Rầy chổng cánh

Ad by CNCT

Họ: Psyllidae, 

Bộ: Homoptera

Đặc điểm hình thái rầy chổng cánh Diaphorina citri:

Rầy chổng cánh xuất hiện trên cây trồng khi có chồi non. (I.T)

Rầy chổng cánh sinh trưởng và phát triển trong nhiều điều kiện nhiệt độ khác nhau, rầy trưởng thành có thể tồn tại được ở nhiệt độ lạnh – 4 độ C và cả vùng khí hậu nóng và khô. Thân hình chúng rất nhỏ, thành trùng dài từ 2-3mm, ít bay nhảy, có cánh dài, màu xám đen với vệt trắng lớn chạy từ đầu đến cuối cánh, lúc đậu cánh và bụng nhô cao hơn khỏi đầu tạo thành một đường xiên 30-45 độ C. 

(A) Vòng đời của rầy chổng cánh; (B) Rầy chổng cánh trưởng thành; (C) Triệu chứng thiệt hại trên cam quýt.

Vòng đời của rầy chổng cánh từ 28-32 ngày, có thể có từ 12-14 thế hệ/năm. Chúng trưởng thành sau vũ hóa 4-5 ngày sẽ bắt cặp. Con cái đẻ khoảng 200-800 trứng vào ban ngày, thời gian ủ trứng từ 3-7 ngày, ấu trùng có 5 tuổi, phát triển trong thời gian từ 18-25 ngày. 

Khả năng gây hại của rầy chổng cánh Diaphorina citri:

Rầy chổng cánh xuất hiện trên cây trồng khi có chồi non, nếu ký chủ chính như cam, quít, bưởi... không có chồi non thì rầy di chuyển sang các ký chủ phụ như nguyệt quế, cần thăng để duy trì mật số. Chúng tạo mật độ cao vào đầu mùa mưa (từ tháng 2 đến tháng 5 và từ tháng 7 đến tháng 12 trong năm) là lúc cây ra lá non và trổ hoa.

- Ấu và thành trùng chích hút dinh dưỡng lá, đọt non làm phiến lá nhỏ và xoăn, đọt non lụi dần, sần sùi.

- Chất thải của rầy thu hút nấm bồ hóng ảnh hưởng đến quang hợp.

- Rầy chổng cánh là môi giới truyền bệnh vàng lá gân xanh (Greening).

Biện pháp quản lý rầy chổng cánh Diaphorina citri:

- Biện pháp canh tác, kỹ thuật:

+ Loại bỏ nguồn bệnh ra khỏi vườn; thường xuyên thăm vườn, nếu phát hiện có cây nhiễm bệnh cần loại bỏ ra khỏi vườn ngay lập tức. Cắt tỉa cành, điều khiển các đọt ra tập trung

+ Trồng cây chắn gió xung quanh vườn để hạn chế sự tái xâm nhiễm của rầy chổng cánh từ nơi khác đến, vì gió cũng có ảnh hưởng đến sự phát tán và di chuyển của rầy trưởng thành; trồng xen ổi xá lỵ trong vườn trước khi trồng cam, quýt bưởi...  từ 2-6 tháng; trồng cây sạch bệnh, xử lý thuốc trước khi vận chuyển cây giống cũng như trồng cây ra vườn.

+ Tỉa cành và bón phân hợp lý để điều khiển các đọt non ra tập trung. Áp dụng các quy trình tỉa cành tạo tán theo kỹ thuật tiên tiến để cho cây được thông thoáng, hạn chế sâu bệnh.

+ Không nên trồng các loại cây hấp dẫn họ cam quýt như nguyệt quế, cần thăng, kim quýt gần vườn cây có múi (cây ký chủ phụ của rầy chổng cánh).

+ Trồng cây thưa với khoảng cách (3 x 3m) đối với cam, quýt; (2,5 x 2,5m) đối với cây ổi, với tỷ lệ xen kẽ 1cam: 1 ổi.

- Biện pháp sinh học:

+ Tạo điều kiện cho thiên địch trong vườn phát triển như kiến vàng, các loại ong ký sinh, ấu trùng bọ rùa, ấu trùng bọ cánh lưới, ruồi ăn mồi. Ngoài ra còn có một số loài nhện hiện diện trong vườn cũng làm giảm mật số rầy chổng cánh đáng kể, trong đó có các họ Lilyphiidae, Therdiosomatidae, Thimisidae...

+ Phun dầu khoáng khi thấy đọt non ra dài từ 5mm – 10mm, khoảng 2% số cây trên vườn ra đọt non, mỗi đợt phun 2 lần, loại dầu khoáng có thể sử dụng là SK Espray 99EC theo liều lượng khuyến cáo. Lưu ý, trước khi phun dầu khoáng phải tưới nước cho vườn cây từ hôm trước.

+ Sử dụng các loại thuốc sinh học như Abamectin, Ebamectin, chất chiết xuất từ tỏi, dầu neem, nấm ký sinh, vi khuẩn Bacillus thuringiensis và các chất xua đuổi khác.

+ Dùng bẫy màu vàng để theo dõi rầy chổng cánh, mỗi vườn nên đặt ít nhất 5 bẫy để theo dõi (4 bẫy ở 4 gốc và 1 bẫy ở giữa vườn). Khi phát hiện rầy chổng cánh bay vào bẫy vàng thì sử dụng thuốc bảo vệ thực vật để phòng trị.

- Biện pháp hóa học:

+ Theo dõi mật số rầy vào các giai đoạn cây ra đọt non để phòng trị kịp thời. Phun các sản phẩm có hoạt chất Pymetrozin…

+ Tưới thuốc lưu dẫn xung quanh gốc cây theo liều lượng khuyến cáo, như gốc Clothianidin, Thiamethoaxam, Imidacloprid.

Cách tưới: Dùng cào răng cưa, cào nhẹ lớp đất mặt xung quanh gốc cây, cách gốc 10cm, tới tầng rễ cám (rễ mềm); tưới thuốc BVTV xung lớp đất cào; ốp đất lại nơi vừa tưới.

+ Phun một số thuốc trừ rầy thông thường, lúc cây vừa ra đọt non.

* Trồng xen ổi phòng rầy chổng cánh Diaphorina citri:

+ Chọn giống ổi: Ổi xá lỵ nghệ; nhân giống bằng chiết cành, ghép cành. 

+ Chọn giống cây cam quýt phải sạch bệnh. 

+ Trồng ổi trước 6 tháng và sau đó trồng cam quýt. 

+ Khoảng cách trồng ổi: 2,5 x 2,5m hoặc 3 x 3m. 

+ Khoảng cách trồng giống cam quýt 2,5 x 2,5m hoặc 3 x 3m; bưởi: 5 x     5m hoặc 6 x 6m. 

+ Chiều cao cây ổi thấp hơn cây cam quýt là 20 - 30cm. 

+ Vườn cây trồng xen phải thoát nước tốt.