Kỹ thuật thu hái cây dược liệu
Thu hái cây thuốc là một khâu có tầm quan trọng nhất trong quá trình trồng cây để mà đạt được số lượng dược liệu nhiều, lại có chất lượng cao hiệu quả kinh tế tốt chúng bị phụ thuộc vào những nguyên tắc sau:
- Thu hái đúng thời kỳ: Đối với mỗi loại thuốc cần phải biết thu hái vào lúc nào, cho năng suất và chất lượng điều trị cao nhất.
- Thu hái cùng thời gian trong điều kiện thích hợp.
- Thu hái đúng bộ phận cần dùng, tránh lãng phí, giúp dược liệu thu được tinh khiết, chất lượng cao. Đảm bảo khả năng tái sinh tự nhiên (trong khai thác ngoài tự nhiên).
1. Căn cứ khi thu hoạch
1.1. Căn cứ vào đặc điểm của bộ phân sử dựng
- Với cây lấy củ, rễ, thân thảo: Thu hoạch vào lúc cây bắt đầu vàng úa. Cắt bỏ thân lá, để chừa lại 1cm ở phần gốc để nhổ cho dễ. Dùng quốc, thuổng đào bới xung quanh để lấy củ và rễ. Tránh làm xây xát và gẫy củ, rửa sạch đất cát, cắt bỏ rễ con.
- Với cây lấy củ, rễ cây lưu niên: Khi thu hái chú ý không làm ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của các bộ phận trên mặt đất.
- Với cây thu hoạch vỏ thân: Thường khi thân chuyển từ màu xanh sang màu nâu hoặc tím, bóc vỏ thân hay vỏ rễ, thu hái vào lúc cây ra nhựa dễ bóc.
- Với những cây lấy hoa: thu hái lúc ra hoa, nếu có dược liệu nụ hoa (Hoa hòe) thì thu khi trên cây có 30 % hoa nở.
- Với cây lấy lá: cần thu hoặc vào cuối xuân, đầu hạ, lá bánh tẻ có thể thu hoạch khi cây ngừng sinh trưởng sinh dưỡng, với những cây lấy lá là cây thân thảo có thể dùng toàn cây như: Ích mẫu, Hoắc hương.
- Thu hái quả hạt, thì thu hoạch lúc chín (Gấc chín đỏ, Ý dĩ màu trắng, hồi màu vàng), là thời kỳ có nhiều hoạt chất. Với những loại có quả, hạt nhỏ thường thu hái khi hạt gần chín, không nên để hạt chín quá bị rụng rơi ra ngoài, có thể thu hái cả cây bó thành bó, phơi khô đập hạt.
1.2. Căn cứ vào thời kỳ sinh trưởng của cây
- Với 1 số loài cây cỏ sống hằng năm như Ích mẫu, có thể thu hái 1 năm từ 2 - 3 lứa, thu hoạch khi cây sắp ra nụ.
- Khi cây ra hoa (Bạc hà, Dầu giun, Hương nhu) là cây có hàm lượng tinh dầu cao.
- Cây lấy thân thu hoạch vào lúc cây trưởng thành.
- Cây lấy quả thu khi cây úa vàng hay quả chín.
1.3. Căn cứ vào thời gian trong ngày
- Với những cây lấy tinh dầu: Nên thu hái 9h đến 3 h chiều.
- Với những cây có ancaloit thu hoạch ở bộ phận non lúc sáng sớm (lá cà độc dược).
- Với những cây có glucozit thu hoạch vào lúc sáng sớm.
1.4. Căn cứ vào thời tiết lúc thu hoạch
- Nên chọn thời tiết khô để thu hoạch, chọn những ngày nắng ráo thu hoạch chủ động được việc phơi sấy chế biến.
- Nếu trời mưa nhiều úng nước dược liệu có hiện tượng thối củ hay bị sâu bệnh phá hoại nghiêm trọng thì có thể thu hoạch sớm để tránh thất thu.
1.5. Căn cứ vào mục đích sử dụng
Một dược liệu có thể được dùng trực tiếp làm thuốc để tiêu dùng trong nước, xuất khẩu hoặc làm nguyên liệu chế biến.
- Để làm thuốc như Quế người ta khai thác vỏ thân, và các vỏ cành to, còn lại để chưng cất tinh dầu người ta sử dụng vỏ vụn nát, cành lá nhỏ.
- Để xuất khẩu người ra dùng vỏ thân với kích thước thích hợp sau đó đem chế biến.
-
Thành phần hóa học và tác dụng của các thành phần trong cây dược liệu
Trong cây dược liệu vừa có các hợp chất bổ dưỡng vừa có các hợp chất có tác dụng trị bệnh. Phần dưới đây chúng ta nghiên cứu một số hợp chất hóa học chính...
-
Các nguyên tắc chọn tạo, nhân giống, thu hái và sơ chế cây dược liệu
Chọn tạo và nhân giống cây dược liệu, thu hoạch, bảo quản và sơ chế cây dược liệu: Dược liệu sau khi thu hái cần trải qua giai đoạn chế biến rồi bào chế thành dạng thuốc...
-
Kỹ thuật chọn, nhân giống cây dược liệu
Chọn giống và nhân giống cây dược liệu rất quan trọng. Nếu nguồn giống tốt, khỏe mạnh, ít sâu bệnh hại thì cây trồng sau này có thể điều kiện tốt để sinh trưởng....
-
Biện pháp kỹ thuật phòng trừ sâu, bệnh hại cây dược liệu
Cây thuốc trồng ở nước ta có nhiều loại, với thời gian sinh trưởng và phát triển khác nhau, do đó sự diễn biến của sâu, bệnh hại cũng phức tạp.1 số sâu bệnh hại phổ biến và biện pháp phòng trừ...
-
Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây dược liệu
Cây dược liệu là loại cây trồng có giá trị quan trọng hàng đầu và là tài sản quý giá mà thiên nhiên ưu đãi, vì vậy chúng tôi xin đưa ra kỹ thuật trồng và chăm sóc các cây dược liệu như sau:
- Hướng dẫn chăm sóc, bón phân và sử dụng hormone sinh trưởng cho cây hồ tiêu trong mùa khô
- Kỹ thuật chăm sóc cà phê mùa khô: phục hồi, bổ sung dinh dưỡng và điều hòa sinh trưởng
- Kỹ thuật nhân giống cây keo lai và chăm sóc rừng keo lai giâm hom
- Cách trồng và chăm sóc hoa ly nở đẹp đúng Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025
- Cây Trúc Phật Bà: Ý nghĩa phong thủy, vị trí trồng và cách chăm sóc
- Kỹ thuật chăm sóc cây Mận Hậu Mộc Châu từ A-Z: Giúp ra hoa, đậu quả đạt hiệu quả cao