Hoa thiên lí - món ăn ngon, bài thuốc quý

- Ở nông thôn, nhiều nhà có giàn thiên lí. Đây là một loại dây leo, tên khoa học là Telosma cordata (Burm.f. Merr.) thuộc họ thiên lí, có những lá xanh hình trứng đầu nhọn, mép hơi cong. Hoa thiên lí mọc thành chùm ở kẽ lá, màu xanh dịu, tỏa hương thơm nhẹ nhàng.

- Thiên lí là một loài hoa giản dị, rất thân thuộc với nhân dân ta. Bà con ta trồng thiên lí vừa để làm cảnh, vừa lấy bóng mát, hưởng hoa thơm, vừa để hái hoa và những lá non nấu canh ăn, xào nấu làm nhiều món ăn ngon và làm thuốc.
Hoa thiên lí nở vào mùa hè, những buổi chiều hè oi ả, ngồi dưới bóng râm của giàn thiên lí, thoang thoảng hương thơm dịu, ăn bát canh nấu với hoa thiên lí ngọt mát thực là thú vị. Cũng vì vậy, từ lâu đời giàn thiên lí đã đi vào đời sống và thơ ca của nhân dân ta.

- Thiên lý được trồng để lấy lá non, lấy hoa nấu canh ăn vừa mát, vừa bổ. Ngoài tác dụng làm rau ăn, thiên lý còn được dùng chữa một số bệnh cho kết quả tốt. Ngoài chất xơ, chất đạm, chất bột đường, các vitamin C, B1, B2, tiền vitamin A (caroten), photpho, sắt, đặc biệt còn có kẽm với hàm lượng khá cao rất tốt cho trẻ em đang lớn, người già yếu mệt và
giảm được chứng phì đại tuyến tiền liệt.

- Món ngon -  bài thuốc quý từ hoa thiên lí:

+ Canh giò sống hoa thiên lí: Đây là một thức ăn ngon và bổ, rất thích hợp trong những bữa cơm mùa hè của chúng ta. Cách chế biến cũng đơn giản, tốt nhất là nấu với nước xương hầm khi nước sôi cho giò sống vào, đợi giò nổi lên là chín,
cho tiếp hoa thiên lí, rồi cho gia vị (mắm, muối, hạt tiêu...) đủ dùng. Canh này ăn ngon ngọt, giầu chất dinh dưỡng, có mùi
thơm hoa thiên lí rất quyến rũ, đồng thời được coi là một bài thuốc mát, giải nhiệt, tẩy giun kim thông dụng.

Hoa thiên lí - món ăn ngon bài thuốc quý

+ Canh cua hoa thiên lí: Cách làm cua và nấu cũng giống các loại canh cua khác, chỉ thay các loại rau thông thường bằng hoa thiên lí. Đun canh cua sôi, rồi thả hoa thiên lí vào, đun sôi lại, cho gia vị đủ dùng. Canh này ăn ngon ngọt, có mùi thơm đặc trưng của hoa thiên lí và cũng có tác dụng chữa bệnh như trên.

+ Trên đây là mấy món canh ngon, đồng thời cũng là những bài thuốc mát, bổ, có tác dụng giải nhiệt và trừ giun kim. Nếu không sẵn giò sống và cua, chúng ta có thể nấu canh hoa lí với thịt nạc, tôm. Cũng giống các loại canh tôm, canh thịt khác.

+ Ngoài giá trị làm thức ăn và làm thuốc nói trên, gần đây người ta còn nghiên cứu dùng lá thiên lí chữa trĩ (lòi dom) có kết quả tốt. Cách dùng như sau: Lấy 100g lá thiên lí non và bánh tẻ, rửa sạch, giã nhỏ với 5g muối ăn, thêm 30ml nước cất, lọc qua gạc sạch. Rửa sạch chỗ lòi dom bằng nước pha thuốc tím, lấy bông tẩm nước thiên lí đắp lên. Băng như đóng khố. Ngày làm 1-2 lần. Thường chỉ chữa 4-5 ngày như trên đã thấy có kết quả tốt.

+ Chữa chứng mất ngủ: Lấy 30g hoa thiên lý, 10g hoa nhài, 15g tâm sen. Các vị trên sắc kỹ lấy nước uống trong ngày. Dùng từ 3 - 5 ngày. Chữa chứng hoa mắt, chóng mặt: Hoa thiên lý, bạch cúc, mỗi vị 10g, lá đinh lăng, rau má mỗi vị 8g, ngải cứu 12g rửa sạch, sắc uống ngày một thang, chia làm 3 lần trong ngày. Dùng liền 5 ngày.

+ Chữa chứng đau người, nhức xương: Hoa thiên lý xào thịt bò, hoặc luộc chấm muối vừng ăn hằng ngày.Phòng rôm sảy mùa hè: Trẻ lớn và người lớn ăn canh hoa thiên lý, lá thiên lý non còn trẻ ăm dặm có thể nghiền lá non và hoa thiên lý, quấy bột, cháo cho trẻ rất tốt, rất mát.

+ Trị giun kim: Dùng 40g hoa thiên lý nấu canh ăn liên tục 7 - 10 ngày cho kết quả rất tốt (theo kinh nghiệm dân gian). Trị chứng sa dạ con ở phụ nữ (độ 1 - 2) và chứng trĩ ngoại: Lấy 100g lá thiên lý, 5g muối ăn. Lá thiên lý tươi non và bánh tẻ rửa sạch, giã nhỏ, thêm muối bọc trong miếng gạc sạch đắp vào búi trĩ hay dạ con bị sa (đã được rửa sạch bằng nước thuốc tím).