Bón vôi có làm chai đất? Hướng dẫn cách bón vôi khử chua giúp đất tơi xốp

1. Hiểu lầm phổ biến: Bón vôi làm chai đất

Nhiều bà con nông dân khi cải tạo đất thường bón vôi (CaCO₃, Ca(OH)₂) hoặc thạch cao (CaSO₄·2H₂O). Tuy nhiên, một số người cho rằng bón nhiều vôi khiến đất chai, cây khó hấp thu dinh dưỡng.
Thực tế, bản thân vôi không làm chai đất, ngược lại nếu sử dụng đúng cách còn giúp đất tơi xốp, tăng pH ở đất chua, giảm độc nhôm (Al³⁺) và sắt (Fe³⁺), cải thiện cấu trúc đất.

2. Vì sao bón sai lại khiến đất chai

Nguyên nhân đất chai thường đến từ cách sử dụng không hợp lý, không phải do bản chất của vôi:

• Bón liều cao, liên tục: Ca²⁺ dư thừa sẽ đẩy K⁺, Mg²⁺ ra khỏi keo đất, gây mất cân đối dinh dưỡng.

• Không bổ sung hữu cơ: Mùn giảm, vi sinh vật kém hoạt động, đất mất kết cấu, dễ nén chặt.

• Bón sai thời điểm: Bón sát mùa mưa hoặc bón cùng lúc với phân đạm dễ gây mất đạm do bay hơi NH₃.

• Đất nghèo dinh dưỡng: Nếu chỉ bón vôi mà không kèm đa – trung – vi lượng, cây vẫn kém phát triển.

3. Lợi ích của bón vôi và thạch cao đúng cách

• Cải tạo đất chua: Nâng pH, giảm độc tố Al³⁺, Fe³⁺.

• Bổ sung Canxi và Lưu huỳnh (với thạch cao).

• Tăng độ tơi xốp, cải thiện cấu trúc đất.

• Kích thích vi sinh vật có lợi hoạt động.

• Giúp cây hấp thu N, K, Mg hiệu quả hơn.

4. Hướng dẫn bón vôi khử chua, làm đất tơi xốp

Chọn loại vôi phù hợp

• Vôi nông nghiệp (CaCO₃): tác dụng chậm, an toàn, cải tạo đất lâu dài.

• Vôi tôi (Ca(OH)₂): tác dụng nhanh, dùng khi cần nâng pH gấp.

• Vôi dolomite (CaMg(CO₃)₂): vừa bổ sung Ca vừa cung cấp Mg.

• Thạch cao (CaSO₄·2H₂O): cải tạo đất mặn, đất kiềm, không thay đổi pH nhiều.

Thời điểm bón

• Bón sau thu hoạch hoặc trước khi trồng 10–15 ngày.

• Không bón vôi cùng lúc với phân đạm, phân hữu cơ tươi.

Liều lượng tham khảo

• Đất chua pH < 5: 1,5 – 2 tấn/ha/năm.

• Đất pH 5 – 6: 0,5 – 1 tấn/ha/năm.

• Bón rải đều, trộn nhẹ vào lớp đất mặt.

Kết hợp hữu cơ và phân khoáng

• Sau khi bón vôi, nên bón phân hữu cơ hoai mục hoặc phân NPK để bổ sung dinh dưỡng cân đối.

• Giữ độ ẩm đất hợp lý để Ca²⁺ phân tán đều.

5. Kết luận

• Vôi và thạch cao không làm chai đất nếu dùng đúng cách.

• Chai đất chủ yếu do mất mùn, mất cân đối dinh dưỡng và nén chặt đất.

• Bón vôi đúng loại, đúng liều, đúng thời điểm sẽ khử chua, cải thiện cấu trúc đất và giúp cây trồng khỏe mạnh, năng suất cao.