Kỹ thuật chọn đất và làm đất trồng cây bơ

1. Khảo sát đất

 1.1. Quan sát thực bì

Đây là khâu đầu tiên và rất cần thiết, để bước công việc này đạt hiệu quả thì phải tiến hành vào mùa mưa.

Khi quan sát cần phải quan sát toàn diện, toàn bộ khu đất để có kết quả sát thực.

Quan sát thực bì là xem mức độ sinh trưởng của các loại cây hoang dại sống ở khu vực này, đặc biệt là cây bụi, cây hòa thảo. Trường hợp các loại cây này phát triển tốt thì đất tốt và ngược lại các loại cây này phát triển xấu thì đất xấu, nghèo dinh dưỡng.

Trên đất có nhiều cây phân xanh như cây Cúc quỳ, Cây Cốt khí, Cây Cộng sản … thường là đất tốt.

Cây Cộng sản (Cây Bông bay)

Khi quan sát cần chú ý đến các loại cây chỉ thị đất như sim, mua, cỏ tranh… các loại cây này mọc nhiều thì đất bị chua không phù hợp cho trồng Bơ. Nếu muốn trồng Bơ thì phải cải tạo độ chua của đất.

Cây cỏ tranh

Cây Sim

Cây Mua

1.2. Quan sát địa hình

Quan sát địa hình để trồng cây Bơ thì vấn đề quan trọng là xem xét khu đất đó thuộc dạng địa hình nào trong 3 dạng địa hình sau: đất bằng phẳng, đất dốc hoặc đất trũng thấp.

Trong trường hợp đất bằng phẳng thoát nước tốt hoặc hơi dốc trồng Bơ là thích hợp nhất.

Đất đồi dốc thì có ưu điểm là thoát nước tốt nên cũng có thể trồng Bơ nhưng đất này thường nghèo dinh dưỡng do bị xói mòn mạnh.

Trồng Bơ nơi đất dốc

Đất trũng thấp, khả năng thoát nước kém, dễ bị úng, khó trồng được Bơ. Trường hợp này, cần phải làm mương thoát nước tốt thì mới trồng được Bơ.

1.3. Quan sát phẫu diện đất

Phẫu diện đất là mặt cắt thẳng đứng vào các tầng của đất.

Quan sát phẫu diện đất để trồng Bơ, ta quan sát ở tầng đất có độ sâu từ 0 – 1,5m.

Phẫu diện đất

Để quan sát phẫu diện đất ta thực hiện các bước sau:

• Bước 1: Chọn điểm đại diện cho khu vực cần tìm hiểu

Đây là nơi phản ánh được tình hình chung cho cả vùng.

• Bước 2: Đào phẫu diện đất

- Đào sâu 1,5m, rộng 0,8m.

- Khi đào ta để riêng lớp đất mặt 1 bên và lớp đất dưới 1 bên.

- Dùng dao gọt cho phẳng mặt phẫu diện để dễ quan sát.

• Bước 3: quán sát các chỉ tiêu cần tìm hiểu

- Ta quan sát phẫu diện có mấy tầng, độ dày của các tầng.

 - Mỗi tầng quan sát một số chỉ tiêu thông thường sau: độ dày tầng đất, màu sắc đất, độ chặt, độ ẩm, độ đá lẫn, rễ cây, độ pH, ...

• Hướng dẫn quan sát một số chỉ tiêu của phẫu diện

- Độ dày tầng đất: chủ yếu căn cứ vào màu sắc đất trờn bề mặt phẫu diện để phân chia, cỏc tầng khỏc nhau cú màu sắc khác nhau, độ dày từng tầng được ghi bằng cm

- Màu sắc đất: ghi màu chính trư­ớc, màu phụ sau.

 Ví dụ: màu đỏ vàng, nghĩa là màu đỏ chính và màu vàng phụ

- Thành phần cơ giới: lấy một ít đất (3-5g) vào lòng bàn tay, bóp vụn, nhặt hết rễ cây, cỏ, cho nư­ớc vào rồi nhồi đến độ nặn hình. Vê thành hình con giun đ­ường kính 3mm, rồi khoanh vòng tròn đư­ờng kính 3cm.

• Trong tr­ường hợp:

+ Đất vẫn rời rạc không vê đư­ợc thành hình con giun thì đất đó thuộc loại đất cát.

+ Đất vê đ­ược thành hình con giun nh­ưng đứt đoạn thì đất đó thuộc loại đất thịt nhẹ.

+ Đất vê đư­ợc thành hình con giun như­ng vòng tròn rạn nứt đôi chút thì đất đó thuộc loại đất thịt trung bình.

+ Đất vê đư­ợc thành hình con giun vòng tròn đẹp không nứt thì đất đó thuộc loại đất thịt nặng hoặc đất sét.

Đất thịt nhẹ và đất thịt trung bình là đất thích hợp trồng cây Bơ

- Kết cấu: lấy một cục đất bỏ vào lòng bàn tay trái, lấy cán dao đập nhẹ vào cục đất và lắc nhẹ đất trên lòng bàn tay sao cho hạt đất rời ra theo vết nứt tự nhiên, rồi quan sát và xác định như­ sau:

+ Nếu đất rời rạc như­ cát là không kết cấu

+ Kết cấu viên đư­ờng kính 1-5mm góc cạnh tròn nhẵn

+ Kết cấu hạt đ­ường kính 1-10mm góc cạnh không tròn nhẵn

+ Kết cấu cục đư­ờng kính 10-50mm góc cạnh không tròn nhẵn

+ Kết cấu tảng đ­ường kính 50-100mm góc cạnh không tròn nhẵn.

Đất có kết cấu viên là đất tốt nhất cho trồng cây Bơ

 - Độ ẩm: nắm đất trong lòng bàn tay rồi dựa vào cảm giác và những biểu hiện sau đây để xác định:

+ Đất khô: nắm đất trong tay cảm thấy khô và không nắm thành nắm đ­ược

+ Hơi ẩm: nắm đất trong tay và cảm thấy mát và nắm lại thành nắm đư­ợc

+ Ẩm: nắm đất trong tay xong buông tay ra thấy rỏ các vết hằn của vân bàn tay trên mặt nắm đất.

+ Rất ẩm: nắm đất trong tay khi buông ra có nư­ớc dính tay

+ Ướt: nắm đất trong tay có giọt n­ước rỉ và chảy ra

 - Độ chặt: chọc nhẹ mũi dao vào thành phẫu diện xem mức độ ngập sâu của mũi dao và sức phản lại của tay mà xác định:

+ Xốp: dùng sức nhẹ có thể ấn mũi dao vào sâu 4-5cm, khi rút dao ra đất dễ lở ra

+ Hơi chặt: dùng sức nhẹ chỉ ấn đ­ược mũi dao vào sâu 2-3cm, khi rút dao ra đất cũng dễ lở theo

+ Chặt: dùng sức mạnh hơi chỉ ấn đ­ược mũi dao vào sâu không đến 1cm.

+ Rất chặt: dùng sức khá mạnh mà cũng không chọc đ­ược dao vào đất.

Đất xốp và hơi chặt thích hợp với cây Bơ

 - Mùn trong đất: chủ yếu dựa vào màu sắc, kết cấu tầng đất để xác định

+ Nhiều: 4-8% khi có màu đen xám, nhiều kết cấu viên và xốp

+ Trung bình: 2-4% khi có màu xám đen, nhiều kết cấu hạt hay viên và hơi xốp.

+ Ít: <2% khi có màu xám tro, nhiều kết cấu hạt và hơi chặt

Đất càng nhiều mùn càng tốt cho cây Bơ

• Bước 4: Kết luận về đất

 Căn cứ vào kết quả tìm hiểu trên phẫu diện, ta kết luận đây là đất tốt hay đất xấu. Thông thường đất có màu đen hoặc đỏ, không có đá lẫn, độ pH từ 5-6, mức độ dính, dẻo tương đối là đất tốt.

 2. Lựa chọn đất trồng bơ

Sau khi quan sát các nội dung trên của một vùng đất, người quan sát phải ghi chép cẩn thận các mô tả và các kết luận sơ bộ về từng nội dung quan sát.

Dựa trên các nội dung quan sát và kết luận sơ bộ, đối chiếu với yêu cầu về đất của cây Bơ chúng ta so sánh mức độ phù hợp của từng nội dung. Nếu mức độ phù hợp cao thì đất đó trồng được cây Bơ. Nếu mức độ phù hợp thấp thì không trồng được.

• Yêu cầu đất của cây Bơ

 - Tầng đất dày: tối thiểu 2m, không có tầng sét, tầng kết von quá cạn;

 - Rút nước nhanh, không ngập, úng tạm thời, cục bộ.

 - Thoáng khí, hàm lượng oxy cao.

 - pH: 5,0 - 6,5

- Không bị nhiễm mặn, kiềm.

 - Chất hữu cơ tầng đất mặt trên 2%.

Tại Việt Nam cây Bơ có thể trồng được tại nhiều vùng sinh thái. Tuy nhiên để cây trồng cho năng suất cao và chất lượng ngon, Tây Nguyên là vùng trồng thích hợp hơn cả, đặc biệt là trên đất Bazan tầng canh tác dày, thoát nước tốt, chất hữu cơ cao. Trên những chân đất phù hợp trồng cây dài ngày như cà phê, cao su, ca cao, điều, sầu riêng... cũng có thể trồng được cây Bơ.

 3. Làm đất

 3.1. Vệ sinh vườn trồng

 3.1.1. Đối với đất canh tác cây trồng ngắn ngày

 Trên đất đã trồng cây nông nghiệp ngắn ngày hoặc chỉ có cỏ dại ta chỉ cần dọn sạch cỏ tại vị trí đào hố khoảng 1m2 để chuẩn bị cho việc đào hố.

 3.1.2. Đối với đất trồng cây dài ngày

 Trên đất trồng cây công nghiệp dài ngày như cao su, cà phê hoặc một số loại cây ăn quả khác nếu muốn chuyển đổi sang trồng Bơ ta cần tiến hành các bước sau:

 - Chặt hạ và dọn sạch cây trên mặt đất

 - Đào gốc cây và đưa ra khỏi vườn

 - Lấp bằng các hố của gốc cây cũ

Trường hợp định trồng xen cây nông nghiệp vào trong vườn Bơ thì ta tiến hành cày đất, bừa đất tơi nhỏ

3.1.3. Đối với đất khai hoang

Đối với đất khai hoang trồng mới ta làm như sau:

- Phát sạch cây bụi và cỏ dại. để giải phóng mặt bằng vào đầu mùa khô.

Phát dọn cây cỏ

Thu gom xác thực vật, đá… cho vào hai bên bờ lô hoặc có thể gom xác thực vật lại thành băng để đốt. Không nên đốt trải đều trên toàn bộ diện tích sẽ ảnh hưởng đến vi sinh vật có lợi trong đất.

Thu dọn xác thực vật

 3.2. Làm đất

 Căn cứ vào địa hình đất canh tác ta chọn cách làm đất cho phù hợp.

• Trên đất bằng phẳng có kết hợp trồng xen cây ngắn ngày

Trên đất này khả năng rửa trôi, xói mòn thấp, cần tiến hành cày bừa kỹ toàn bộ diện tích để diệt các loại cỏ, mầm mống sâu bệnh, đồng thời cải thiện chế độ nhiệt, nước, không khí và dinh dưỡng cho đất.

Cày toàn bộ diện tích đất

• Trên vùng đất đồi dốc

Cần tiến hành làm đất tối thiểu để hạn chế xói mòn rửa trôi. Nghĩa là ta chỉ đào hố để trồng, nếu có trồng xen thì chọc lỗ gieo hạt, không cần phải cày đất.

Nếu cày, bừa kỹ trên đất dốc vào mùa mưa đất bị xói mòn mạnh hơn, làm cho lớp đất mặt bị trôi hết, đất sẽ nghèo kiệt dinh dưỡng.

Các vị trí hố đã đào đất

• Trên vùng đất trũng thấp hoặc nơi có mực nước ngầm cao

 Trên vùng đất này, công việc làm đất tốn nhiều công sức hơn, ta phải làm sao để khi trồng Bơ rễ sẽ không bị úng nước.

 Thông thường, ở Đồng bằng Sông Cửu Long người ta đắp thành các mô đất cao để hạ thấp mực nước ngầm xuống dưới 2m.

Trồng Bơ trên mô đất.