Biện pháp khắc phục hiện tượng ngộ độc hữu cơ trên lúa

1. Một số những nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng lúa bị ngộ độc hữu cơ 

Tình trạng ngộ độc hữu cơ đối với cây lúa nguyên nhân chủ yếu là do kỹ thuật canh tác của bà con.

- Do đặc điểm của thời vụ, sau khi thu hoạch lúa ở vụ xuân, bà con gấp rút làm đất, gieo cấy lúa ở vụ mùa. 

+ Rơm rạ, tàn dư hợp chất hữu cơ chưa kịp phân hủy. Thường là do nông dân sản xuất liên tục trên một thửa ruộng, rơm rạ của vụ trước bị vùi trong đất phân hủy trong điều kiện yếm khí tiết ra các chất độc gây hại cho lúa vụ sau (các chất độc hữu cơ đó là phenolic, hydro sulfic, khí metan, các axit hữu cơ làm tăng độ chua của đất).

+ Do có những đợt mưa rửa ruộng trái mùa. Xử lý rơm rạ không được. Dẫn đến rơm rạ cày vùi trong điều kiện ngập nước, làm đất, trồng lúa ngay. Sự Phân hủy rơm rạ từ vụ trước sẻ sản sinh độc chất hữu cơ, ảnh hưởng xấu đến quá trình hô hấp và hút dinh dưỡng cho cây. Đặc biệt tổn thương đến bộ rễ.  

+  Do đất thiếu oxi, gây tình trạng yếm khí ức chế sự hô hấp của rễ lúa.

+ Ruộng chua, trũng bà con ít bón vôi để cải tạo đất. Hoặc do bón phân NPK không cân đối đặc biệt bón thừa đạm nhiều. 

+ Ở những ruộng đất nhiễm phèn, tình trạng ngộ độc hữu cơ diễn ra mạnh hơn. 

+ Hiện tượng này cũng thường xảy ra khi bón nhiều phân hữu cơ chưa hoai mục, đất ruộng có thành phần cơ giới nặng, đất không được phơi ải, đất ngập nước thường xuyên, đất còn lẫn rơm rạ chưa phân hủy …

2. Triệu chứng của ruộng lúa bị ngộ độc hữu cơ

- Hiện tượng này thường xuất hiện khi lúa từ 15 - 30 ngày sau sạ, cấy. 

- Ban đầu khi mới phát sinh, ngọn lá có hiện tượng biến vàng đỏ, khô từ chóp lá lan dần xuống dưới, thân yếu ớt, lá có khuynh hướng dưng đứng.

- Bệnh nặng số lượng lá vàng đỏ tăng. Bị vàng đỏ đến 1/3 lá, lúa sinh trưởng kém, cây còi cọc, đẻ nhánh ít. 

- Khi nhổ cây lên có thấy rễ chuyển từ màu trắng - vàng - đen. Rễ có mùi hôi tanh, không có rễ trắng, rễ mới không phát sinh. Thời gian này dù có bón phân, lúa hấp thụ kém lá lúa vẫn không xanh được. Nếu không có biện pháp khắc phục, lúa sẽ lụi dần và chết. 

- Hiện tượng ngộ độc hữu cơ thường xuất hiện chủ yếu ở vùng đất trũng, ngập nước, nhiều sét, cày vùi rơm rạ  nhiều. 

3. Biện pháp hạn chế và khắc phục hiện tượng ngộ độc hữu cơ 

- Hằng năm sau khi thu hoạch vụ xuân, cần phải tiến hành các biện pháp phòng chống ngộ độc hữu cơ như: Chủ động cày ngã (ruộng chủ động tưới tiêu nước, hoặc tiến hành lồng ngập (ở những ruộng ngập nước). Sau đó tiến hành rải vôi 40 - 50 kg/1000m2 khử độ chua và khử độc cho đất. 

- Ở ruộng nước có khả năng rút nước xuống sâu, thì hiện tượng ngộ độc hữu cơ xảy ra ít hơn. Còn ở ruộng cao, sau nhiều năm xới đi xới lại, hình thành tầng đế cày phía dưới không cho nước rút xuống. Đối với những ruộng này thì cách khắc phục là bơm nước vào ruông cho rút nước là không hiệu quả. Khi đó nên tiến hành rút nước trên mặt bằng cách đánh rãnh, rút nước càng nhanh cành tốt. Rút nước có tác dụng loại bỏ chất độc, đất khô ráo, có khe nứt, cho không khí chui xuống dưới, chất độc bay hơi. Một mặt xả bỏ độc tố một mặt bay hơi. 

+ Sau đó tiến hành bón vôi lượng bón khuyến cáo 60 - 70 kg/1000m2, bón lân gấp đôi so với bình thường.

+ Đối với ruộng lúa bị ngộ độc hữu cơ, bà con ngừng ngay việc bón phân đạm hoặc NPK, cần đưa nước vào ruộng với mực nước 5 - 7cm, kết hợp với làm cỏ sục bùn giúp rễ thoáng khí. Sau 5 - 7h tháo nước trong ruộng, để khô 2 - 3 ngày, đưa nước trở lại nhằm rửa bớt độc tố trong quá trình phân hủy rơm rạ tạo ra. Sau đó bón lân và phân chuồng hoai mục.

+ Chống Stress cho lúa: Sử dụng hoacmon hóa giải độc tố (hoawcmon này không phải do con người tổng hợp mà do chiết xuất từ cây trồng khác có nhiều. 
+ Sử dụng các chất có chức năng giúp lúa hồi phục nhanh, tăng khả năng hút dinh dưỡng như: Dịch chiết xuất rong biển tan 100%, Compoud Sodium Nitrophenolate 98%, Humatan 100%, aminio axit,... tưới qua lá, có tác dụng rất tốt trong việc phục hồi của lúa,...

+ Bón phân: Bón lót đầy đủ và bón thúc sớm. Nên sử dụng sản phẩm phân bón chuyên dùng cho cây lúa giúp cung cấp đầy đủ và cân đối dinh dưỡng giúp cây lúa phục hồi nhanh, đẻ nhánh khỏe tập chung, tăng khả năng đề kháng , tăng năng suất và chất lượng lúa. 

Lưu ý: Sau khi kiểm tra thấy cây lúa ra rễ mới (rễ trắng) và lá mới, ruộng lúa xanh nên sử dụng chất kích thích ra rễ, giúp thúc đẩy sự hồi phục và ra nhiều rễ mới. Khi cây lúa phát triển bình thường mới tiến hành bón thúc và chăm sóc bình thường.