8 sai phạm lớn của đại dự án thua lỗ ngàn tỷ Nhà máy Đạm Ninh Bình

Phê duyệt điều chỉnh dự án trên cơ sở kết quả đánh giá hiệu quả tài chính thấp, tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro, không tuân thủ quy định bổ nhiệm Giám đốc BQL dự án, chủ đầu tư cấp than cho nhà thầu chạy thử vượt so với hợp đồng,… là hàng loạt những sai phạm tại đại dự án thua lỗ ngàn tỷ Nhà máy sản xuất Đạm Ninh Bình được Bộ Công Thương công bố.

(Ảnh: ninhbinhurea.com.vn)

Kết luận thanh tra của Bộ Công Thương ngày 17/1 chỉ ra hàng loạt sai phạm trong việc quản lý đầu tư xây dựng Dự án Nhà máy sản xuất Đạm Ninh Bình và hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình.

Dự án Nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình được xây dựng tại Khu công nghiệp Khánh Phú (tỉnh Ninh Bình) có tổng mức đầu tư 667 triệu USD, công suất thiết kế 560.000 tấn Urê/năm do Tập đoàn Hóa chất Việt Nam làm chủ đầu tư, Tổng công ty Thiết kế và Thầu khoán Hoàn Cầu (Trung Quốc) là nhà thầu EPC.

Dự án được khởi công xây dựng ngày 10/5/2008 và được nhà thầu Trung Quốc bàn giao cho BQL dự án Nhà máy đạm Ninh Bình ngày 23/9/2012, sau đó BQL dự án đã giao lại nguyên trạng cho Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình quản lý và vận hành từ ngày 15/10/2012 đến nay.

1. Theo kết luận thanh tra, Tổng công ty Hóa chất Việt Nam (nay là Tập đoàn Hóa chất Việt Nam) phê duyệt điều chỉnh dự án trên cơ sở kết quả đánh giá hiệu quả tài chính thấp, tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro.

2. Dự án cũng có sai phạm khi chưa tuân thủ quy định về bổ nhiệm Giám đốc BQL dự án.

3. Nhà thầu EPC của dự án đã thi công chậm hơn so với hợp đồng 420 ngày dẫn đến nhiều chi phí phát sinh, riêng số tiễn lãi vay trong thời gian hợp đồng EPC bị kéo dài là 527 tỷ đồng. Mặc dù đã qua nhiều lần đàm phán nhưng đến nay cả chủ đầu tư và nhà thầu Trung Quốc vẫn chưa thống nhất được thiệt hại do việc chậm tiến độ dự án gây ra.

4. Kết quả thanh tra của Bộ Công Thương cũng chỉ ra sai phạm của dự án khi chủ đầu tư cấp than cho nhà thầu chạy thử vượt so với hợp đồng EPC. Qua nhiều lần đàm phán, hai bên vẫn không xác định được giá trị và trách nhiệm của mỗi bên đối với lượng than chạy thử cấp vượt. Đáng chú ý, hợp đồng EPC còn có điểm bất lợi cho chủ đầu tư về trách nhiệm của nhà thầu khi vượt lượng than chạy thử. Đây là một trong số các nguyên nhân dẫn đến chưa quyết toán được hợp đồng EPC.

5. Cũng theo kết luận của Bộ Công Thương, chủ đầu tư dự án đã bàn giao tạm thời nguyên trạng nhà máy từ nhà thầu Trung Quốc dù các thông số không đạt yêu cầu theo báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án và hợp đồng EPC đã ký. Khi bàn giao, dây chuyền thiết bị hoạt động chưa ổn định, số ngày chạy máy và công suất không đạt theo báo cáo nghiên cứu khả thi được phê duyệt.

6. Đến thời điểm hiện tại, sau hơn 4 năm vận hành thương mại nhưng chủ đầu tư và nhà thầu chưa tiến hành ký nghiệm thu bàn giao dự án chính thức và vẫn đang trong quá trình tiếp tục đàm phán để xử lý các tồn tại của dự án. Chủ đầu tư và nhà thầu vẫn chưa thống nhất được trách nhiệm của mỗi bên đối với những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng nên dự án chưa được quyết toán.

7. Nhà máy đi vào sản xuất từ năm 2012, mặc dù vậy, một số nội dung thuộc hợp đồng EPC vẫn chưa được hoàn thiện nên phải loại trừ khỏi quyết toán như: các công việc về xây dựng, cơ khí, điện, đo lường, sửa chữa; giá trị bồi thường các thông số không đạt giá trị đảm bảo và công việc không được nghiệm thu với tổng số tiền là 2 triệu USD và 114 tỷ đồng.

8. Về kết quả sản xuất kinh doanh, từ năm 2012 đến năm 2015, nhà máy liên tục lỗ. Tổng lỗ lũy kế từ khi nhà máy đi vào sản xuất năm 2012 đến ngày 31/12/2014 theo báo cáo tài chính ghi nhận là 1.719 tỷ đồng, vượt so với lỗ kế hoạch là 694 tỷ đồng.

Theo báo cáo nghiên cứu khả thi, từ năm thứ 4 nhà máy sẽ có lãi nhưng thực tế năm 2015, nhà máy vẫn lỗ 364 tỉ đồng.

Trên cơ sở xác định 8 sai phạm lớn trên, Bộ Công Thương kết luận, đến thời điểm hiện tại, Dự án Nhà máy Đạm Ninh Bình không có hiệu quả về kinh tế, dẫn đến tình trạng tạm dừng sản xuất, người lao động thực hiện nghỉ luân phiên, không đảm bảo hiệu quả về mặt xã hội.

Đây mới chỉ là 1 trong 12 đại dự án thua lỗ ngàn tỷ của ngành Công Thương. Ngày 20/12/2016, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ chủ trì cuộc họp tháo gỡ khó khăn cho các dự án thua lỗ thuộc ngành này.

Cuộc họp nêu rõ ngoài 5 đại dự án thua lỗ ngàn tỷ trước đây, đã xác định thêm 7 đại dự án thua lỗ nữa, nâng con số lên thành 12 đại dự án thua lỗ ngàn tỷ.

Trước những câu hỏi và bức xúc của dư luận về 12 dự án này, Phó Thủ tướng cho biết Nhà nước sẽ không dùng tiền ngân sách để bù lỗ, hỗ trợ cho các dự án này nữa.