Trồng và chăm sóc cây vải, nhãn: Kỹ thuật trồng

1. Xác định thời vụ trồng cây vải, nhãn

Thời vụ trồng có ảnh hưởng rất nhiều đến tỷ lệ sống, sự sinh trưởng phát triển đồng đều của vườn cây.

Mỗi vùng miền có điều kiện sinh thái khác nhau. Do vậy chúng ta cần xác định mùa vụ trồng thích hợp cho từng vùng miền cụ thể.

1.1. Thời vụ trồng vải, nhãn ở các tỉnh phía Nam

- Vùng ĐBSCL, Đông Nam bộ và Tây Nguyên: Bắt đầu trồng nhãn khi mùa mưa ổn định, thường từ tháng 6 - 7 hàng năm.

- Vùng Duyên hải Nam Trung bộ: Trồng vào đầu mùa mưa, thường vào tháng 9 hàng năm.

Nếu có đủ nước tưới thì nên trồng vào cuối mùa mưa, khoảng tháng 10 - 11dương lịch vì mùa nắng cây có đầy đủ ánh sáng sẽ phát triển tốt hơn. Nếu trồng vào mùa mưa, khoảng tháng 5 - 6 dương lịch thì cần chú ý thoát nước. Vì nếu mưa nhiều làm cho đất bị lèn chặt dẫn đến cây bị chết do nghẹt rễ.

1.2 Thời vụ trồng vải, nhãn ở các tỉnh phía Bắc

- Vụ xuân: Thời vụ trồng tốt nhất là tháng 3 - 4 hàng năm. Những tháng này ở miền Bắc thời tiết ấm áp, nắng nhẹ, do có mưa xuân nên độ ẩm không khí và độ ẩm đất rất thích hợp cho sự tái sinh rễ và chồi của cây con sau trồng.

- Vụ thu: Nên trồng vào các tháng 8, 9 và 10. Những tháng này ở miền Bắc tiết trời chuyển sang thu, nhiệt độ mát mẻ, mưa bão cũng giảm hơn các tháng ngay trước đó. Từ tháng 11 trở đi thì thời tiết trở nên lạnh khô không thích hợp cho việc trồng cây.

- Nếu chủ động được nước tưới thì có thể trồng mùa nào cũng được, trừ các tháng giá rét mùa đông.

2. Trồng và chăm sóc sau khi trồng cây theo tiêu chuẩn ViệtGap

2.1. Tiêu chuẩn cây giống, lượng giống

(Xem bài các giống vải ngon phổ biến ở Việt Nam, các giống nhãn ngon phổ biến ở Việt Nam)

2.2. Mật độ, khoảng cách trồng cây vải, nhãn

Khoảng cách trồng tùy thuộc vào đất đai, loại cây, giống và mô hình trồng.

Những loại cây, giống cây có khả năng sinh trưởng, phát triển nhanh, bộ khung tán rộng thì mật độ trồng thưa ra. Ngược lại, những loại cây, giống cây có khả năng sinh trưởng, phát triển chậm, bộ khung tán hẹp thì mật độ trồng mau hơn.

Trong cùng một điều kiện sinh sống, nhãn thường sinh trưởng, phát triển chậm hơn vải nên mật độ trồng nhãn thường cao hơn vải.

Cùng là loại cây vải, nhóm giống vải chua sinh trưởng, phát triển nhanh hơn vải nhỡ và vải thiều. Do vậy, mật độ trồng được sắp xếp theo thứ tự như sau: Vải thiều > Vải nhỡ > Vải chua.

Trong điều kiện thâm canh, đất bằng phẳng và độ màu mỡ cao thì nên trồng mật độ thấp hơn trồng quảng canh, đất dốc và độ màu mỡ thấp.

Ví dụ: Mật độ, khoảng cách trồng thay đổi theo loại địa hình đất đai:

Bảng khoảng cách, mật độ trồng theo loại đất (áp dụng cho vải thiều)

Với cây nhãn, có thể chọn khoảng cách trồng là 6 x 5m, 6 x 6m, tương đương với mật độ 300 - 350cây/ha. Nếu trồng với mật độ cao như thế này thì vườn cây sẽ nhanh giao tán. Khi đó chúng ta cần phải làm tốt khâu đốn tỉa tán cây để luôn giữa cho bộ khung tán thông thoáng không giao nhau.

2.3. Cách trồng cây vải, nhãn

Cành chiết ra rễ, cắt hạ xuống, gỡ vào bầu hoặc vườn ươm để bộ rễ phát triển đầy đủ thì khi trồng tỷ lệ sống mới cao. Cây được vận chuyển nhẹ nhàng đến khu vực trồng.

Xác định vị trí trồng cây theo đúng quy trình về mật độ khoảng cách. Trên các vùng đất dốc cần phải sử dụng thước chữ A để xác định vị trí trồng cây trên đường đồng mức.

Ở vùng đất cao dễ thoát nước nên khoét lỗ trên mô vừa với bầu cây con, nhẹ nhàng xé bỏ bọc nylon rồi đặt bầu cây vào lỗ sao cho cổ rễ bằng hoặc thấp hơn mặt đất 2 - 3cm, lấp đất lại vừa khuất mặt bầu, ém đất xung quanh gốc.

Ở vùng đất thấp, bằng phẳng dễ úng nước chỉ nên khoét lỗ nông, trồng bầu nổi cao hơn mắt đất 3 - 5cm sau đó dùng đất tơi nhỏ lấp kín xung quanh bầu. Với cây ghép cần xé bỏ túi bầu, đặt cây vào giữa hố, lấp kín mặt bầu, lèn đất chặt. Trong quá trình lấp đất cần chú ý điều chỉnh cho thân cây ở tư thể thắng đứng vuông góc với mặt đất.

Tưới đẫm nước, lấp đấp bổ sung sau khi tưới. Tiếp theo đó là cố định cây, tủ gốc và thường xuyên giữ ẩm cho cây.

• Cố định cây

- Chuẩn bị cọc: Thông thường ta nên dùng các vật liệu tre, nứa, gỗ để làm cọc có đường kính 1,5 - 2,0cm, dài 1,0 - 1,2m. Tuỳ theo kích thước của cây giống, điều kiện thời tiết khí hậu của vùng mà có thể chuẩn bị số lượng và kích thước cọc cho thích hợp. Số cọc chuẩn bị ít nhất là bằng số lượng cây trồng và nhiều nhất là gấp 3 lần số lượng cây cần trồng. Ở vùng hay có gió mạnh, về vụ mưa, cây giống to cao thì nên sử dụng 3 cọc cho 1 cây.

- Dây buộc: Có thể dùng các loại dây mềm như nylon, lạt tre, sợi đay…

- Đóng cọc và cố định cây: Cọc được vát nhọn, đóng chắc chắn theo thế chân kiềng, tạo góc 45 - 500 so với thân cây. Điểm tiếp xúc của thân cây với cọc ở trạng thái tự nhiên để khi cố định cây vào cọc không làm ảnh hưởng xấu đến tư thế cây và bộ rễ. Dùng dây cột chặt vừa phải cọc với thân cây không gây tổn thương lớp vỏ thân chỗ tiếp xúc.

• Tủ gốc

Có thể sử dụng các loại cỏ, rơm rạ khô để tủ gốc. Ở những vùng khan hiếm nước, về mùa khô có thể dùng nilon để che phủ vùng đất quanh gốc cây sau khi tưới đủ nước.

2.4. Dặm cây

- Mục đích dặm cây

Để vườn cây đảm bảo mật độ, sinh trưởng đồng đều thì những cây chết phải trồng dặm thường xuyên trong thời kỳ cây còn nhỏ (1 - 2 năm sau trồng).

Thường phải dự trữ 10% số cây giống cùng loại cho trồng dặm. Để cây trồng dặm đáp ứng được yêu cầu thì cần phải chuẩn bị cây dự phòng.

- Kỹ thuật chuẩn bị cây trồng dặm

+ Thay bầu to hơn:

Kích thước túi PE đóng bầu 18 x 25cm, đất đóng bầu được trộn với phân chuồng hoai và lân, tỷ lệ trộn 3 đất 1 phân (0,3 kg phân chuồng và 20 gam supe lân/bầu).

+ Chọn những cây đủ tiêu chuẩn, đúng giống chuyển sang bầu to đã chuẩn bị trên, chăm sóc tiếp trong vườn giâm 5 - 6 tháng khi cây ra được 1 đến 2 đợt lộc, lá lộc trưởng thành thì đưa đi trồng dặm.

- Kỹ thuật trồng dặm

Đào hố kích thước sâu 30 x 30 x 30cm bón phân chuồng hoai (4 kg/hố) trộn đều với đất, đặt bầu cây ngay ngắn, cổ rễ thấp hơn mặt đất 2 - 3cm sau đó lấp đất chặt xung quanh bầu, cố định cây vào cọc, tủ gốc bằng cỏ, lau lách, rơm rạ để giữ ẩm.

Thời vụ dặm là tháng 2 - 3 và tháng 8 - 9, chọn những ngày trời râm mát, đất đủ ẩm để tiến hành trồng dặm, nếu dặm xong trời hạn phải tưới nước. Đảm bảo cây trồng dặm không bị cỏ dại lấn át và sâu bệnh gây hại.

2.5. Trồng xen kết hợp làm cỏ và vun xới:

Xới xáo kết hợp trồng xen với các cây họ đậu (lạc, đỗ tương, đỗ xanh…), cây ăn quả ngắn ngày (đu đủ, dứa, chuối…), rau xanh, khoai sọ… để tăng thu nhập trong những năm đầu, che phủ đất, che cho cây bớt nắng ở các vùng nắng nóng, chống xói mòn và tăng độ phì cho đất.

Khi cây đã giao tán có thể thay thế cây trồng xen bằng các loại cây chịu bóng như: gừng, địa liền, mùi tầu,…

Thậm chí chúng ta có thể trồng xen lúa, nuôi cá ở vùng đất thấp.

Cũng có thể nuôi thả gà trong vườn vải, nhãn.

Trồng xen lúa cạn trên vườn vải

Nuôi gà trong vườn vải