Trồng và chăm sóc cây vải, nhãn: Đào hố và bón lót trước khi trồng vải, nhãn

1. Làm đất trồng cây vải, nhãn

1.1. Yêu cầu đối với việc làm đất trồng vải, nhãn

- Hạn chế đến mức tối thiểu sự phá vỡ kết cấu đất, tăng cường độ thông thoáng, tơi xốp của đất.

- Bằng phẳng, sạch cỏ dại và mầm mống sâu bệnh.

- Độ sâu thích hợp là 1m

1.2. Làm đất trồng vải, nhãn

* Thời điểm làm đất

- Khi bắt đầu bước vào mùa khô để hạn chế sự xói mòn. Tiến hành cày bừa, làm nhỏ đất. Phơi đất 1 - 2 tháng.

- Để làm đất thuận lợi cần tiến hành làm đất khi:

· Độ ẩm đất khi cày bừa thích hợp nhất từ 65-70% độ ẩm đồng ruộng

· Không nên làm đất khi ẩm độ của đất quá cao hoặc quá thấp. ẩm độ quá cao sẽ làm đất bị nén chặt, quá thấp sẽ phá vỡ các hạt đất

- Trước khi trồng một tháng, tiến hành lên luống. Đối với đất chậm thoát nước lên luống cao ít nhất 0,8m. Mỗi luồng trồng 1 hành. Cách nhau 8 - 9 m.

1.2.1. Làm đất trồng vải, nhãn trên đất dốc

* Đối với đất có độ dốc từ 4-15^o

Thiết kế trồng cây theo đường đồng mức và có hệ thống mương, rãnh để giữ và thoát nước. Cứ 10-15 m cần đào rãnh theo đường đồng mức và làm hệ thống mương bờ kết hợp theo nguyên lý “mương trên, bờ dưới”. Mương sâu 50 - 60cm, rộng 60 - 70cm, đáy mương rộng 30 - 40cm.

Làm đất trên đất có độ dốc thấp

* Đối với đất có độ dốc lớn hơn 15^o

Khi đất trồng có độ dốc trên 15^o áp dụng các biện pháp sau:

- Tạo bậc thang: bậc thang là những dải đất bằng được tạo thành bằng cách đào, san lấp trên sườn dốc. Có hai kiểu bậc thang:

+ Bậc thang dần: là loại bậc thang được hình thành dần qua nhiều năm.

+ Bậc thang hoàn chỉ: là dạng bậc thang được hình thành một cách hoàn chỉnh sau 1 lần xây dựng.

Bậc thang được thiết kế và xây dựng chạy theo đường đồng mức. Chiều rộng mỗi bậc 4 - 5m để trồng 1 hàng cây

Sử dụng dụng cụ thủ công tạo bậc thang trên sườn dốc

Bề mặt bậc thang có thể rộng 3 - 4 m và nghiêng vào phía trong từ 1-20.

Phía trong của mỗi bậc kết hợp làm rãnh để giữ và tiêu nước. Rãnh rộng 40 - 50cm, sâu 30 - 40cm.

Phía ngoài bậc thang xây dựng bờ để giữ nước và chống xói mòn đất.

Phần diện tích trên đỉnh đồi duy trì rừng tự nhiên hoặc trồng rừng, cây phân xanh để giữ nước, hạn chế xói mòn và cung cấp phân bón tại chỗ.

- Hình thành các băng chống xói mòn: băng chống xói mòn được thiết lập bằng cách duy trì thản cây, địa hình tự nhiên khi làm đất (để tự nhiên không tác động đến những dải này). Hoặc bằng chsa chủ động trồng một số hàng cây tạo thành “bức tường” chặn dòng chảy

Tạo thành băng cản dòng chảy

- Xây dượng hệ thống mương bờ kết hợp theo phương thức “mương trên bờ dưới”. Cách làm nàu vừa có tác dụng hạn chế xói mòn vừa cho phép giữ nước khi mưa

- Duy trì thảm cỏ tự nhiên: nghĩa là chỉ dọn cỏ làm đất ở những vị trí trồng cây, diện tích còn lại duy trì trạng thái cỏ tự nhiên để hạn chế xói mòn.

- Trồng cây trong bồn: phương pháp này áp dụng cho đất có độ dốc lớn. Ngoài việc duy trì thảm cỏ tự nhiên trên diện tích không trồng cây thì tại vị trí trông tiến hành đào sâu, khi trông không lấp đất kín bằng bề mặt. Phương pháp này cho phép giữ ẩm trong vùng đất dưới gốc cây.

Làm đất trắng trên địa hình dôc làm đất bị xói mòn

* Kỹ thuật làm đất trồng vải nhãn trên đất dốc

Thực hiện các bước công việc sau:

- Đào hố theo đường đồng mức

- Kích thước 1*1*1m

- Khoảng cách giữa các hố 6 - 7m, giữa các hàng 7 - 8m 

1.2.2. Làm đất trồng vải, nhãn trên đất dễ bị úng ngập

Tại vùng đồng bằng với điều kiện đất bằng phẳng địa thế tương đối thấp nên khó thoát nước

- Với diện tích chân đất cao chỉ cần lên luống rộng 9 - 10m, cao 0,2 - 0,3m. Trên mỗi luống trồng một hàng cây, hàng nọ so le với hàng kia theo phương pháp nanh sấu.

- Với những diện tích thoát nước kém cần chú ý xây dựng hệ thống tiêu nước nhất là ở khu vực có mực nước ngầm cao.

+ Xung quanh vườn làm hệ thống mương thoát nước rộng 1 - 2m, sâu 1-1.5m.

+ Trong vườn, giữa các hàng cây đào rãnh rộng 0.5 - 0,8m, sâu 0.5 - 0.6m để thoát nước khi mưa và làm mương dẫn nước tưới khi cần tưới.

- Các vùng cồn, cù lao sông và vùng đất trũng áp dụng các biện pháp: + Đắp bờ bao không cho nước tràn vào khi mùa nước.

+ Vượt đất thành líp, ụ để trồng cây (đồng thời có tác dụng giảm độ phèn). Mặt líp 6-7m, rãnh rộng 1m, sâu 1.2-1.5m

Trên đây là những công việc và các bước cần tiến hành để chuẩn bị cho việc trồng vải nhãn. Để đánh giá các công việc sử dụng các tiêu chí trong bảng sau:

Bảng tiêu chuẩn đánh giá việc chuẩn bị đất trồng vải nhãn

2. Đào hố trồng vải, nhãn

Đào hố trồng là công việc được tiến hành sau khi vệ sinh đồng ruộng, làm đất.

- Kích thước hố trồng thay đổi tuỳ thuộc vào loại đất, địa hình. Trên đất đồi núi kích thước hố 1 x 1 x 1m

Trên đất đồng bằng đất xốp có thể đào hố nhỏ hon 0,8 x 0,8 x 0,8m

Trên các loại đất tầng mỏng, đất bí chặt như đất đồi có kết von. Đất xói mòn mạnh cần đài hố rộng và sâu hơn nhằm tạo điều kiện cho bộ rễ phát triển. Trong trường hợp này kích thước hố có thể 1,5 x 1,5 x 1m. Sau khi đào đưa phân hữu cơ, tàn dư thực vật (cỏ rác, phân xanh), có thể phải bổ sung thêm đất tốt đưa từ vị trí khác tới lấp đầy hố trước khi trồng.

- Khoảng cách giữa các hố thay đổi tuỳ loại đất, giống. Trên đất đồi hố cách hố 8m, hàng cách hàng 8m. Trên đất đồng bằng 9 x 9m, hoặc 10 x 10m.

- Thời điểm đào hố

Đào hố trước khi trồng ít nhất 2 tháng.

- Phương tiện, dụng cụ đào hố:

Hiện nay áp dụng chủ yếu phương pháp thủ công. Dùng các dụng cụ như cuốc, xẻng, mai đào đất.

Có thể sử dụng máy đào đất. Phương pháp này cho năng suất lao động cao nhưng chỉ phù hợp với đất bằng và đất có độ dôcd thấp. Hố trồng đào theo phương pháp này trước khi trồng phải phá thành hố.

Đào hố trồng trên đất dốc

3. Bón lót cho cây vải, nhãn

3.1. Yêu cầu đối với việc bón lót trồng vải, nhãn

Bón lót là gì? Bón lót là việc bón phân trước khi trồng.

- Mục đích của bón lót:

+ Cải thiện tính chất đất tại vị trí trồng (tăng độ xốp, tăng hàm lượng chất hữu cơ và hoạt động của các vi sinh vật có ích).

+ Cung cấp đầy đủ, kịp thời dinh dưỡng cho cây ở giai đọan mới trồng.

+ Giúp cho cây sinh trưởng, phát triển mạnh ngay từ thời kỳ đầu.

- Yêu cầu cầu đối với việc bón lót trồng vải, nhãn

Để đạt các mục đích nêu trên, việc bón lót cần đạt được các yêu cầu sau:

+ Xác định các loại phân phù hợp cho việc bón lót

+ Tính toán đúng lượng phân cần sử dụng

+ Việc bón lót phải cải tạo khắc phục được các hạn chế về đất đai tại vị trí trồng để tạo điều kiện cho cây sinh trưởng tốt

+ Cây con mới trồng không bị tác động xấu bởi phân bón và được cung cấp dinh dưỡng cây trồng kịp thời khi mới bén rễ.

3.2. Xác định loại phân bón và tính lượng phân bón sử dụng cho bón lót

- Căn cứ vào mục đích của việc bón lót và đặc điểm sinh lý của cây vải, nhãn mới trồng, Các loại phân được sử dụng để bón lót bao gồm

+ Phân hữu cơ: phân hữu cơ có tác dụng làm tăng độ xốp của đất, thúc đẩy hệ vi sinh vật đất vùng gốc cây hoạt động mạnh, đồng thời tăng cường tác dụng của các loại phân khác được sử dụng trong bón lót.

Loại phân hữu cơ cụ thể có thể sử dụng:

+ Phân chuồng hoại mục (hoặc chưa thật hoai mục - trong trường hợp này phải bón cách thời điển trồng 1-2 tháng)

+ Phân xanh: trong điều kiện vùng đồi có thể tận dụng các diện tích đất chưa sử dụng, đất xấu hoặc trồng xen trong vườn (trồng trên bang cản dòng chảy hoặc trồng trên đỉnh đồi) một số loại cây phân xanh vừa có tác dụng bảo vệ đất, vừa cung cấp một lượng phân bón đáng kế dùng đẻ bón lót. Các loại cây phân xanh phổ biến có thể trồng và khai thác bao gồm: cây muồng, cốt khí. đậu mèo và các loại cây phân xanh khác.

+ Phân rác - loại phân được chế biến từ rác thải sinh hoạt và phụ phế phẩm nông nghiệp thông qua việc ủ.

+ Phân hữu cơ vi sinh.

Phân chuồng ủ

Giới thiệu một số loại cây phân xanh

Cây cốt khí

Cây điền thanh

Cây muồng

+ Phân hoá học: Phân hoá học được sử dụng để bón lót chỉ với lượng ít nhằm mục đích cung cấp chất dinh dưỡng cho cây ngay từ khi mới bén rế. Các loại phân được sử dụng bao gồm: Phân đạm, phân lân, phân kali, Phân hỗn hợp NPK; N-P-K-S

Trong các loại phân hoá học, phân lân được sử dụng chủ yếu cho việc bón lót.

Tùy theo đặc điểm đất đai mà có thể sử dụng các loại phân cụ thể nhằm cải tạo đất phù hợp với cây trồng. Ví dụ: đất chua nên dùng phân đạm urê, phân lân nung chảy mà không nên sử dụng phân đạm sul phát và phân supe lân vì các loại phân này làm đất chua thêm

- Lượng phân bón lót cho một hố:

+ 20 - 30 kg phân chuồng hoai mục.

+ 0,5 - 0,8 kg phân supe lân.

+ 0,4 - 0,6 kg kali chlorua.

+ 0,2 - 0,5 kg vôi bột.

3.3. Phương pháp bón lót trước khi trồng vải, nhãn

Lượng phân nói trên bón xuống đáy hố. Trộn đều. Trên cùng phủ bằng đất lớp đất mặt

Thời gian bón lót tốt nhất là trước khi trồng cây 1-2 tháng

Đánh giá các bước công việc nêu trên theo các tiêu chí bảng dưới đây:

Bảng tiêu chí và yêu cầu cần đạt được khi thực hiện việc bón lót trồng vải, nhãn

4. Thực hành bón lót trước khi trồng vải nhãn

Thực hiện các bước công việc theo hướng dưới đây:

• Bước 1: Xác định loại phân cần sử dụng

Căn cứ vào đặc điểm loại đất của vườn trồng: thành phần cấp hạt, độ xốp, kết cấu, độ pH, hàm lượng các yếu tố dinh dưỡng vv... xác định loại phân cần sử dụng:

+ Đất bí chặt, độ xốp kém, không có kết cấu: chọn phân chuồng không thật hoai muc, hoặc các loại phân xanh

+ Đất có độ pH thấp không nên sử dung phân supe lân, phân dạm sulphat (nên sử dụng phân lân nung chảy, phân đạm urê vv...)

• Bước 2: Xác định tỷ lệ các loại phân bón và tính toán lượng phân bón cần sử dụng

- Căn cứ vào đặc điểm loại đất của vườn trồng: độ pH, hàm lượng các yếu tố dinh dưỡng đa, trung và vi lượng, hàm lượng các chất độ hại vv... xác định tỷ lệ các loại phân bón phù hợp

- Căn cứ vào lượng phân quy định cho mỗi gốc và diện tích (quy ra số cây) dự đinh trồng tính lượng phân cần sử dụng.

Ví dụ: khi đã xác định lượng cụ thể dự định bón cho 1 gốc là:

+ 30 kg phân chuồng hoai mục.

+ 0,8 kg phân supe lân.

+ 0,6 kg kali chlorua.

+ 0,5 kg vôi bột.

Tính lượng phân bón cho diện tích trồng là 1,5 ha, khoảng cánh trồng 7 x 7m

Tính lượng phân cần sử dụng cho toàn bộ diện tích như sau:

- Số cây trên vườn

- Lượng phân bón cần sử dụng

+ Phân chuồng hoai mục = 30 kg x 306 = 9180 kg.

+ Phân supe lân = 0,8 kg x 306 = 244,8 kg.

+ Kali chlorua = 0,6 kg x 306 = 183,6 kg.

+ Vôi bột = 0,5 kg x 306 = 153,0 kg.

• Bước 3: Chuẩn bị phân bón

- Tập kết và mua các loại phân bón với lượng theo tính toán trên.

• Bước 4: Bón phân vào hố, đảo phân

- Cào đất mặt xuống hố (khoảng 1/2).

- Bón lượng phận được quy định vào bên trên lớp đất đó.

- Đảo đều phân bón với đất

• Bước 5: Lấp phân bón

- Cào nốt lượng đất mặt còn lại xuồng hố.

- Bổ sung đất (nếu đất tầng mặt ít không đủ lấp kín hố)

- San phẳng mặt hố.