; đất tơi xốp , có độ phì nhiêu cao, hàm lượng hữu cơ đạt 3% trở lên.

- Đât phải hong khô, đạp vụn, qua sàng 5 mm loại bỏ hết tàn dư hữu cơ, sỏi đá, sau đó trộn thật đều với phân chuồng hoai và phân lân nung chảy theo tỷ lệ sau:

+ Đất: 1.000 kg

+ Phân chuồng hoai mục: 200 kg

+ Lân: 20 kg.

- Cho đất đã trộn phân bào túi bầu bằng nilong có kích thước 12 – 13 cm x 20 – 23 cm; phần dưới đáy bầu đục 6 – 8 lỗ nhỏ (đường kính 5 mm) để thoát nước.

- Bầu đất phải chặt, cân đối, thẳng đứng ( hai góc đáy bầu được nén chặt đất, lương bầu không có chỗ gãy khúc).

- Xếp bầu đất xít nhau, thẳng đứng, thành từng luống rộng 1 – 1,2 m theo hướng bắc nam, luống cách luống khoảng 5 – 60 cm, quanh luống gạt đất lấp 1/3 – 1/4 chiều cao bầu để giữ độ ẩm và ổn định luống bầu.

Kỹ thuật đóng bầu ươm hạt giống 

5. Kỹ thuật gieo hạt và chăm sóc

- Tưới nước cho đất bầu đủ ẩm, dùng que tròn, nhọn có đường kính 1 cm chọc 1 lỗ ở giữa mặt túi bầu để đưa hạt vào, đầu mầm rễ hướng xuống đất, độ sâu đặt hạt từ 0,5 – 1 cm sau đó lấp đất lại. Dùng trấu rắc lên mặt bầu.

- Hàng bầu đất ở ngoài mép luống nên gieo 2 hạt để lấy cây con trồng dặm vào các bầu bị chết, gieo xong dùng vòi sen tưới để ổn định hạt, hàng ngày tưới nước để đất đủ ẩm cho mầm mọc đều và khỏe.

- Có thể ươm hạt đã nhú mầm vào luống đất. Đất trên mặt luống phải tơi xốp, đập nhỏ mịn. Đặt hạt đã nảy mầm vào luống như đặt vào bầu, hạt cách hạt 0,2 cm, hàng cách hàng 3 cm, sau đó dùng 1 lớp đất bột hoặc mùn cưa phủ lên dày 0,5 cm, hàng ngày tưới nước cho đất đủ ẩm.

6. Kỹ thuật cấy cây con vào bầu

Kỹ thuật cấy cây con vào bầu

- Khi cây con đã đội mũ hoặc có 2 lá sò như lá rau má thì nhổ cây cấy vào bầu đất. Dùng que nhọn đường kính 1 cm chọc lỗ sâu 10 – 20 cm đưa bộ rễ cây con vào cẩn thận, dùng que lèn đất dọc theo rễ, vừa len vừa kéo nhẹ lên để cho rễ thẳng.

- Chú ý: Loại bỏ cây bi xoắn rễ, cong rễ. Hai ba rễ cọc, cây bị lỡ cổ rễ, cây xấu gầy yếu. Đưa cây cấy vào bầu, không được làm cong hoặc gẫy rễ, cắt bớt đầu rễ cọc nếu dài quá 6 cm, nén đất để cho toàn bộ chiều dài rễ tiếp xúc với đất trong bầu.

7. Chăm sóc cây con trong vườn ươm

- Khoảng 2 – 3 ngày tưới 1 lần, thời gian đầu tưới bằng nước lã. Khi cây đã có 1 – 2 cặp lá thật có thể dùng ure hòa loãng 0,1% để tưới. Khi cây có 3 lá thật trở lên tăng nồng độ lên 0,2 – 0,3 %. Phân nên tưới vào buổi sáng và 15 – 20 ngày tưới 1 lần. Ngoài ra có thể tưới thêm nước ngâm phân hữu cơ, khô dầu pha loãng, sau khi tưới xong phải tưới lại bằng nước lã.

- Kiểm tra sâu bệnh hại kịp thời. Nguy hiểm nhất là bệnh lỡ cổ rễ. khi có hiện tượng bệnh thì xử lý như sau:

+ Ngừng tưới, phá váng.

+ Bầu cây bị bệnh đưa ra khỏi vườn và đốt.

+ Phun phòng cho cây còn lại bằng dung dịch Booc đo 0,5%; hoặc Till 0,1%... phun định kỳ 10 – 15 ngày phun 1 lần, phun 1 lít dung dịch thuốc/ 1 m².

- Khi có hiện tượng lá đọt và 1 – 2 cặp lá tiếp theo bị bạc, có màu trắng chuyển sang màu hơi vàng thì phun dunh dịch ZnSO­₄ nồng độ 1 %, phun đều lên luống bầu, 1 lít dung dịch/1 m² luống; phun định kỳ 2 – 3 lần, cách 15 – 20 ngày phun 1 lần.

- Thường xuyên nhỏ cỏ, phá vỡ lớp váng trên mặt bầu, đảo bầu và bóp bầu.

8. Kỹ thuật điều chỉnh ánh sáng trong vườn ươm

- Để lọt 15 – 20 % ánh sáng cho tới khi cây được 1 cặp lá. Khi cây được 2 – 3 cặp lá tăng ánh sáng lên 30 – 40 %; Từ 3 – 4 cặp lá tăng lên 50 – 70%; 5 – 6 cặp lá thì dỡ bỏ dàn che hoàn toàn trươc skhi trồng 20 – 30 ngày.

- Cây đem trồng phải đạt tiêu chuẩn: Có 5 – 6 cặp lá; cao 20 – 30 và đường kính thân trên 2,5 mm, cây thẳng, không bị sâu bệnh.

9. Kỹ thuật nhân giống vô tính (ghép nối ngọn)

Kỹ thuật ghép ngọn cây cà phê

- Hạt giống tạo gốc ghép phải là hạt giống tốt, từ khâu chọn hạt đến lúc đủ tiêu chuẩn làm gốc ghép phải làm đúng như quy trình vườn ươm giống.

- Gốc ghép có từ 4 – 6 tháng tuổi (có 4 – 6 cặp lá thật, đường kính gốc 3 – 4 mm, thân thẳng, lá không dị dạng ). Ngừng tưới phân trước lúc ghép 10 ngày. Dùng kéo cắt bỏ phần ngọn non cách cặp lá phía dưới khoảng 3 – 4 cm sau đó từ đỉnh vết cắt bổ dọc đoạn thân xuống phía dưới dài chừng 2 – 3 cm.

- Chồi ghép là một đoạn ngọn dài chừng 4 – 5 cm thu từ vườn nhân chồi, đảm bảo nguồn gốc và chất lượng giống tốt có mang một cặp lá còn non hoặc bánh tre và một đỉnh sinh trưởng. Dùng kéo cắt bớt 2/3 phiến lá để giảm quá trình mất nước, sau đó dùng dao sắc cắt vát 2 phía của đoạn chồi phía dưới tương ứng với 2 phía mang lá (đoạn vát dài từ 2 – 3 cm) để tạo thành hình như một cái nêm.

- Đưa chồi ghép vào gốc ghép sao cho 2 lớp vỏ chủa chồi ghép và gốc ghép tiếp giáp thật tốt với nhau, sau đó dùng dây nilon rộng 1 – 1,2 cm, dài 25 – 30 cm buộc chặt phần tiếp xúc giữa gốc ghép và chồi ghép.

- Cây đã ghép xong cần đưa vào vườn ươm có mái che để chăm sóc, nếu ẩm độ không khí quá thấp thì sau ghép xong dùng 1 bao nilong buộc chụp lên phân chồi ghép trong tuần đầu để hạn chế sự bốc thoát hơi nước.

- Sau thời gian ghép khoảng 1 tháng khi thấy chồi ghép đã tiếp hợp tốt, bắt đầu ra lá mới thì cắt bỏ dây buộc. Thường xuyên vặt chồi vượt từ thân gốc ghép. Sau 45 – 60 ngày có thể đem ra trồng được.

* Tiêu chuẩn cây giống ghép:

+ Chồi ghép có 1 cặp lá thật trở lên.

+ Vết ghép tiếp hợp tốt.

+ Được huấn luyện dưới ánh sáng hoàn toàn ít nhất 7 ngày.

+ Không bị sâu bệnh.