Biện pháp kỹ thuật xử lý ra hoa trên cây bưởi

1. XỬ LÝ RA HOA BƯỞI BẰNG CÁCH TẠO SỰ KHÔ HẠN 

 1.1. Tạo thời gian khô hạn đủ dài:

- Việc ngừng tưới nước và xiết nước, hay cắt nước cho cây thời gian phải đủ dài để cây cảm ứng ra hoa. 

- Thời gian thường kéo dài khoảng 4 - 8 tuần tùy thuộc vào tuổi cây và tùy từng vùng, chất đất. Cây nhỏ tuổi thì thời gian khô hạn ngắn, cây lớn tuổi thời gian tạo khô hạn sẽ dài hơn.

- Nếu xiết nước mà cây có hiện tượng héo nhanh quá, mới 1- 2 tuần đã héo rồi thì cần tưới nhẹ, vừa đủ giúp cây cầm cự thêm (khoảng 4 tuần).

Có vậy cây mới có thời gian tạo mầm hoa và cảm ứng ra hoa tốt. Nếu đất nơi nào lâu khô quá thì phải làm cho đất mau khô bằng cách bỏ bớt rơm rạ che gốc, xới xáo nhẹ hay cắt tỉa bớt cây che bóng...

1.2. Cung cấp đủ và đúng dinh dưỡng cho cây ra hoa 

- Giai đoạn trước khi ra hoa cây cần lân nhiều, nên cần bón phân lân dễ tiêu như: DAP thì cây mới hấp thụ dinh duỡng và tạo mầm hoa tốt.

- Bón kali vừa phải và một ít phân đạm, nếu bón đạm quá nhiều hay phun phân bón lá không thích hợp cây có thể chỉ phát triển đọt non mà ít ra hoa hoặc hoa rất khó đậu.

- Ngoài nguyên tố đa lượng, cây rất cần một số nguyên tố vi lượng, nhất là Ca, Bo và Mn. Có thể bổ sung vi lượng cho cây bằng các sản phẩm như: Canxi bo (bón gốc), axit boric (phun lên lá, hoặc trộn với phân hóa học bón gốc), Mn - chelate (tan hoàn toàn trong nước có thể phun trực tiếp lên lá hoặc phối trộn với phân hóa học để bón gốc).

Lưu ý:

+ Nên bón phân đón ra hoa trước khi xiết nước, không nên bón khi đã tưới nước trở lại sẽ dễ làm cho cây bị vống đọt non.

+ Chỉ xử lý ra hoa khi cành mẹ đã được 3,5 tháng tuổi trở lên. Cành mẹ là những cành không cho trái ở vụ trước. Sau khi tưới nước lại, từ các cành này sẽ nhú ra những đọt non và trên đọt non đó mang theo hoa. Nếu xử lý khi cành mẹ quá non thì thường cây chỉ cho thêm một đợt đọt non yếu ớt và ít hoa.

- Để giúp cây ra hoa tốt, cần thực hiện kết hợp 3 bước sau: 

Trước khi thực hiện 3 bước này có thể xử lý bưởi bằng chất ức chế sinh trưởng CCC, hoặc ABA là 2 chất có tác dụng ức chế sinh trưởng thân lá (sinh trưởng sinh dưỡng), giúp cây chuyển sang giai đoạn sinh trưởng sinh thực tập trung phát triển mầm hoa, hoa, tạo quả, nuôi quả,....

Bước 1: Bón phân đón ra hoa và phun thuốc tạo mầm hoa

- Khi bộ lá đã chuyển sang xanh đậm (từ 3,5 tháng trở lên), lượng bón: 300g DAP + 50g KCl (trên cây 4 - 5 tuổi)

- Đồng thời pha 15g Food-MX2 (5-50-5+ 0,5B) hoặc HVP 10- 50-10, F.Bo/8 lít, phun 2 lần, cách nhau 5 ngày sẽ giúp cho cây tạo mầm hoa tốt.

Bước 2: Bắt cây cảm ứng ra hoa

- Sau khi bón phân đón ra hoa khoảng 2 tuần sau bắt đầu xiết nước. Khoảng 4-8 tuần tuỳ vào mỗi vùng cho đến khi cây vừa "xào lá" (còn gọi là cuốn lá kèn), nghĩa là lá hơi héo vào buổi chiều nhưng sáng mai không tươi lại hoàn toàn thì tưới nước đẫm khoảng 3 ngày liên tục, mỗi ngày 1 lần, sau đó tưới rải ra. Có thể tưới nhấp nhẹ trước 1 ngày cho cây quen dần lại rồi mới tưới đẫm.

- Nếu cây xào lá quá nhanh, tưới nhấp nhẹ để chống chịu thêm làm cho cây có đủ thời gian nghỉ, cây cảm ứng ra hoa đạt thì sẽ ra hoa tốt.

Bước 3: Phun thuốc thúc ra hoa đồng loạt

- Sau tưới nước 2 - 3 ngày, lá tưới lại, pha 35ml ra hoa C.A.T + 15g Food-MX2/8 lít, phun sương đều mặt lá 2 lần, cách nhau 5 ngày để thúc ra hoa đồng loạt.

- Khoảng 10 ngày sau lần tưới đầu cây sẽ ra đọt non và nhú hoa, lúc này khoảng 2-3 ngày tưới 1 lần.

- Cây bưởi ra hoa cần thời gian khô hạn để phân hoá mầm hoa, vì vậy ở các vườn quản lý được nước thì có thể tạo sự khô hạn để cây ra hoa đồng loạt. Việc tạo khô hạn vào tháng 12 - 01 dương lịch sẽ thu hoạch quả vào Tết Trung Thu (tháng 7-8 dương lịch), hoặc tạo khô hạn ở tháng 3-4 dương lịch thu hoạch quả vào tết Nguyên Đán (tháng 12 dương lịch).

Lưu ý:

Gặp lúc mưa thì có thể dùng tấm nylon đen che phủ chung quanh gốc cũng có thể tạo sự khô hạn để xử lý ra hoa, tuy nhiên phải tốn chi phí để mua nylon và tỷ lệ ra hoa không cao.

2. LOẠI BỎ LÁ TRÊN CÀNH MANG TRÁI

- Sau khi thu hoạch xong cũng tiến hành vệ sinh vườn: cắt tỉa cành già, cành sâu bệnh, làm cỏ, quét vôi gốc... kế đến bón phân với liều lượng tùy thuộc vào sự sinh trưởng và tuổi cây.

- Khi toàn bộ lá trên cây già và không có tượt non xuất hiện thì tiến hành lặt bỏ lá trên cành mang quả (thường rất ngắn khoảng 10 -20 cm). Cành này thường mọc ở chảng 2 hoặc chảng 3 của cây.

- Nếu chúng ta không lải lá thì cành này cũng sẽ mang trái sau đó nhưng muộn hơn so với phưuơng pháp lải bỏ lá trước. Chú ý bắt đầu lải lá từ cành mang trái ở vị trí gần mặt đất trước sau đó tiến dần đến vị trí cao, nên chọn những cành già, thân và là có màu xanh đậm. Tùy tình trạng sinh trưởng và tuổi cây mà cành này sẽ cho hoa nhanh hay chậm.

* Ưu điểm: 

-   Kỹ thuật này đơn giản dể làm, không tốn hoá chất để xử lý ra hoa.

-   Trái bưởi nằm bên trong tán nên tiết kiệm được cây chống đở, hạn chế trái bưởi bị nám nắng.

-   Trái ra theo vị trí mong muốn nên thuận lợi trong chăm sóc và thu hoạch.

* Nhược điểm: 

-    Tốn công lao động trong trường hợp áp dụng vào trang trại có diện tích lớn từ vài hecta trở lên.

-  Khó áp dụng cho cây bưởi đã nhiều năm tuổi, cây cao trên 3 mét, già cỗi.

 3. XỬ LÝ RA BẰNG HÓA CHẤT

3.1. Quy trình xử lý ra hoa bưởi nghịch vụ bằng Paclobutrazol 20%

Sử dụng Paclobutrazol để xử lý ra hoa theo một trong 3 cách sau:

* Tưới xung quanh gốc: Liều lượng khuyến cáo 2,5g - 5g ai/ cây (tùy theo tuổi cây và đường kính của cây mà tăng giảm liều lượng).

* Phun lên cây: nồng độ khuyến cáo là 1000 - 2000ppm tương ứng 1 - 2/ 1 lít nước cũng có khả năng giúp cây có múi ra hoa. Trên cây bưởi năm roi phun Paclobutrazol 20% nồng độ 1.000ppm, sau đó 30 ngày phun tiếp Thiourea nồng độ 0,3% sẽ giúp cây ra hoa đạt tỷ lệ cao.

* Quét gốc: vị trí quét cách mặt đất 10 - 20cm, kích thước vết quét 10 – 15 cm và quét vòng theo chu vi của gốc cây. Trên bưởi long cổ cò 5 năm tuổi quét 1 gr ai/gốc đạt tỷ lệ ra hoa 60 - 70%.

3.2. Sử dụng Ethrel hoặc CEPA (Clor Ethylen Phosphoric axit) để xử lý ra hoa theo một trong 2 cách sau:

- Phun lên lá với nồng độ 500ppm tương ứng 5g/ 10 lít nước. 

- Tưới gốc: Trước khi xử lý hóa chất thì cây cũng được bón phân lần 2 (trước ra hoa), sau khi xử lý hóa chất cũng cần giảm dần lượng nƣớc tưới và khi cây ra hoa thì tưới nước trở lại.

Lưu ý: Việc sử dụng hóa chất để xử lý ra hoa cho cây bưởi cần phải thận trọng vì có thể ảnh hưởng nguy hại cho cây, nên thực làm thử một vài cây ở các nồng độ từ thấp đến cao từ đó rút ra kinh nghiệm trước khi quyết định sử dụng nhiều hơn trên vườn.

* Ưu điểm: 

-  Cây ra hoa theo ý muốn.

-  Ít chịu ảnh hưởng của sự tác động ẩm độ trong đất trong thời gian xử lý.

-  Thuận lợi trong chăm sóc, phòng ngừa sâu bệnh và thu hoạch.

-  Tổng thu nhập một lần bán sẽ cao hơn so với để ra hoa tự nhiên.

* Nhược điểm:

-  Tốn chi phí mua hoá chất, công lao động khi phun hoặc tưới.

-  Không an toàn cho người tiêu dùng nếu hoá chất còn lưu tồn trong trái.

-   Sử dụng hoá chất liều cao có thể làm gây hại bộ rễ của cây bưởi, tiêu diệt vi  sinh vật có ích trong đất, gây ô nhiễm môi trường.

Các yếu tố liên quan để việc xử lý ra hoa bưởi được thành công:

+ Cây phải được trồng trên mô đất cao và vườn phải có hệ thống tưới tiêu chủ động được nguồn nước trong mương khi tạo khô hạn để đất nhanh khô ráo, giúp việc cây phân hóa mầm hoa tốt hơn.

+   Khoảng cách trồng không được quá dày sẽ gây khó khăn trong việc tạo khô hạn.

+  Thời gian tạo khô hạn phải tương đối đủ để cây phân hóa mầm hoa.

+   Trước giai đoạn xử lý ra hoa, cây không được bón quá nhiều phân bón có hàm lượng N cao.

+   Trong thời gian xử lý ra hoa trên cây bưởi không được mang quá nhiều trái hoặc trái đang ở các giai đoạn phát triển khác nhau.

+   Cành vượt phải được tỉa bỏ thường xuyên, cây bưởi không có nhiều tược non. 

Tóm lại, việc xử lý ra hoa trên cây bưởi không khó nếu chúng ta áp dụng đúng kỹ thuật. Tuỳ từng điều kiện cụ thể mà chúng ta chọn biện pháp xử lý bưởi ra hoa thích hợp để bán trái đưuợc giá nhất, thu lợi nhuận cao đồng thời kéo dài tuổi thọ của cây.

Trên đây là các biện pháp xử lý phổ biến ở điều kiện Miền Nam

Riêng Miền bắc có điều kiện khác miền Nam cần áp dụng các biện pháp điều tiết điều tiết quá trình phát triển cân đối, hài hòa qua các thời kỳ sinh trưởng sinh dưỡng và sinh trưởng sinh thực bằng cách:

* Các biện pháp vật lý, cơ giới:

-   Chặn, đào, cắt dứt bớt rễ. 

-   Khoanh thiến thân cành. 

-   Tạo khô hạn và ngừng bón phân thời đoạn tháng 11-12.

* Các biện pháp hóa học:

- Sử dụng một số chất điều hòa sinh trưởng, phun hoặc tưới cho cây vào thời kỳ trước hoặc sau khi nở hoa, đậu quả.

- Xử lý cho cây ra hoa sớm hoặc muộn tránh thời tiết bất thuận cho thụ phấn, đậu quả...

Đối với bưởi miền Bắc miền Trung

- Trên các vùng đồng bằng, những nơi có mực nước ngầm cao, thoát nước kém khi mưa nhiều. Khi trồng cần phân lô, lên luống, tạo rãnh hoặc tạo “nấm” trồng nổi để có thể chủ động tưới tiêu, chăm sóc, điều khiển được sinh trưởng, phát triển của cây khi cần thiết như: Tạo sự khô hạn, chặn rễ, bón phân… được thuận lợi.

- Đối với những vườn cây đã vào thời kỳ kinh doanh, để cho cây ra hoa nhiều thì ở giai đoạn phân hóa mầm hoa cây phải trong điều kiện nhất định như sinh trƣởng khỏe mạnh, bộ lá có màu xanh đậm, có một thời gian khô hạn và không được ra lộc trong thời gian này. Tùy từng điều kiện cụ thể mà tiến hành xử lý thích hợp cho cây.

* Xử lý ra hoa bằng cách tạo sự khô hạn: