Trong những năm gần đây, tình trạng hạn hán và xâm nhập mặn xảy ra ở nhiều địa phương, làm đất đai khô cằn, tích tụ muối, ảnh hưởng lớn đến năng suất lúa. Khi có mưa hoặc nguồn nước ngọt trở lại, bà con cần tiến hành rửa mặn và cải tạo đất đúng kỹ thuật để chuẩn bị cho vụ gieo sạ mới. Bài viết dưới đây tổng hợp quy trình xử lý mặn – cải tạo đất phổ biến, có thể áp dụng ở bất kỳ vùng trồng lúa nào.

1. Rửa mặn ngay khi có nước ngọt

Khi đã có nước mưa hoặc nước ngọt từ kênh mương, bà con cần giữ mực nước trên ruộng từ 3–5 cm, ngâm tối thiểu 1 ngày, sau đó tiến hành:

• Đưa nước vào – tháo nước ra nhiều lần
  Mục đích là cuốn trôi lượng muối hòa tan còn trong tầng đất mặt.

• Kiểm tra độ mặn bằng bút đo EC

  • Khi độ mặn còn trên 1‰, tiếp tục rửa thêm.

  • Khi độ mặn dưới 1‰, đất đã đủ điều kiện để cày làm đất và gieo sạ.

Việc rửa mặn kịp thời giúp đất mềm trở lại, giảm độc do muối, tạo điều kiện thuận lợi cho rễ lúa phát triển.

2. Cày vùi rơm rạ và chất hữu cơ

Nếu ruộng còn nhiều rơm rạ sau vụ trước, bà con nên cày vùi xuống đất và để đất nghỉ khoảng 2 tuần:

• Rơm rạ phân hủy giúp tăng hữu cơ cho đất.

• Khí độc trong rơm rạ (CH4, H2S…) sẽ giảm dần.

• Đất tơi xốp hơn, dễ rửa mặn ở lớp đất sâu.

Trong giai đoạn này có thể bón vôi để thúc đẩy phân hủy nhanh hơn.

3. Bón vôi để hạ phèn – giảm mặn

Vôi là vật liệu cải tạo đất rất hiệu quả và rẻ. Khi bón vào đất, vôi cung cấp Canxi, có khả năng:

• Thay thế ion Natri, giúp giảm mặn.

• Tăng pH đất, hạ phèn.

• Hỗ trợ phân hủy rơm rạ và hạn chế mầm bệnh đất.

Liều lượng khuyến cáo:

• 50–100 kg vôi/1.000 m² tùy theo mức độ mặn – phèn.

Cách bón vôi an toàn:

• Trộn vôi với một ít nước để hạn chế bụi.

• Rải theo chiều gió để tránh hít phải bụi vôi.

• Sau khi rải cần cho nước vào ruộng để vôi tan đều.

Vôi gặp nước sẽ lan rộng, vì vậy bà con không cần lo lắng khi thấy vôi còn đóng cục trên mặt ruộng.

4. Diệt ốc bươu vàng trong giai đoạn làm đất

Trong mùa mưa, ốc bươu vàng thường phát triển nhanh. Khi xử lý đất, bà con nên:

• Cày đất lại 1 lần để vùi trứng ốc, hạn chế nở thành con non.

• Giữ nước nông 3–5 cm để dễ gom ốc.

Biện pháp này giúp giảm mật độ ốc ngay từ đầu vụ.

5. San phẳng mặt ruộng

Khoảng 10–15 ngày sau khi bón vôi và rửa mặn, đất đã ổn định. Lúc này bà con tiến hành san phẳng mặt ruộng:

• Giúp nước phân bố đồng đều.

• Hạn chế cỏ mọc ở các rãnh thấp.

• Dễ quản lý nước trong suốt vụ lúa.

Đối với những ruộng có nhiều gò cao – trũng sâu, thời gian san phẳng sẽ lâu hơn.

6. Phun thuốc diệt cỏ tiền nảy mầm

Cỏ dại là vấn đề phổ biến ở tất cả các vùng trồng lúa. Sau khi làm đất, bà con nên:

• Phun thuốc diệt cỏ tiền nảy mầm để ức chế cỏ từ hạt trong đất.

• Giữ nước trong ruộng ở mức 1–3 cm sau gieo sạ để hạn chế cỏ mọc.

7. Bón lót đúng cách

Bón lót là bước quan trọng để cây lúa bén rễ nhanh và khỏe.

• Có thể bón lót sau khi làm đất xong hoặc bón vùi trong lúc xới.

• Lưu ý: Không bừa trang lại sau khi bón lót để tránh dồn phân về một góc ruộng.

8. Gieo sạ thưa để lúa khỏe, ít sâu bệnh

Dù ở vùng nào, xạ thưa luôn mang lại hiệu quả cao:

• Cây lúa ít cạnh tranh dinh dưỡng.

• Hạn chế đổ ngã.

• Giảm sâu bệnh và chi phí thuốc BVTV.

• Tiết kiệm giống và phân bón.

Kết luận

Phương pháp xử lý mặn và cải tạo đất sau mùa khô hạn gồm các bước: rửa mặn – cày vùi – bón vôi – diệt ốc – san phẳng – bón lót – xạ thưa. Đây là quy trình phổ biến, dễ áp dụng và phù hợp cho tất cả các vùng trồng lúa trên cả nước. Khi thực hiện đúng kỹ thuật, đất sẽ được cải tạo tốt hơn, cây lúa phát triển khỏe mạnh và hạn chế rủi ro trong suốt vụ mùa.