10 nhóm nấm hại cây trồng phổ biến và cách nhận biết

Trong sản xuất nông nghiệp, nấm bệnh là một trong những tác nhân nguy hiểm gây suy giảm năng suất, chất lượng và tuổi thọ của cây trồng. Trong số hàng ngàn loài nấm tồn tại trong tự nhiên, có khoảng 10 nhóm chính gây hại trực tiếp đến cây trồng, chiếm phần lớn diện tích và thiệt hại trong canh tác hiện nay. Việc nhận diện đúng nhóm nấm sẽ giúp bà con có biện pháp xử lý kịp thời và hiệu quả.

1. Nấm Phytophthora spp.

Phytophthora là nhóm nấm bán ký sinh cực kỳ nguy hiểm, thường gây ra các bệnh như chảy mủ thân, thối rễ, thối trái, chết cây nhanh. Loại nấm này thường xuất hiện nhiều trong mùa mưa hoặc khi đất bị úng nước. Một số cây trồng dễ nhiễm Phytophthora là sầu riêng, tiêu, dứa, cam quýt, chôm chôm. Nấm tồn tại trong đất, nước, lây lan qua gió, mưa, công cụ và vật tư nhiễm bệnh.

2. Nấm Pythium spp.

Nấm Pythium thường gây bệnh chết cây con, thối rễ ở cây non và cây rau màu. Loại nấm này sống trong đất và nước, hoạt động mạnh khi độ ẩm cao. Đặc biệt gây hại trong các vườn ươm, nhà lưới, nơi mật độ cây con dày. Cây bị nhiễm thường héo rũ đột ngột, gốc thân bị thối nhũn.

3. Nấm Fusarium spp.

Fusarium là tác nhân chính gây bệnh héo vàng, thối thân, thối gốc và chết cây. Đây là nhóm nấm phổ biến và khó trị do có thể tồn tại lâu dài trong đất dưới dạng bào tử. Cây bị nhiễm Fusarium thường héo dần, lá vàng úa, thân bị sọc nâu hoặc nứt dọc. Chuối, dưa hấu, dưa leo, ớt và nhiều cây công nghiệp đều dễ bị nhiễm.

4. Nấm Rhizoctonia spp.

Rhizoctonia gây bệnh chết cây con, thối gốc thân và thối cổ rễ. Nấm này không hình thành bào tử rõ ràng, phát triển mạnh khi đất ẩm nhưng không quá ngập nước. Triệu chứng thường là thối gốc khô, mô bị lõm, cây ngã ngang, chết hàng loạt. Nhiều loại rau màu, lúa, đậu và cây cảnh đều có thể bị nhiễm.

5. Nấm Sclerotium rolfsii

Sclerotium gây thối gốc, héo cây và có thể lây lan rất nhanh. Đặc điểm dễ nhận biết là các sợi nấm trắng quanh gốc cây kèm theo các hạch nấm màu trắng ngà đến nâu sậm. Bệnh gây hại nặng vào đầu mùa mưa, nhất là ở các vùng đất thịt, ẩm và không thoát nước tốt. Gặp nhiều trên cây đậu, bầu bí, cà tím, hoa màu.

6. Nấm Colletotrichum spp.

Colletotrichum là tác nhân chính gây bệnh thán thư – đốm cháy trên lá, trái và cành non. Khi trời mưa, bệnh phát triển rất nhanh. Vết bệnh có hình tròn hoặc bất định, thường lõm ở giữa, có viền đậm màu. Trái bị bệnh có thể bị thối mềm và rụng sớm. Gặp nhiều ở xoài, ớt, chè, thanh long, cây có múi.

7. Nấm Alternaria spp.

Alternaria gây ra các đốm lá màu nâu sẫm, có viền vàng hoặc đồng tâm như mắt chim. Đây là nấm ưa khô, thường phát triển mạnh khi có sự dao động lớn về nhiệt độ ngày đêm. Bệnh dễ gặp ở hành, tỏi, bắp cải, cải thảo, cam, quýt… Nếu không kiểm soát tốt, lá sẽ khô cháy, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quang hợp.

8. Nấm Botrytis cinerea

Botrytis hay còn gọi là nấm mốc xám, gây bệnh thối nhũn hoa, trái, lá và cành non. Bệnh phát triển mạnh trong môi trường ẩm, lạnh và thiếu nắng. Trên bề mặt mô bệnh có phủ một lớp nấm xám mịn. Gặp phổ biến ở dâu tây, hoa cúc, hoa hồng, cà chua và nhiều loại rau ăn lá.

9. Nấm Cercospora spp.

Cercospora gây bệnh đốm lá có viền tím hoặc xám, trung tâm sáng màu, đôi khi có hình bầu dục. Bệnh thường xuất hiện trên lá già, phát triển mạnh khi thời tiết ẩm kéo dài. Gây hại nặng trên mía, đậu, cà chua, cải xanh, cây ăn trái như nhãn, vải.

10. Nấm Oidium và Erysiphe spp.

Đây là hai giống nấm gây bệnh phấn trắng, đặc trưng bởi lớp phủ bột trắng trên mặt lá, ngọn non, chồi và trái non. Bệnh ưa thời tiết khô mát, gây ảnh hưởng đến quang hợp, làm méo lá, khô ngọn, rụng hoa. Gặp phổ biến ở dưa, bí, xoài, nho, bầu bí và một số cây kiểng.

Lời kết

Việc nhận diện đúng nhóm nấm gây bệnh giúp bà con xác định được biện pháp xử lý phù hợp, từ dùng thuốc bảo vệ thực vật chuyên biệt đến cải tạo đất, điều chỉnh chế độ tưới, phân bón, ánh sáng và mật độ trồng. Bên cạnh đó, nên kết hợp với biện pháp sinh học như sử dụng nấm đối kháng Trichoderma và vi khuẩn Bacillus subtilis để kiểm soát nấm bệnh trong đất một cách bền vững.