Tìm hiểu nhu cầu dinh dưỡng của cây lạc (đậu phộng)

1. Thành phần các nguyên tố dinh dưỡng cơ bản trong thân cây lạc

Theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học, sau một vụ thu hoạch với năng suất là 1 tấn củ, 2 tấn dây, cây lạc lấy đi từ đất:

2. Nhu cầu dinh dưỡng đa lượng của cây lạc (đậu phộng)

Lạc là một loài cây họ đậu, có nhu cầu đối với các chất dinh dưỡng không thuộc loại cao lắm, bên cạnh đó lạc lại có khả năng sử dụng được đạm do vi sinh vật cố định từ không khí, nhờ có loài vi sinh vật này sống cộng sinh trong nốt sần ở rễ cây lạc.

Nhu cầu của lạc đối với N cao hơn 5-6 lần so với nhu cầu đối với P và 1,5 lần so với K. Cây lạc cũng có nhu cầu tương đối cao về cani và magie. Tuy vậy, cây lạc hút nhiều N hơn so với P và K, song trên hầu hết các loại đất thì lân và kali, canxi lại là những yếu tố chính hạn chế năng suất của lạc.

Bón phân cân đối cho lạc thì dù ở trên bất cứ loại đất nào cũng làm tăng năng suất lạc lên một cách đáng kể. Trên đất cát biển, bón cân đối đạm - olaan cho năng suất tăng thêm 2,5-3 tạ/ha. Trên đất bazan làm tăng năng suất 5,6-10 tạ củ/ha. Kali cũng là yếu tố quan trọng trong cân đối dinh dưỡng của cây lạc. Bón kali làm tăng năng suất cao hơn là bón lân và đạt 3,5 tạ/ha. Bón cân đối cả N, P, K làm tăng năng suất đến 6 tạ/ha. Trên các loại đất bạc màu, đất xám, năng suất cũng tăng lên ở những mức tương tự.

Tuy nhiên, mặc dù hiệu quả của phân kali có cao những đối với lạc cũng chỉ nên bón ở mức 20-30kg N và 60-90kg P₂O₅/ha, 30-60kg K₂O, tương đương với 69,6kg ure, 319kg supe lân, 116kg clorua kali cho 1 ha.

N bón cho lạc chỉ nên giới hạn ở mức dưới 30kg N/ha. Việc nâng mức bón đạm lên trên 40kg N/ha/100kg ure/ha, làm giảm năng suất củ do sinh khối cây lạc phát triển mạnh.

Tỷ lệ N: P₂O₅ thích hợp đối với lạc là 1:2 hoặc 1:3, nghĩa là cứ bón 1kg N thì phải bón 2-3kg P₂O₅.

Tỷ lệ N: K₂O tốt nhất là 1:2 (30kg N và 60kg K₂O/ha).

Trên các loại đất chua, nghèo lân hoặc đất có khả năng chặt lân lớn như đất bazan thì cần bón tỷ lệ lân cao hơn. Ngược lại, trên đất có thành phần cơ giới nhẹ, như đất bạc màu, đất xám thì cần tăng phân kali.

Ở các tỉnh phía Nam, khí hậu hình thành 2 mùa: khô và mưa, rõ ràng, phân N bón cho lạc trong mùa mưa chỉ nên giới hạn ở mức cao nhất là 30kg N/ha, còn vào mùa khô có thể nâng giới hạn bón N cho lạc lên đến 50kg/ha. Khi hạt lạc được chủng vi khuẩn nốt sần cố định N, có thể không cần bón thêm phân N. Chú ý sau khi bón N cho lạc cần xới xáo đất và tưới nước.

Nhu cầu của lạc đối với lân tương đối thấp. Cần chú ý bón các dạng lân có chứa các nguyên tố trung lượng như S, Ca, Mg. Mức khuyến cáo bón lân cho lạc ở Ấn Độ là 9-17kg P₂O₅/ha.

Kali là yếu tố quan trọng trong việc tạo thân, củ, hạt lạc. Mức khuyến cáo đối với lạc là 17-34kg/ha K₂O.

3. Nhu cầu dinh dưỡng trung, vi lượng của cây lạc (đậu phộng)

Canxi là nguyên tố dinh dưỡng cây lạc cần với lượng lớn. Trên đất bạc màu bón vôi làm tăng năng suất lạc 9-10%, bón Mg năng suất lạc tăng 11%. Bón vôi cho lạc ngoài việc cung cấp nhu cầu canxi cho cây như là một yếu tố dinh dưỡng, còn có tác dụng khử chua cho đất, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn nốt sần phát triển. Vôi có vai trò rất quan trọng trong việc góp phàn hình thành củ lạc. Tuy nhiên, nếu bón vôi quá nhiều, vượt quá mức cần thiết, làm giảm năng suất lạc do đất bị bão hòa canxi. Một số nghiên cứu khoa học cho thấy, trên đất bạc màu bón 300-500kg vôi/ha làm tăng năng suất lạc đáng kể, nhưng nếu tăng lượng vôi lên trên 600kg/ha, năng suất lạc sẽ giảm đáng kể. Trên đất cát biển, lượng vôi thích hợp bón cho lạc là 300-400kg/ha.

Các nguyên tố vi lượng như: magie, kẽm, đồng, molipde, bo... đều có hiệu quả đối với lạc. Vì vậy, việc bón các loại phân vi lượng hoặc các loại phân đa lượng có chứa các chất vi lượng đều đem lại hiệu quả tốt. Các loại phân đa lượng chứa mangan như phân lân nung chảy cũng như phun dung dịch các nguyên tố vi lượng với nồng độ 0,1-0,15% làm tăng năng suất 10-15% với độ tin cậy cao.

4. Hướng dẫn bón phân cho cây lạc (đậu phộng)

Dưới đây xin giới thiệu một quy trình cụ thể sử dụng phân bón cho lạc ở các tỉnh phía Nam để đạt năng suất cao:

- Xử lý phân vi lượng cho hạt trước khi gieo, gồm có B, Mo.

- Bón vôi ở đất chua. Bón thêm thạch cao 200-300kg/ha cây bắt đầu nở hoa rộ.

- Lượng phân bón sử dụng cho 1 vụ lạc (bón cho 1 ha): 20-30kg N; 40-80kg P₂O₅; 40-100kg K₂O; tro dừa 1.000kg

- Cách bón phân cho cây lạc:

+ Bón lót: Tro dừa + lân + 1/2  lượng N + 1/3 K₂O.

+ Bón thúc đợt 1: sau khi gieo 30 ngày bằng 1/4 lượng N + 1/3 lượng K₂O

+ Bón thúc đợt 2: bón khi cây sắp ra hoa: 1/4 lượng N + 1/3 lượng K₂O