Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây mận đạt hiệu quả kinh tế cao

Mận có thể trồng được vào hai vụ trong năm: vụ xuân trồng vào tháng 2, tháng 3, vụ thu trồng vào tháng 8, tháng 9 dương lịch. Trong đó trồng tốt nhất là vào vụ xuân, khi cây mận rụng lá và chuẩn bị đâm chồi cũng là khi trồng có tỷ lệ sống cao nhất. Trồng vào vụ này ta có thể đánh rễ trần để trồng mà vẫn đạt tỷ lệ sống rất cao trên 95%. Ngược lại khi cây con đã nảy mầm nếu trồng rễ trần tỷ lệ cây chết có thể lên đến 60%.

1. Làm đất, đào hố trồng mận

1.1. Làm đất trồng mận

- Chuẩn bị dụng cụ

Tùy tính chất của đất mà sử dụng dụng cụ cho phù hợp như cày, bừa, cuốc bàn, xảo, cuốc trim (nếu cần), xẻng, thước dây.

- Cày, bừa

+ Trên diện tích trồng mận có diện tích bằng phẳng thì nên tiến hành cày, bừa trước khi đào hố trồng cây.

+ Cày sâu toàn bộ diện tích đất 15 - 20cm.

+ Bừa đất cho nhỏ: Bừa đi bừa lại vài lần, lần sau vuông góc với lần trước.

+ Cày lại lần 2 với độ sâu 25 - 30cm.

+ Bón vôi bột nếu cần thiết (căn cứ vào độ chua của đất).

+ Bừa lại, nhặt sạch cỏ dại và các vật chất hữu cơ khác.

1.2. Đào hố trồng mận

- Xác định và đo kích thước hố phù hợp: Tùy độ dốc của địa hình và độ phì của đất để quyết định kích thước hố trồng cho phù hợp.

- Đối với đất có độ phì thấp, nghèo dinh dưỡng thì nên đào hố to và sâu hơn để tăng khả năng giữ nước và dinh dưỡng. Có thể đào với kích thước 50x60x70cm. Còn đối với đất giàu dinh dưỡng hơn có thể đào hố có kích thước nhỏ hơn, kích thước có thể là 60 x 60 x 60cm.

- Địa hình càng dốc thì càng phải đào hố sâu để tăng khả năng giữ nước, có thể sâu khoảng 100cm, chiều rộng tùy ý. Ở những nơi địa hình bằng phẳng, mực nước ngầm cao thì nên đào hố rộng thay vì đào hố sâu, kích thước có thể là 60 x 60 x 40cm hoặc 80 x 80 x 60cm hoặc 40 x 40 x40cm.

- Sau khi đã xác định xong kích thước hố, dùng thước dây để đo và dùng cuốc để vạch hình dạng hố trên thực địa.

- Chọn dụng cụ đào hố: Tùy thuộc vào độ cứng của đất để lựa chọn dụng cụ đào hố. Thông thường dùng cuốc bàn, cuốc trim, thuổng để đào.

- Đào hố:

+ Đào hố theo vạch đo kích thước

+ Cuốc từ trên đỉnh xuống dưới chân đồi;

+ Tư thế đứng vững chắc, thoải mái

+ Cuốc hố có kích thước, mật độ theo thiết kế

+ Bố trí hố nằm trên hàng chạy theo đường đồng mức

+ Bố trí hố theo hình nanh sấu hoặc theo hàng dọc

Khi đào lưu ý: Đổ lớp đất mặt sang một bên, lớp đất đất ở phía dưới sang một bên.

- Thao tác cuốc:

+ Định hình hố: cuốc 2 nhát cuốc sát nhau, nhấc lưỡi cuốc lên tạo mép dưới của hố. Cuốc 2 nhát cuốc tiếp theo sát nhau nhấc lưỡi quốc lên tạo thành mép trên của hố.

+ Kéo lớp đất mặt để sang một bên

+ Kéo lớp đất dưới làm gờ giữ nước. Cuốc thêm cho đủ độ sâu, sửa cho hố vuông.

- An toàn lao động khi đào hố: 

+  Kiểm tra dụng cụ trước khi đi làm (độ chắc, độ sắc)

+ Ở nơi đất dốc, có nhiều đá, sỏi cần bố trí lao động thích hợp tránh làm đá lăn gây tai nạn cho người dưới dốc.

+ Khi cuốc, lấp hố trên sườn dốc cần đứng ở thế vững chắc, thoải mái.

- Chú ý: Khi cuốc hố: nếu tâm hố nằm giữa các lớp cây bụi hay cây gỗ nhỏ xử lý bằng cách xê dịch tâm hố trong khoảng 0,5m để bảo vệ các cây che nắng đồng thời trong khi cuốc hố bảo vệ những cây bụi, cây gỗ xung quanh.

1.3. Bón phân trồng mận

1.3.1. Chuẩn bị

- Dụng cụ, vật tư

+ Thúng, bộ quang gánh, cuốc, xẻng đảm bảo yêu cầu sử dụng

+ Phân vô cơ gồm có kaly, lân.

+ Phân hữu cơ: Phân chuồng, phân xanh. Nếu không có điều kiện thì có thể sử dụng rơm rác, cỏ mục để thay thế cho phân hữu cơ.

+ Vôi bột.

-   Căn cứ vào số hốc cần bón lót mà chuẩn bị lượng phân cho mỗi loại cho phù hợp.

-   Để bón cho 01 hố cần chuẩn bị lượng phân như sau:

+ Phân hữu cơ: 20 - 25kg

+ Vôi bột: 0,3 Kg

+ Ka li sunfat: 0,1 Kg40

+ Lân super: 0,2 Kg

- Cân lượng phân bón cần dùng cho mỗi hố. Thông thường, bà con nông dân thường cân lượng phân cho vài hố đầu tiên, sau đó ước lượng lượng phân cho những hố tiếp theo để giảm bớt công khi bón phân.

1.3.2. Các bước tiến hành

- Rắc vôi bột xuống đáy hố và thành hố

- Trộn phân với đất màu đưa xuống chiếm dưới đáy hố.

- Độ dày lớp đất này tùy thuộc vào độ cao của địa hình. Địa hình càng cao, lấp càng ít đất để đảm bảo khả năng giữ nước tốt. Lấp đất đầy hố cao hơn miệng hố 10 - 20cm.

- Chú ý: Việc làm đất, đào hố, bón lót cần phải tiến hành trước khi trồng 1 - 2 tháng.

- Lấp hố

+ Cuốc hố, bón lót phân sau 2 tuần, để cho đất phơi ải và tiến hành lấp hố.

+ Dùng quốc đập nhỏ đất mầu đưa xuống hố trước

+ Vạc cỏ quanh hố đường kính 80cm, cuốc đất bổ sung, đập nhỏ, nhặt rễ cây

đá lẫn.

+ Lấp đất đầy miệng hố, có thể cao hơn mặt hố từ 10 - 15cm tạo hình mâm xôi hoặc bằng.

2. Kỹ thuật trồng và chăm sóc trồng cây mận

2.1. Tiêu chuẩn cây trồng

- Chọn cây khỏe mạnh không sâu bệnh, có thể trồng bằng cây ghép có bầu đất, cây rễ trần hoặc cây chiết.

2.1.1. Cây ghép

+ Cây có chiều cao 40 - 50cm

+ Đường kính gốc khoảng 0,6 - 1,0cm

+ Phần cành ghép cao khoảng  20 - 25cm

+ Cây không bị sâu bệnh, bộ lá xanh tốt, không bị gẫy, không bị hiện tượng chân voi hoặc chân hương, bầu không bị dập vỡ.

2.1.2. Cây chiết

- Yêu cầu cây phải có đường kính gốc từ 1,0 - 1,5cm, cao 40 - 50cm

- Có hệ rễ cấp 2 - 3 (rễ đã chuyển từ màu trắng sang hơi vàng), không bị sâu bệnh, không bị dập vỡ bầu.

1.2.3. Cây gieo hạt

- Yêu cầu đường kính gốc cây từ 0,6 - 1,0cm

- Cây cao 30 - 40cm

- Nếu là cây gieo ngoài luống đất thì tránh lúc cây ra lộc non và nên hồ rễ trước khi đem trồng.

- Cây con rễ trần tuổi từ 12 - 24 tháng, chiều cao cây từ 35 cm trở lên, đường kính gốc từ 0,6 - 0,8 cm, đường kính cành ghép đo trên mắt ghép 2 cm từ 0,6 - 0,7 cm. Không sâu bệnh, cụt ngọn.

- Cách xử lý cây rễ trần: Tưới đẫm nước cho vườn ươm, dùng thuổng hoặc mai nhẹ nhàng đẩy cây lên khỏi mặt đất, nhẹ nhàng rũ đất để cây ít bị đứt rễ, dùng kéo cắt bớt lá, rễ, sau đó nhúng rễ cây vào hỗn hợp bùn loãng với phân chuồng hoai, bó thành bó, quấn rễ bằng bao tải để giữ ẩm rồi nhanh chóng vận chuyển đến nơi trồng.

Cây mận được trồng và chăm sóc đúng kỹ thuật cho năng suất cao

2.2. Kỹ thuật trồng mận

- Tạo hố trồng cây:

+ Dùng cuốc hoặc bay moi đất trên hố đã chuẩn bị trước, tạo hố nhỏ ở giữa hố lớn sâu hơn chiều cao của bầu 2  3cm.

+ Dùng tay san phẳng đáy hố

+ Rạch vỏ bầu

+ Vỏ bầu bằng polyetylen thì phải rạch bỏ

+ Tay không thuận cầm bầu, tay thuận cầm dao tem rạch vỏ bầu sao cho không bị đứt rễ.

+ Đặt cây xuống hố: Nhẹ nhàng đặt cây ngay ngắn giữa hố, mặt bầu thấp hơn mặt hố 23cm .

+ Lấp đất lần 1: Dùng đất nhỏ phủ kín 2/3 chiều cao bầu, dùng hai bàn tay nén đất quanh bầu theo chiều thẳng đứng.

+ Lấp đất lần 2: Đất đập nhỏ phủ kín bầu, nén đất lần hai.

+ Lấp đất lần 3: Lấp đất bổ sung phủ kín mặt hố trên cổ rễ từ 1 - 2cm không nén đất, xoa đất tạo mặt hố bằng.

- Chú ý:

+ Trồng xong dù trời nắng hay mưa cũng cần phải tưới nước ngay cho cây

+ Dùng lá cây, mùn phủ gốc để giữ ẩm cho cây.

2.3. Một số trường hợp trồng cây sai kỹ thuật

- Đặt bầu nghiêng

- Nén làm vỡ bầu

- Lấp đất còn hở bầu,

- Đáy hố không phẳng

2.4. Chống đổ cho cây mận

- Mục đích

+ Sau khi trồng, cây mận có thể bị đổ ngã hoặc long gốc cây do một số nguyên nhân sau:

+ Gió bão (đây là nguyên nhân phổ biến nhất).

+ Gia súc, gia cầm phá hại đây là nguyên nhân mang tính cá biệt của địa phương).

+ Trong quá trình chăm sóc (tưới nước, bón phân, phòng trừ sâu bệnh…) có thể con người vô tình chạm phải làm long gốc cây.

+ Cây con mới trồng có đặc điểm là bộ rễ mới chưa mọc hoặc mới mọc, vẫn còn rất non yếu. Nếu gặp phải một trong các tác nhân gây hại trên có thể làm cho bộ rễ yếu ớt bị đứt, cây đổ, do đó dẫn tới cây sinh trưởng phát triển kém ở giai đoạn đầu, thậm chí gây chết cây hàng loạt.

- Chuẩn bị

+ Để chống đổ cho cây, mỗi hố cần phải chuẩn bị lượng vật liệu như sau:

+ Cọc: Số lượng: 01 - 03 cái. Nếu có đủ nguồn cung về cọc, có thể sử dụng 03 cọc để chống sẽ đảm bảo khả năng chống đổ tốt hơn.

- Kích thước cọc: Chiều cao của cọc khoảng 80 - 100cm, đường kính cọc 2cm, cọc phải thẳng, cứng chắc.

- Vật liệu làm cọc: Tùy ý (có thể bằng tre, gỗ hoặc các loại cây rừng khác).

- Dây buộc: Mỗi hố cần 01 dây buộc có chiều dài khoảng 30cm, dây phải dai, có thể là dây nilong hoặc dây cây rừng.

- Dụng cụ đóng cọc: Có thể dùng búa đinh, vồ hoặc các vật liệu sẵn có khác)

- Cách chống đổ

+ Nếu chống bằng 01 cọc cho mỗi hố:

+ Hướng của cọc phải ngược với hướng gió chính của vùng.

+ Độ sâu của cọc khoảng 10 - 15cm tùy thuộc vào độ cứng của đất.

+ Cọc tạo với thân chính của cây một góc 45^o.

2.5. Tủ gốc cho cây mận

2.5.1. Mục đích 

Tủ gốc cho cây sau khi trồng nhằm các mục đích sau:

+ Giữ ẩm cho gốc cây.

+ Hạn chế cỏ dại mọc.

+ Cung cấp mùn cho đất, giúp đất tơi xốp hơn.

2.5.2. Nguyên liệu

- Nguyên liệu tủ có thể là rơm, rác, cỏ khô hoặc các phế phụ phẩm của nông nghiệp sẵn có tại gia đình như cây ngô, cây đậu tương, cây lạc,.....

- Nếu có nhiều nguyên liệu tủ, có thể tủ toàn bộ diện tích đất trồng. Nếu không, chỉ tủ quanh gốc cây với đường kính khoảng 1m.

2.5.3. Cách tủ gốc

- Tủ cách gốc cây 10 - 15cm để sâu bệnh không tấn công gốc cây.

2.6. Tưới nước cho cây mận

2.6.1. Mục đích

Tưới nước sau khi trồng nhằm:

- Tạo điều kiện cho rễ tiếp xúc với đất dễ dàng, rễ dễ bám và phát triển thuận lợi.

- Cung cấp nước cho cây mận.

2.6.2. Thời điểm

- Sau khi trồng xong, dù đất ẩm hay đất khô vẫn cần phải tưới nước cho cây ngay.

2.6.3. Lượng nước tưới

- Lượng nước tưới tùy thuộc vào độ ẩm đất. Tưới khoảng 10 - 15 lít trên 1 cây, 1 - 2 lần trên 1 ngày, tưới liên tục trong 2 tháng đầu. Thời gian sau chỉ cần tưới 2 - 3 lần trên 1 tuần. Nếu đất khô, cần tưới nước nhiều hơn. Tuy nhiên cây mận cũng như cây ăn quả khác là không chịu được úng.

2.6.4. Dụng cụ tưới

- Có thể tưới bằng máy bơm hoặc tưới bằng thùng ôzoa.

2.6.5. Cách tưới

Tưới đều xung quanh gốc để cho đất lún đều. Chú ý, không được xả nước quá mạnh vào gốc vì có thể làm xối đất ra khỏi gốc

2.7. Trồng dặm

- Đảm bảo cây trồng sống 100%, cần tiến hành trồng dặm ngay sau khi trồng 15 - 20 ngày.

2.8. Trồng xen

- Mục đích

+ Nâng cao hệ số sử dụng đất. Không để khoảng đất trống trên vườn trồng mận, tận dụng mọi khoảng đất cho trồng xen.

+ Nâng cao hiệu quả kinh tế. Tăng thu nhập trên cùng một diện tích đất.

+ Lấy ngắn nuôi dài. Số tiền thu được từ sản phẩm cây trồng xen có thể được dùng để đầu tư chăm sóc cho cây mận trong thời gian đầu khi mận chưa được thu hoạch. Điều này rất có ý nghĩa với bà con nông dân vùng cao.

+ Cải tạo đất, tăng độ màu mỡ của đất.

+ Tăng năng suất cây trồng chính.

+ Xác định loài cây để trồng xen.

+ Căn cứ vào mục đích của chủ vườn và đặc điểm hình thái của cây để quyết định phương thức trồng xen và loài cây trồng xen.

+ Phối hợp cây mận với cây ăn quả ngắn ngày như dứa, các loại dưa, ...

+ Phối hợp cây mận vớí cây công nghiệp ngắn ngày như các loài cây họ Đậu như lạc, đậu tương, đậu đen, đậu xanh, ngô, ...

+ Phối hợp cây mận vớí cây cải tạo đất như vỏ vectiver, lạc, đậu, cây chó đẻ,... như vỏ vectiver, lạc, đậu, cây chó đẻ,...

+ Tùy thuộc loài cây trồng xen mà quyết định thời vụ trồng cho phù hợp. Thời kỳ kiến thiết cơ bản, cây còn nhỏ, diện tích đất trống lớn thì nên trồng xen. Tùy thuộc loài cây trồng xen mà xác định mật độ, khoảng cách trồng cho phù hợp. Mật độ, khoảng cách giống như khi trồng thuần loài. Lưu ý trồng cây trồng xen cách gốc cây mận ít nhất 1m. Quy trình trồng và chăm sóc cây giống như trồng cây thuần loài.