Kỹ thuật chăm sóc lan giai đoạn ra hoa

Giai đoạn này cây sinh trưởng mạnh và biểu hiện những đặc tính của loài. Sự sai lầm về phương pháp chăm sóc sẽ dẫn đến tình trạng cây suy dinh dưỡng, lớn chậm nẩy chồi nhiều và không đạt được về chiều cao, số lá phù hợp cho các giai đoạn về sau. Nắm được tầm quan trọng của việc chăm sóc lan giai đoạn trưởng thành và giai đoạn ra hoa, chúng tôi xin giới thiệu đến bạn đọc "Kỹ thuật chăm sóc lan giai đoạn ra hoa". Một phần nào đó có thể giúp bạn đọc có kiến thức cơ bản, và cách chăm sóc, bón phân bổ sung dinh dưỡng cho cây lan giai đoạn trưởng thành, giai đoạn ra hoa, được tốt hơn. Bạn đọc cũng có thể tìm hiểu những thông tin liên quan đến việc trồng và chăm sóc lan hiệu quả qua một số những bài viết sau: Kỹ thuật giúp lan ra rễ cực mạnh, chuẩn bị giá thể và công thức giá thể trồng lan, có thể tìm hiểu quy trình trồng lan vào giá thể,...

I, Chăm sóc cây lan trưởng thành: 

• Với giống Dendrobium: chiều cao và đường kính của củ giả lớn gấp 2 - 3 lần, số lá nhiều hơn 3 - 4 lần so với giai đoạn trước đó.

• Với giống Vanda: chiều dài lá và chiều rộng lá sau gấp 1,5 - 2 lần lá trước.

• Với Phalaenopsis: diện tích lá to gấp 2 - 4 lần so với thời kỳ cây con.

Đặc điểm sinh trưởng ở giai đoạn này: 

• Đỉnh ngọn tiếp tục ra lá mới.

• Màu lá xanh bóng, lá dầy, cứng, dạng lá cân đối.

• Thân tích trữ dinh dưỡng đầy đủ (thân mập, chắc và cứng).

• Rễ lớn, các chóp rễ phần màu xanh dài.

Thời gian ra hoa: 

Khả năng ra hoa đồng đều tùy thuộc vào loài và chế độ chăm sóc. Thời gian hợp lý nhất để hoàn tất một chu kỳ nuôi trồng từ lan con đến lúc ra hoa như sau:

• Dendrobium cây cấy mô 10 - 12 tháng, cây gieo hạt 12 - 16 tháng.
• Phalaenopsis nuôi cấy mô 12 - 16 tháng.
• Vanda tách chiết khoảng 20 - 24 tháng.

1. Điều chỉnh yếu tố môi trường

Giai đoạn này cây lan sinh trưởng và phát triển mạnh, do đó yếu tố môi trường ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cây, các yếu tố ảnh hưởng chủ yếu là ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm và chất dinh dưỡng

2. Tưới nước

Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tưới nước:

2.1. Loài lan: 

• Loài nhiều lá, lá to dễ thoát nước cần tưới nhiều: Phalaenopsis.

• Loài nhiều rễ khí sinh cần tưới nước thường xuyên: như Dendro.

• Loài có thân giả hành to, lá dày, thoát nước ít, tưới ít hơn.

• Loài lan đa thân tưới ít hơn so với lan đơn thân, vì đơn thân không có giả hành mập để dự trữ nước.

2.2. Thời kỳ sinh trưởng:

• Thời kỳ cây ra rễ, mọc chồi cần tưới nhiều hơn

• Khi cây phân hóa mầm hoa, ra hoa cần tưới nhiều

• Thời kỳ cây nghỉ, tưới ít hơn

2.3. Các mùa

• Mùa mưa: độ ẩm cao, do vậy việc tưới cần tính toán cụ thể số lần tưới, lượng nước tưới.

• Mùa khô: Đa số loại loan vào thời kỳ nghỉ để chuẩn bị cho ra hoa, vì vậy cần giữ ẩm và tưới ít

2.4. Chất trồng và chậu

• Giá thể là xơ dừa loại to, than củi, dớn và loại chậu thoáng tưới nhiều

• Giá thể là rêu, vỏ thông, sơ dừa nghiền thì tưới ít hơn

2.5. Cách tưới

• Tưới nhẹ theo kiểu phun sương hạt nhỏ, tưới đi tưới lại nhiều lần. Tưới lá trước sau đó tưới chậu

• Nếu lá cây nhăn có nếp gấp, giả hành nhăn nhúm biểu hiện thiếu nước

• Dùng ngón tay thọc nhẹ vào chậu nếu thấy trên khô, nhưng dưới ướt tay thi không tưới. Hoặc 2 giờ chiều, nhấc kiểm tra chậu thấy đáy chậu khô, chứng tỏ lượng nước tưới ngày hôm đó chưa đủ

• Đảm bảo giữa 2 lần tưới trong ngày, giá thể luôn ẩm.

• Duy trì độ ẩm trong vườn

• Phần lớn các loại lan sinh trưởng và phát triển tốt ở độ ẩm từ 50 - 80% . Nếu độ ẩm thấp, sẽ làm chồi hoa khó ra, nụ bị thui, mầm non cong queo, lá non bị sun lại.

Với các cơ sở sản xuất mang tính công nghiệp, thường làm vườn trông lan kiểu hiện đại vơi hệ thống làm mát, quạt thông gió... dễ dàng điều chỉnh và duy trì độ ẩm trong vườn. Đối với các vườn lan không có hệ thống này, cần đảm bảo duy trì độ ẩm trong vườn theo cách:

• Trong vườn để một số chậu nước để đảm bảo độ ẩm trong vườn

• Dùng các khay nhựa, làm các phên gỗ đặt lân lên trên khay và đặt các chậu lan lên trên

• Tưới tưới xuống nền đất

• Phun nước dạng phun sương vào không khí trong vườn.

3. Điều chỉnh ánh sáng: 

• Ở giai đoạn Lan trưởng thành, cây sinh trưởng và phát triển mạnh, tùy theo từng loại lan, cần điều chỉnh ánh sáng cho phù hợp Lan Cattleya, Ddrobium ánh sáng phù hợp ở giai đoạn này là 50 - 60% Phlaenopsis là 30 - 40%, trong khi đó Vanda, Ascocentrum là 80 - 90%

Để đảm bảo điều chỉnh ánh sáng, khi làm giàn cần làm hệ thống móc kéo để dẽ dàng điều chỉnh ánh sáng.

Một số dấu hiệu nhận biết để điều chỉnh ánh sáng: 

• Cây đủ sáng lá có màu xanh vàng, ngoại trừ Phalaenopssi là có màu xanh tím. 

• Cây còi cọc chậm lớn, lá cây úa vàng hay có những đốm nâu lớn trên lá hoặc lá hơi uốn cong, điều này chứng tỏ quá nắng, cần điều chỉnh ánh sáng ngay và cho cây vào chỗ ánh sáng yếu.

II, Bón phân, bổ sung dinh dưỡng cho lan giai đoạn ra hoa

1. Đánh giá hiện trạng sinh trưởng và phát triển mầm hoa

Căn cứ theo tuổi lan, chúng ta tiến hành đánh giá sinh trưởng của lan trên cơ sở màu sắc lá, số lá, kích thước lá và sự phát triển của bộ rễ, sự phân hóa mầm hoa

• Khi cây sinh trưởng và phát triển tốt lá to, đúng màu sắc của giống, số lá lớn hơn giai đoạn cây con 2 lần, số lượng rễ phát triển mạnh. Một số giống lan như Hồ điệp, khi lá màu xanh tím biểu hiện cây sinh trưởng tốt, chuẩn bị ra phân hóa mầm hoa và ra hoa

2. Bón phân, bổ sung dinh dưỡng cho lan

Việc bón phân cho lan là hết sức cần thiết

Thường người ta chú trọng đến 3 nguyên tố chính: N, P, K với các tỉ lệ tùy theo mục đích sử dụng, loài lan, thời kì sinh trưởng của lan. Ngoài ra còn có thể kết hợp thêm các nguyên tố vi lượng như đồng (Cu), sắt (Fe), kẽm (Zn)... và một số vitamin cần thiết khác.

2.1. Tỉ lệ phân bón cho cây phong lan

Thường người ta sử dụng 4 tỉ lệ phân như sau:

- Tỷ lệ: 1:1:1 tỉ lệ N:P:K bằng nhau

- Tỷ lệ: 3:1:1 tỉ lệ N cao

- Tỷ lệ: 1:3:1 tỉ lệ P cao

- Tỷ lệ: 1:1:3 tỉ lệ K cao

Ngoài ra, còn rất nhiều tỉ lệ khác như: 3:1:2; 3:2:1...

2.2. Nồng độ phân cho cây hoa lan

Trong mỗi tỷ lệ, nồng độ 3 chất N, P, K cũng thay đổi

Ví dụ: Theo công thức của LeConfle (1981) ta có:

- Công thức cao: 30-10-10 (50) tỷ lệ 3:1:1 cho cây lan tăng trưởng và ra lá.

- Công thức thấp: 10-18-10 (38) tỷ lệ 1:2:1 cho cây lan ra hoa.

- Công thức thấp: 10-10-20 (40) tỷ lệ 1:1:2 cho cây lan ra rễ.

Tuy nhiên, lượng phân bón này hết sức linh động, nó phụ thuộc thời tiết, độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ,... tùy thuộc vào từng giai đoạn sinh trưởng của cây mà điều chỉnh cho thích hợp.

Bên cạnh đó người ta còn sử dụng phân bón hữu cơ và các nguyên tố cần thiết khác. Có nhiều loại phân hữu cơ như: nước tiểu, phân động vật, xác bã động vật, hạt đậu tương ngâm...

Các loại phân hữu cơ này rất tốt đối với lan nhưng khi dùng phải chú ý đến cách tưới, nồng độ tưới, tránh gây hại cho lan (với phân động vật và xác bã động vật phải ngâm ủ cho hoai mục), tránh làm ngộ độc lân.

2.3. Cách tưới phân cho cây hoa lan

Có rất nhiều cách tưới phân nhưng nguyên tắc chung là khi tưới phải đạt được hai yêu cầu sau:

- Tưới phân cho cây hấp thụ được nhiều nhất.

- Tưới phân cho kinh tế nhất.

Như ta đã biết, rễ là cơ quan chính hấp thụ nước và muối khoáng cho cây, ngoài ra lá cũng có khả năng hấp thụ nước và muối khoáng, nhất là trường hợp lan con. Nhưng đối với lan lớn, việc hấp thụ qua lá không đủ dinh dưỡng cây trồng cho sự sinh trưởng và phát triển của cây. Vì vậy phải tưới làm sao cho rễ có thể hấp thụ dinh dưỡng thuận lợi nhất.

Nếu tưới phân như tưới nước thì phải sử dụng quá nhiều phân, không tiết kiệm được phân. Muốn đạt được hai yêu cầu trên cùng một lúc, theo kết quả đã đạt được trong những năm qua, trước khi tưới phân ta nên tưới qua một lượt nước làm cho chất trồng dễ dàng thấm phân không bị chảy tuột đi. Như vậy sẽ tiết kiệm được 1/2 lượng phân.

Nên tưới phân vào buổi sáng sớm hay lúc xế chiều, không nên tưới phân vào buổi trưa.

Khoảng cách của các lần tưới phụ thuộc vào nhiều yếu tố như điều kiện khí hậu, chất trồng, tình trạng cây, loại phân, nồng độ phân...

Bình thường tưới một lần trong một tuần nhưng nếu vườn lan râm mát thì khoảng cách dài hơn (10-15 ngày/lần). Ngược lại, vườn lan có nhiều ánh sáng có thể tưới 2 lần/tuần. Sau khi tưới phân nên tăng lượng nước tưới của ngày sau đó để rửa bớt muối còn đọng lại, tránh ảnh hưởng bất lợi cho lan.