Hỏi đáp về cây mía và sản xuất mía đường (kỳ 9)

| KỲ 1 | KỲ 2 | KỲ 3 | KỲ 4 | KỲ 5 | KỲ 6 | KỲ 7 | KỲ 8 | KỲ 9 | KỲ 10 | KỲ 11 | KỲ 12 | KỲ 13 | KỲ 14 |

41) Những hoá chất diệt cỏ cho cây mía và cách sử dụng?

Các hoá chất diệt cỏ sử dụng phổ biến cho cây mía là: Diuron, Simazin, Atrazin, Ametryn, 2,4D,... với các liều lượng dưới đây:

- Diuron: lượng cần 2 – 3kg

- Simazin, Atrazin: lượng cần 3 – 4 kg

- 2,4D: Lượng cần 1,5 – 2 kg

Có thể sử dụng hỗn hợp Simazin + 2,4D.

Mỗi liều lượng trên được pha trong 400 – 600 lít nước phun trên diện tích còn giữa hai hàng xới bằng cơ giới thì lượng sử dụng bằng một nửa.

Các hoá chất trên có thể xử lý khi cỏ và mía chưa mọc (sau trồng 2 – 3 ngày) hoặc sau khi cỏ đã mọc (cỏ còn nhỏ) hiệu quả đều rất tốt.

Sử dụng các chất diệt cỏ cần chú ý các điểm sau:

- Mỗi loại hoá chất chỉ có thể diệt được một số loài cỏ nhất định, do đó trước khi sử dụng cần xác định thành phần cỏ dại trên ruộng mía để chọn loại thuốc thích hợp.

- Trong các giống mía trồng, có giống không bị ảnh hưởng khi sử dụng hoá chất diệt cỏ nhưng cũng có giống mía mẫn cảm với hoá chất. Vì vậy khi sử dụng phải tìm loại hoá chất diệt cỏ chọn lọc với giống mía đang trồng.

- Khi sử dụng hoá chất diệt cỏ không được phun trực tiếp vào cây mía và cố gắng tránh sự tiếp xúc của hoá chất với lá mía

42) Tác hại của sâu, bệnh đối với cây mía như thế nào?

Mía là cây trồng chứa nhiều dưỡng chất rất hấp dẫn đối với sâu bọ và các loài vật gây hại khác. Ngoài ra, sự có mặt thường xuyên của cây mía trên đồng ruộng cũng là điều kiện thuận lợi cho sâu bọ và các loại bệnh cây ẩn náu tồn tại. Nước ta nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới có gió mùa, điều kiện nóng ẩm rất thuận lợi cho nhiều loại sâu bệnh phát triển. Hàng năm, những thiệt hại do sâu bệnh gây ra cho cây mía là rất lớn. Những điều tra của Viện nghiên cứu mía đường công bố thì nước ta hiện nay có trên 30 bệnh cây và trên 20 loài sâu bọ hại mía. Mấy năm gần đây ở hầu hết các vùng mía trong cả nước, sâu bệnh gây hại rất nhiều cho đồng mía. Khu vực các tỉnh Nam bộ mỗi vụ mía sâu đục thân làm giảm không dưới 20% sản lượng mía cây. Vùng mía các tỉnh miền Bắc, rệp bông cũng là đối tượng quan trọng gây thiệt hại không nhỏ trong đồng mía. Bên cạnh đó, các bệnh gây như bệnh than, thối đỏ, cháy lá và các loài sâu bọ, côn trùng gây hại khác như mối, sùng rệp sáp, chụôt,... đều là những đối tượng quan trọng cần có các biện pháp phòng trừ triệt để, bảo vệ sản xuất mùa màng

43) Những bệnh nấm gây hại quan trọng đối với cây mía của ta hiện nay và biện pháp phòng trừ?

Những bệnh nấm, gây hại quan trọng trên đồng mía của ta hiện nay, trước hết phải kể đến là: Bệnh than, bệnh thối đỏ, bệnh cháy lá, bệnh xoắn cổ lá ... Dưới đây là đặc điểm các bệnh này và biện pháp phòng trừ:

* Bệnh Than hại cây mía:

Là bệnh hại mía quan trọng ở nước ta, có mầm móng ở hầu hết các vùng. Tác nhân gây bệnh là nấm Ustilago scitaminea Sydow.

- Triệu chứng: Khi bị nấm xâm nhập cây trở nên còi cọc, biến dạng. Từ ngọn mía đâm lên một “roi” than màu đen uốn cong mang đầy bào tử nấm, được bao bọc bởi một màng trắng mỏng. Các bào tử nấm dễ bung ra bay theo gió, theo dòng nước chảy bám vào cây mía xung quanh, theo bánh xe vận chuyển,... lây lan đi rất xa .Tính chất nguy hiểm của bệnh này là mỗi “roi” than mang hàng ngàn bào tử nấm, có khả năng tồn tại rất lâu trong đất, khi gặp điều kiện thuận lợi là phát triển và dễ dàng lây lan trong tự nhiên.

- Biện pháp phòng trừ bệnh than:

+ Tuyển chọn giống kháng bệnh, không trồng giống mẫn cảm với bệnh này ở những đất có mầm mống của bào tử nấm.

+ Vệ sinh đồng ruộng và chuẩn bị đất kỹ trước khi trồng mía. Đối với mía gốc cần vệ sinh kỹ, xử lý loại trừ mầm bệnh trước và sau khi thu hoạch.

+ Trong quá trình chăm sóc mía cần kiểm tra đồng ruộng thường xuyên, khi phát hiện cây nhiễm bệnh phải chặt gom lại đốt hoặc chôn sâu không để các bào tử nấm lây lan.

+ Áp dụng phương pháp luân canh mía với các cây trồng khác (chủ yếu là cây họ đậu) để làm giảm và loại trừ mềm bệnh, đồng thời cải thiện độ màu mỡ của đất.

* Bệnh thối đỏ (bệnh rượu): Bệnh thường gặp ở hầu hết các giống mía của ta. Tác nhân gây bệnh là nấm Collectotrichum falcatum Went. hoặc Physalospora tucumanesis Peg. Bệnh có thể xâm nhập qua lá, qua thân và qua rễ từ các vết thương ở những bộ phận này.

- Triệu chứng của bệnh than trên cây mía:

+ Ở lá: Bệnh xuất hiện trên gân lá từ một đốm đỏ dầu tiên sau lan ra hết gân lá.

+ Ở thân: Cây mía bị bệnh khi chẻ đôi quan sát có màu đỏ ở một dóng hay nhiều dóng. Bệnh nấm phát triển làm chuyển hoá đường trên mía thành rượu nên còn gọi là bệnh rượu. Cây mía bị bệnh nặng lá khô dần, cây chết khô từng đoạn hay cả cây làm giảm năng suất và tỉ lệ đường trên mía. Ruộng mía bị bệnh nặng mía tái sinh kém.

- Biện pháp phòng trừ :

+ Tuyển chọn giống kháng bệnh. Phòng trừ sâu đục, côn trùng gây hại và tránh làm tổn thương đến các bộ phận của cây mía, hạn chế khả năng xâm nhập của mầm.

+ Chuẩn bị đất kỹ trước khi trồng mía. Ruộng mía để lưu gốc cần vệ sinh, chăm sóc kịp thời ngay sau thu hoạch để loại trừ nấm mống của bệnh.

+ Mía nguyên liệu sau khi thu hoạch cần vận chuyển nhanh về nhà máy chế biến. Không để mía cây đã chặt quá lâu trên đồng ruộng hay sân bãi để tránh không cho nấm xâm nhập phát triển.

* Bệnh cháy lá mía:

Một bệnh nấm rất thường gặp trên mía. Tác nhân gây bệnh là nấm Stagonospora sacchari Lo and Ling.

- Triệu chứng của bệnh cháy lá mía

Bệnh xuất hiện trên lá. Vết bệnh lúc đầu nhỏ có màu đỏ hoặc màu cà phê, sau đó phát triển dần thành những hình thoi lớn hoặc không xác định. Vết bệnh thường lan từ mép lá vào trong và từ đỉnh tới bẹ. Lá bị bệnh khô dần. Những bụi mía nhiễm bệnh nặng có thể bị chết khô. Cây mía bị bệnh hoạt động quang hợp giảm, năng suất mía cây và hàm lượng đường trên mía thấp.

- Biện pháp phòng trừ bệnh cháy lá mía

+ Tuyển chọn giống kháng bệnh.

+ Chuẩn bị đất kỹ trước khi trồng. Chọn hom giống trồng không mang mầm bệnh. Ruộng mía để gốc cần vệ sinh chăm sóc kịp thời ngay sau khi thu hoạch để loại trừ mầm bệnh.

* Bệnh xoắn cổ lá (còn gọi là nấm pokkah boeing): Tác nhân gây bệnh là nấm Gibberella moniliformis.

- Triệu chứng: Khi mía bị nấm xâm nhập, các lá ngọn bị xoắn lại và biến dạng không phát triển, đồng thời xuất hiện những sọc đỏ trên các lá xoắn biến dạng đó. Bệnh tiến triển làm cho ngọn mía bị thối, cây mía sẽ chết hoặc đâm nhiều mầm nách. Ruộng mía bị nhiễm bệnh nặng năng suất mía cây và hàm lượng đường trên mía đều giảm.

- Biện pháp phòng trừ bệnh cháy lá mía

+ Tuyển chọn giống kháng bệnh.

+ Chuẩn bị đất kỹ trước khi trồng. Ruộng mía để gốc phải vệ sinh, xử lý và chăm sóc ngay sau khi thu hoạch nhằm loại trừ mầm bệnh.

44) Các bệnh vi khuẩn quan trọng hại mía ở nước ta?

Đối với các quốc gia trồng mía trên thế giới, người ta xem các bệnh hại mía do vi khuẩn gây ra là hết sức nguy hiểm, chỉ đứng sau bệnh virus. Ở Việt Nam, qua những kết quả điều tra khảo sát đã ghi nhận bước đầu các bệnh vi khuẩn quan trọng dưới đây:

* Bệnh sọc đỏ trên cây mía

- Bệnh này thường phát triển mạnh khi độ ẩm không khí cao. Tác nhân gây bệnh là vi khuẩn Xanthomonas rubilineans.

- Triệu chứng: Trên lá mía xuất hiện những sọc đỏ nâu hẹp, đều và dài chạy song song với gân lá. Lúc đầu sọc xuất hiện ở giữa phiến lá rồi lan về hai phía và cả trên gân lá, cổ lá. Trong thân mía có thể bị thối và cây chết hàng loạt. Chẻ đôi thân mía quan sát thịt mía có màu cà phê. Trường hợp nhiễm nặng trong ruột mía tạo thành những ngăn bọng. Bệnh sọc đỏ vi khuẩn là một bệnh cây nguy hiểm làm giảm năng suất nông nghiệp và tỉ lệ đường trên mía.

* Bệnh chảy nhựa trên cây mía

- Tác nhân gây bệnh là vi khuẩn Xanthomonas vascularum.

- Triệu chứng: Từ nửa phiến lá phía trên tới đỉnh lá xuất hiện những sọc màu vàng lốm đốm hoặc vàng cam. Bệnh ít thấy ở lá non mà thường gặp trên các lá già. Các sọc bệnh có thể chạy suốt phiến lá nhưng không bao giờ tới bẹ. Ở cây nhiễm bệnh khi chặt ngang quan sát thấy tiết ra một chất “nhựa” màu vàng. Tác hại của bệnh chảy nhựa không chỉ làm giản năng suất nông nghiệp mà còn ảnh hưởng xấu đến cả khâu chế luyện ở nhà máy.

* Bệnh thân nhọn đâm chồi trên cây mía

- Bệnh này được xếp vào hàng các bệnh vi khuẩn nguy hiểm của thế giới. Tác nhân gây bệnh là vi khuẩn Xanthomonas albilineans.

- Triệu chứng: Lúc đầu xuất hiện những sọc màu trắng sữa chạy dọc theo gân lá từ bẹ tới đỉnh lá. Sau đó các sọc đổi màu sang đỏ hoặc tím. Ngọn mía và các lá trở nên cứng, chụm lại ngừng phát triển. Các mắt mầm ở ngọn đâm chồi, cây mía khô dần và chết. Chẻ dọc thân mía quan sát phía trong các mắt mầm có màu hơi đỏ. Ruộng mía bị nhiễm bệnh nặng cây sẽ chết hoặc đâm chồi thân, chồi ngọn làm giảm năng suất nông nghiệp và hàm lượng đường trên mía

45) Trên đồng mía của ta có bệnh virus hay không và giải pháp xử lý như thế nào?

Bệnh hại mía do virus gây ra được xem là bệnh nguy hiểm nhất và là đối tượng kiểm dịch số một của thế giới. Chính vì vậy trong quá trình tuyển chọn giống mía, tất cả các giống, các dòng lai mới đều được nhiễm nhân tạo dịch mang mầm bệnh virus và nếu giống nào, dòng nào mẫn cảm sẽ bị loại trừ ngay. Ở Việt Nam, gần đây ở một số nơi bắt đầu thấy xuất hiện một số bệnh virus hại mía như bệnh khảm lá (mosaic) và bệnh hội chứng vàng lá mía (YLS).

Để phòng tránh hiểm họa của bệnh virus hại mía cần phải hết sức chú ý khâu kiểm dịch khi nhập các giống mía mới từ nước ngoài. Mỗi giống mía nhập nội trước khi chính thức phổ biến vào sản xuất nhất thiết phải qua khâu kiểm dịch và các bước thử nghiệm cần thiết, xác định xem có mang mầm mống của các đối tượng kiểm dịch hay không, thời gian theo dõi tối thiểu từ 6 – 12 tháng. Nếu trong quá trình thử nghiệm phát hiện có dấu hiệu của các bệnh nguy hiểm thì phải huỷ ngay các mẫu giống đó tại nơi thực hiện công việc kiểm dịch. Trong quá trình sản xuất mía nguyên liệu, nếu phát hiện một giống mía nào đó bị nhiễm bệnh virus thì phải loại trừ ngay giống mía đó ra khỏi cơ cấu giống sản xuất để tránh sự lây lan ra các giống mía khác.

Xem thêm sâu bệnh hại cây mía

Mời các bạn đón đọc: Hỏi đáp về cây mía và sản xuất mía đường (kỳ 10)