Kỹ thuật giâm hom keo: Chọn giống, chọn thuốc kích rễ tốt nhất để nhanh ra rễ

1. Lựa chọn giống và trồng cây mẹ

a) Nguồn giống uy tín

Giống keo chất lượng cao là nền tảng quyết định sự thành công trong giâm hom. Nên chọn giống từ các dòng keo lai có khả năng sinh trưởng mạnh, thẳng thân, kháng bệnh tốt và phù hợp điều kiện sinh thái vùng trồng.

Một số đơn vị cung cấp giống mô uy tín:

• Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam (VAFS)

• Trung tâm Giống Lâm nghiệp vùng I, II, III

• Trung tâm Công nghệ Sinh học TP. Hồ Chí Minh

• Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Ngọc Hiển

• Trại giống cây rừng – Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM

b) Kỹ thuật trồng cây mẹ

Vườn keo bố mẹ được 1 năm tuổi

• Trồng cây mẹ thưa, tạo tán đều để có nhiều cành cấp 1 và cấp 2, thuận lợi cho việc cắt hom.

• Cần chọn đất tơi xốp, thoát nước tốt, bón lót hữu cơ hoai và vôi cải tạo đất nếu cần.

• Cây mẹ cần được chăm sóc kỹ, bổ sung dinh dưỡng định kỳ, tỉa cành hợp lý để duy trì sinh trưởng ổn định.

c) Thời điểm và cách cắt cành

Cành hom keo được xếp ngay ngắn sau khi cắt từ cây keo mẹ

• Cây mẹ sau 6–8 tháng tuổi có thể bắt đầu cắt cành để nhân giống.

• Cắt những cành bánh tẻ (không quá non, không quá già), ưu tiên cành cấp 1, cấp 2, không sâu bệnh.

• Đường kính cành 3–5mm, độ dài khoảng 15–25cm. Sau khi cắt cần tỉa bớt lá, chỉ để lại 1/3 diện tích lá để giảm thoát hơi nước.

• Vết cắt có thể cắt thẳng hoặc hơi xiên, miễn đảm bảo mặt cắt sắc gọn, không dập nát.

• Dụng cụ cắt phải bén và sạch để tránh nhiễm bệnh.

2. Xử lý hom trước khi giâm

Nhúng hom keo vào dung dịch kích rễ

• Xếp cành bằng phẳng trên khay hoặc mâm trong nơi mát, thoáng.

• Pha thuốc kích rễ với Auxin IBA-K 3g trong 6L nước sạch (tương đương 3 thìa sữa chua, nhúng được khoảng 4 vạn hom/lần pha)

• Nhúng phần gốc cành 1-3cm trong 3–5 giây, sau đó để ráo khoảng 5–10 phút.

• Mỗi lần pha dung dịch chỉ nên nhúng trong vòng 30–60 phút, sau đó thay mới để đảm bảo hiệu lực và vệ sinh.

3. Làm bầu và bố trí bầu giâm

a) Làm bầu đất

• Nguồn đất: ưu tiên đất đồi sạch, đất tầng mặt dưới tán rừng keo trên 5 năm tuổi hoặc đất phù sa còn độ phì, không lấy đất bạc màu, nhiễm bệnh hoặc nhiễm phèn nặng.

• Xử lý: đất cần được phơi khô, đập nhỏ, nghiền tơi và sàng lọc sạch tạp chất, đạt kích thước hạt nhỏ hơn 5mm.

• Đặc tính lý hóa:

  • pH đất: từ 5,0–6,5 (hơi chua đến trung tính).

  • Kết cấu: đất thịt nhẹ, tơi xốp, thoát nước tốt, không quá sét cũng không quá cát.

  • Màu: nâu đỏ hoặc nâu vàng, giàu mùn.

• Phối trộn (nếu cần):

  • Phân chuồng hoai mục: 10–15% để bổ sung dinh dưỡng nền.

  • Chất tạo xốp: có thể bổ sung mùn xơ dừa hoặc trấu hun nếu đất quá nặng.

  • Lân supe: 1–2% giúp kích rễ và cải tạo môi trường đất.

• Không dùng đất nguyên chất nếu quá nặng, bí hoặc kém dinh dưỡng.

b) Kích thước và xếp bầu

• Sử dụng túi bầu nilon loại 6cm x 9cm hoặc nhỏ hơn, phù hợp kích thước hom keo và dễ vận chuyển.

• Xếp bầu ngay ngắn trên luống cao, có mái che lưới đen, dễ thoát nước và chăm sóc.

4. Kỹ thuật cắm hom

Cắm hom keo và bầu đất

• Trước khi cắm, tưới phun mưa làm ướt đều bầu đất.

• Không cần dùng que tạo lỗ, chỉ cắm trực tiếp hom keo vào bầu khi đất đã đủ ẩm.

• Cắm sâu khoảng 4–5cm, ấn nhẹ cho hom đứng thẳng, tiếp xúc tốt với đất.

5. Tưới và che nắng sau khi cắm

a) Tưới phun sương

• Tuần đầu tiên, nếu trời nắng to:

  • Phun sương mỗi 3 phút/lần, mỗi lần 10 giây.

• Sau 1 tuần, khi lá hom hơi mo lại:

  • Điều chỉnh 5 phút phun 1 lần, mỗi lần 15 giây.

• Khi trời nắng nhẹ hoặc âm u, có thể giãn thời gian tưới, thậm chí không tưới nếu độ ẩm không khí cao.

• Khi có mưa, nên che lại để tránh úng và nấm bệnh.

b) Che nắng

• Sử dụng lưới đen 50–70% để giảm ánh nắng trực tiếp.

• Giữ nhiệt độ khu vực giâm ổn định khoảng 25–32°C.

6. Theo dõi ra rễ và chăm sóc sau ra rễ

a) Thời gian ra rễ

Hom keo đã ra rễ khỏe có thể bón phân

• Hom keo thường bắt đầu ra rễ sau khoảng 15–20 ngày, tùy điều kiện môi trường và giống cây mẹ.

• Sau khoảng 25–30 ngày, có thể nhấc thử một vài bầu để kiểm tra tình trạng rễ.

b) Bón phân và dưỡng cây

• Khi thấy rễ trắng xuất hiện đều quanh bầu, có thể bón phân nhẹ (ví dụ: NPK 20-20-20 pha loãng 0.5g/L) hoặc dùng phân hữu cơ thủy phân tưới gốc.

• Phun nhẹ kích thích sinh trưởng bằng hỗn hợp Cytokinin + GA3 liều thấp, ví dụ: Cytokinin 6BA 10ppm + GA3 1–1.5ppm, định kỳ 7–10 ngày/lần.

7. Thời gian xuất bán

• Sau khoảng 60–75 ngày, khi cây có rễ đầy bầu, thân cứng cáp, lá xanh tốt, có thể xuất bán hoặc trồng ra đất.

• Trước khi xuất vườn, nên giảm tưới vài ngày để cây thích nghi môi trường, hạn chế sốc khi vận chuyển.

Tổng kết

Kỹ thuật giâm hom keo cần sự chuẩn bị cẩn thận và chăm sóc tỉ mỉ. Từ khâu chọn giống, xử lý cành, đến kỹ thuật cắm và tưới – mỗi bước đều ảnh hưởng đến tỷ lệ sống của cây con. Nếu làm đúng kỹ thuật, tỷ lệ sống có thể đạt trên 95–98%, góp phần tiết kiệm chi phí giống và nâng cao hiệu quả ươm trồng.