Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cam

1. Trồng cây cam

1.1. Chọn đất trồng cây cam

Cây cam có thể trồng được trên nhiều loại đất khác nhau nhưng vườn trồng phải đảm bảo tiêu thoát nước tốt, đất thoáng khí và không có tầng đất cứng, vì sự hiện diện của tầng đất này sẽ làm cản trở sự phát triển của bộ rễ. Để trồng cây cam được thành công đòi hỏi nhà vườn phải có sự đầu tư vườn trồng và áp dụng những biện pháp quản lý đất thích hợp.

Đất phù sa ven sông, đất bồi tụ, đất rừng mới khai phá, đất thung lũng, đất phù sa cổ có bề dày từ 80-100 cm, có hàm lượng mùn cao, cao ráo, thoát nước, mực nước ngầm dưới 1 m đều có thể trồng cam quýt. Nếu mực nước ngầm cao, ít thoát nước thì phải có hệ thống thoát nước tốt, lên liếp để trồng.

Đất cát pha thịt hay đất thịt có chiều sâu ít nhất là 1m, tơi xốp và thoáng khí là những loại đất lý tưởng nhất thích hợp để trồng cây cam.

Nếu vườn trồng thoát nước kém vào mùa mưa thì bộ rễ cây sẽ bị ngập úng và từ đó dẫn đến sự xuất hiện của nhiều loại bệnh hại cây trồng. Do đó, khi chuẩn bị vườn trồng cần phải chú ý đến hệ thống tiêu và thoát nước cho vườn.

- Cây cam cần nhiều nước, nhất là trong thời kỳ ra hoa và kết quả nhưng cũng rất sợ ngập úng, ẩm độ thích hợp nhất là 70-80%. Lượng mưa cần khoảng 1000-2000mm/ năm. Trong mùa nắng, cần phải tưới nước và lượng muối NaCl trong nước tưới không quá 3g/lít.

- Chọn địa điểm làm vườn: Xa các vườn cây có múi đã bị nhiễm bệnh virus hoặc tương tự virus và các bệnh vi khuẩn như bệnh loét, vàng lá greening,

- Không trồng trên các vườn đã trồng cây có múi cũ đã có triệu chứng tiền nhiễm tuyến trùng hoặc các bệnh nấm như Phytophthora

- Độ cách ly không gian giữa vườn trồng cây cam sạch bệnh với các vườn cây có múi không rõ nguồn gốc ít nhất là 50m.

1.2. Chọn giống cam

- Phù hợp cho từng vùng

- Tiêu chuẩn cây giống:

+ Được nhân giống từ nguồn sạch bệnh

+ Cây sinh trưởng khoẻ, thân thẳng, không có lá dị dạng + Chiều cao cây giống 60cm (vị trí ghép)

+ Đúng giống.

+ Không có triệu chứng bị sâu bệnh hại.

Cây giống đạt tiêu chuẩn trồng

1.3 Cách trồng, mật độ trồng cây cam

1.3.1 Cách trồng

- Nên thiết kế hàng theo hướng Bắc - Nam và trồng cây giữa các hàng theo nguyên tắc “nanh sấu” để cây tiếp xúc ánh sáng từ hướng đông và tây được tối ưu nhất (cây của hàng trước sẽ không che ánh sáng của hàng sau).

Trồng theo kiểu nanh sấu.

Chú thích:

a: Cây cách cây

b: Hàng cách hàng

c: khoảng cách giữ 2 hàng đôi

Khi trồng, đảo lớp đất trộn phân đã có trong hố, đào một lổ sâu hơn bầu một ít, đặt cây vào giữ tháo bỏ bầu (nếu bằng nilon) và lắp đất lại cao hơn mặt bầu khoảng 3-5cm. Nén chặt và tưới nước.

Nên tỉa bớt lá trên cây giống. Cây giống khi trồng nên đặt thẳng đối với cây tháp hoặc cây chiết có nhánh phân bố đều. Đặt nghiêng đối với cây chiết ít nhánh, giúp các đọt bên mọc lên để tạo tán

Trong một số trường hợp cần cắt rễ cọc, để tránh rễ ăn sâu gặp tầng phèn hoặc thủy cấp cao dễ bị thối rễ.

Thao tác cắt rễ trước khi trồng

Khi đặt cây phải xoay mắt ghép hướng về chiều gió để tránh gãy nhánh. Sau khi trồng cắm cọc giữ chặt cây con.

Cắm cọc giữ chặt cây

Để xử lý côn trùng có thể gây hại bộ rễ, chúng ta nên dùng thuốc Regent liều lượng khuyến cáo và trộn đều với đất trong hố để khử trùng.

Gần đây theo những kết quả nghiên cứu thì trước khi trồng cây khoảng 10 ngày, nên sử dụng thuốc trừ sâu lưu dẫn tưới vào bầu cây con, để bảo vệ cây từ vườn ươm ra ngoài

Mùa khô nên dùng rơm rạ tủ gốc, cách gốc 10cm

Biện pháp này cũng tránh được cỏ dại phát triển đồng thời khi rơm rạ bị phân hủy sẽ cung cấp cho đất một lượng dinh dưỡng đáng kể .

Tủ gốcbằng rơm khô cho vườn cam

Trồng dặm

Sau khi trồng mới 15-20 ngày là tiến hành trồng dặm kịp thời những cây bị

chết. Kỹ thuật trồng dặm thao tác như trồng mới.

1.3.2 Mật độ trồng

Mật độ phụ thuộc đất ít hay nhiều, đất tốt xấu, khả năng đầu tư phân bón,

nước tưới, thời gian khai thác ngắn hay dài.

Khoảng cách trồng phổ biến: 4m x 5m (500cây/ha) với cây ghép, cây giống

chiết trồng dầy hơn 4x3m, hay 3x 3m (800 – 1000cây/ha)

Mật độ này còn phụ thuộc vào có trồng xen hay không, nếu trồng xen phải tính cả cây trồng xen.

Mô hình trồng ổi xen cam

1.4 Thời vụ trồng cam

- Ở các tỉnh phía Bắc, vụ Xuân: tháng 2-3 hay vụ Thu: tháng 9-10 đều trồng

được cam quýt nhưng tốt nhất là trồng vào vụ xuân có độ ẩm không khí cao và có mưa xuân nên tỷ lệ cây sống cao.

- Phía Nam trồng vào đầu và cuối mùa mưa

2. Chăm sóc cây cam

2.1. Làm cỏ, tưới nước, giữ ẩm, trồng xen

Sau khi trồng phải tưới nước thường xuyên giữ ẩm trong vòng 20 ngày đến 1 tháng để cây hoàn toàn bén rễ và phục hồi.

Những năm đầu cây còn nhỏ chưa giao tán phải làm sạch cỏ gốc, trồng cây phân xanh ở giữa các hàng cây hoặc có thể trồng xen các cây họ đậu tận dụng đất và để che phủ đất giữ ẩm, chống cỏ dại, vừa tạo nguồn phân xanh cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng cho cây

Thường xuyên làm cỏ xung quanh hình chiếu tán cây kết hợp tủ gốc, tưới nước đủ ẩm cho cây.

Làm cỏ sạch và kết hợp trồng ổi xen cam

Khi cây vào thời kỳ kinh doanh (cho trái), cần giữ cỏ trong vườn nhằm giữ ẩm cho đất và chống xói mòn và lèn (đóng váng) đất trong mùa mưa.

Giữ cỏ trong vườn và cỏ đậu phộng được khuyến cáo trồng trong vườn cam

Mùa nắng nên thường xuyên tưới nước cho cam.

Sau đó khi cây lớn, tùy thời tiết khô nắng mà có thể tưới bổ sung chống hạn cho cây.

Tưới nước cho vườn cây cam bằng hệ thống tưới tự động

Tưới nước thủ công cho vườn cam

Mùa mưa do lượng mưa không phân bố đều, vì vậy vườn cần phải có mương cống để tiêu nước vào các tháng mưa nhiều, trách ngập úng kéo dài cây có thể chết.

Vườn cần phải có mương cống để tiêu nước vào các tháng mưa nhiều, tránh ngập úng kéo dài cây có thể chết.

Ở các vùng nước tưới gặp khó khăn như miền Đông và các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ thì sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt sẽ mang lại hiệu qủa hơn.

2.2. Cắt tỉa, tạo hình tán cây cam

Tạo tán theo các bước như sau:

- Cây con cần được cắt ngắn ở độ cao 50-80 cm tính từ mặt đất. Việc cắt tỉa này nhằm mục đích kích thích các chồi non

- Chọn 3 cành khỏe, thẳng mọc từ thân chính và phát triển theo ba hướng tương đối đồng đều nhau làm cành cấp 1. Dùng tre cột giữ cành cấp 1 tạo với thân chính một góc 35-400.

- Sau khi cành cấp 1 phát triển dài khoảng 50-80cm thì cắt đọt để các mầm ngủ trên cành cấp 1 phát triển hình thành cành cấp 2 và chỉ giữ lại 2-3 cành.

- Cành cấp 2 này cách cành cấp 2 khác khoảng 15-20cm và tạo với cành cấp 1 một góc 30-350. Sau đó, cũng tiến hành cắt đọt cành cấp 2 như cách làm ở cành cấp 1. Từ cành cấp 2, sẽ hình thành cành cấp 3.

- Cành cấp 3 không hạn chế về số lượng và chiều dài, nhưng cần loại bỏ các chỗ cành mọc quá dày hoặc quá yếu. Sau ba năm, cây sẽ có bộ tán cân đối, thuận lợi trong chăm sóc, phòng ngừa sâu bệnh và thu hoạch

Cách tạo tán trên cây cam

Tỉa cành:

Một trong những đặc điểm của cây có múi so với những loại cây ăn trái khác, là không có sự khác nhau giữa mầm chồi và mầm trái.

Không có sự biến chuyển của chồi trong nhiều năm, mà mỗi chồi có thể phát triển trong một năm, để tạo mầm hoa và mang một hay nhiều trái ở cuối cành.

Ba mục tiêu chính của việc cắt tỉa cành đối với cây có múi là:

- Tạo bộ khung khoẻ mạnh.

- Lập những cành mang trái, trẻ, dồi dào sinh lực và phân bố giống nhau trên khung (sườn) và cành mẹ (cành chính).

- Thay thế những cành già, không có khả năng sản xuất bằng những cành non trẻ sẽ mang trái trong những năm tiếp theo.

Công việc tỉa cành được tiến hành hàng năm, sau khi thu hoạch cần phải loại bỏ những đoạn cành sau đây:

- Cành đã mang quả (thường rất ngắn khoảng 10-15cm).

- Cành bị sâu bệnh, cành ốm yếu, cành nằm bên trong tán không có khả năng mang quả.

- Cành đan chéo nhau, những cành vượt trong thời cây đang mang quả nhằm hạn chế việc cạnh tranh dinh dưỡng với quả.

Cây cam cần cắt tỉa

- Ngắt bỏ toàn bộ hoa trong thời gian cây 1-2 tuổi và tỉa bớt những hoa dị hình, những hoa quả ra muộn và ở vị trí không thích hợp cho việc hình thành quả, công việc này có thể tiến hành bằng cách phun các chất điều tiết sinh trưởng.

Chú ý :

- Cần phải khử trùng dụng cụ bằng nước Javel hoặc cồn 700 khi cắt hoặc tỉa cành để tránh lây bệnh (tiềm ẩn virut, vivoid...) qua cây khác, hoặc khử trùng dụng cụ bằng cách hơ qua ngọn lửa .

- Đối với những cành lớn hơn 3cm thì phải dùng cưa.

Những vết thương lớn sau khi cắt tỉa phải dùng sơn hoặc các thuốc trừ bệnh quét kín vết cắt nhằm tránh vết thương bị thối tạo điều kiện thích hợp cho côn trùng