Tinh vôi, vôi bột, vôi nông nghiệp: khác nhau chỗ nào? Dùng sao cho đúng

1. Vì sao hay nhầm lẫn?

Ngoài thị trường, “vôi” được gọi rất linh hoạt theo vùng miền và thói quen bán hàng:

• Ở nhiều nơi (đặc biệt phía Bắc), “vôi bột” thường chỉ vôi đã nung được nghiền mịn (CaO).

• “Vôi nông nghiệp” thường dùng để chỉ các loại vôi, vôi tôi hoặc đá vôi nghiền (CaCO₃) dùng trong nông nghiệp.

• “Tinh vôi” là cách gọi thương mại mới, ám chỉ vôi đã nung có hàm lượng CaO cao, nghiền siêu mịn, phản ứng nhanh, ít tạp chất, nhà bán hàng hay quảng bá là “tan hết”.

Nếu muốn dùng đúng, cần hiểu rõ hai nhóm chính theo nguồn gốc hóa học.

2. Nhóm vôi đã nung (từ CaCO₃ đem nung >900°C)

• Vôi sống (CaO): còn gọi vôi nung, vôi củ; khi nghiền mịn chính là thứ nhiều nơi gọi “vôi bột” (đã nung). Gặp nước phản ứng mạnh, tỏa nhiệt, tạo thành vôi tôi.

• Vôi tôi (Ca(OH)₂): sản phẩm khi CaO tôi với nước. Dạng bột mịn hoặc “sữa vôi”, ít tỏa nhiệt hơn, dễ sử dụng, sát khuẩn mạnh.

• Vôi ngậm nước: thực chất là Ca(OH)₂ được sản xuất công nghiệp với quy trình kiểm soát chặt để cho hạt mịn đều, tinh khiết, tan tốt.

• Tinh vôi: cách gọi thương mại cho CaO (hoặc Ca(OH)₂) độ tinh khiết cao, nghiền siêu mịn, tan nhanh, ít tạp chất. Không phải thuật ngữ khoa học, nên khi mua phải đọc %CaO hoặc %Ca(OH)₂ trên bao bì để biết chính xác.

Nhóm này nâng pH nhanh, khử trùng mạnh, cung cấp Ca dễ tiêu nhanh – phù hợp xử lý đất chua nặng, đất phèn, vệ sinh vườn – ao – chuồng. Nhưng cần bón trước vụ 10–15 ngày, không bón trực tiếp vào gốc đang có cây non.

3. Nhóm vôi chưa nung (đá vôi nghiền)

• Vôi nông nghiệp / bột đá CaCO₃: là đá vôi nghiền mịn (đôi khi là dolomite: CaCO₃ + MgCO₃). Tác dụng nâng pH chậm nhưng bền, bổ sung Ca/Mg từ từ, an toàn với cây và vi sinh đất.

• Bột nhẹ (PCC – Precipitated Calcium Carbonate): CaCO₃ kết tủa hóa học, hạt siêu mịn – siêu trắng, thường dùng cho công nghiệp, ít khi dùng cho đồng ruộng vì giá cao.

Nhóm này không phản ứng mạnh, an toàn hơn, có thể bón duy trì trong vụ để giữ pH ổn định.

4. “Vôi nông nghiệp” là gì?

Là thuật ngữ chung chỉ các loại vôi sử dụng trong sản xuất nông nghiệp để cải tạo đất, điều chỉnh pH và bổ sung canxi. Có thể ở dạng vôi sống (CaO), vôi tôi (Ca(OH)₂) hoặc đá vôi nghiền (CaCO₃, dolomite). Thường được sản xuất và sử dụng ở dạng bột để dễ rải và tăng hiệu quả tiếp xúc với đất.

5. Cách nhận biết nhanh ngoài thực tế

• Đọc nhãn – COA:

  • %CaO cao (≥85–90%) → vôi đã nung (tinh vôi/vôi sống).

  • %Ca(OH)₂ → vôi tôi.

  • %CaCO₃ → đá vôi nghiền (vôi nông nghiệp/bột đá).

• Thử với nước (cẩn thận an toàn):

  • Phát nóng mạnh, xèo xèo → CaO.

  • Không nóng, chỉ lắng → CaCO₃.

• Nhỏ acid loãng (giấm):

  • Sủi bọt mạnh → CaCO₃.

  • Ít/không sủi → CaO hoặc Ca(OH)₂.

6. Lưu ý sử dụng

• Tinh vôi / vôi sống / vôi tôi: cải tạo đất chua nặng, khử trùng đất và ao, sát khuẩn gốc – luống. Bón trước gieo trồng 10–15 ngày, không trộn chung phân đạm, lân dễ tan hoặc phân hữu cơ tươi.

• Vôi nông nghiệp (CaCO₃) / dolomite: bón duy trì 1–2 lần/năm, an toàn khi đang có cây, bổ sung Ca lâu dài và ổn định pH.

• Có trường hợp nhà sản xuất trộn vôi nung và bột đá để giảm giá thành – cần xem kỹ thành phần khi mua.