Phát hiện loạt sai phạm tại nhà máy đạm 12.000 tỷ đồng

Bộ Công Thương kết luận dự án không có hiệu quả kinh tế cho đến thời điểm này...

Bộ Công Thương vừa công bố kết luận về thanh tra công tác quản lý đầu tư xây dựng Dự án Nhà máy sản xuất Đạm Ninh Bình, do Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình (thuộc Tập đoàn Hoá chất - Vinachem) làm chủ đầu tư.

Nhà thầu EPC là Tổng công ty Thiết kế và Thầu khoán Hoàn Cầu, Trung Quốc (HQC). Dự án khởi công năm 2008, HQC bàn giao quyền chỉ huy nhà máy vào tháng 9/2012 và được Đạm Ninh Bình vận hành từ đó đến nay.

Kết luận thanh tra đã chỉ ra loạt sai phạm, khuyết điểm trong công tác quản lý đầu tư xây dựng và hoạt động của nhà máy này.

Kết luận thanh tra của Bộ Công Thương cho biết, Vinachem và Ban quản lý dự án Nhà máy Đạm Ninh Bình và Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình chưa kịp thời xử lý những thay đổi phát sinh, còn một số thiếu sót trong chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc thực hiện dự án.

Kết quả sản xuất kinh doanh của Đạm Ninh Bình liên tục lỗ từ năm 2012 đến năm 2015. Theo báo cáo nghiên cứu khả thi lỗ kế hoạch được đặt ra trong 3 năm đầu là 47,9 triệu USD tương đương với 1.025 tỷ đồng. Trên thực tế, tổng lỗ lũy kế từ khi Nhà máy đi vào sản xuất từ năm 2012 - 2014 theo báo cáo tài chính ghi nhận là 1.719 tỷ đồng, vượt so với số lỗ kế hoạch là 694 tỷ đồng.

"Báo cáo nghiên cứu khả thi của Vinachem cho hay từ năm thứ 4 trở đi nhà máy sẽ có lãi nhưng thực tế năm 2015 công ty lỗ thêm 364 tỷ đồng. 

Như vậy, đến thời điểm hiện tại, dự án không có hiệu quả về kinh tế, dẫn đến tình trạng tạm dừng sản xuất, người lao động thực hiện nghỉ luân phiên, không đảm bảo hiệu quả về mặt xã hội”, kết luận thanh tra chỉ rõ.

Bộ Công Thương cũng cho biết, Vinachem đã phê duyệt điều chỉnh dự án trên cơ sở kết quả đánh giá hiệu quả tài chính thấp, tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro, công tác dự báo còn hạn chế. Việc bổ nhiệm Giám đốc Ban quản lý dự án chưa chưa tuân thủ quy định.

Chủ đầu tư cấp than cho HQC phục vụ chạy thử vượt so với hợp đồng EPC. Qua nhiều lần đàm phán, chủ đầu tư và HQC vẫn chưa thống nhất được giá trị và trách nhiệm của mỗi bên đối với lượng than chạy thử cấp vượt.

Đây là một trong số các nguyên nhân đến nay việc quyết toán với nhà thầu Trung Quốc vẫn bỏ ngỏ.

Đặc biệt, Bộ Công Thương cho biết HQC đã thi công chậm tiến độ so với hợp đồng đã ký là 420 ngày. Do thời gian thi công chậm 420 ngày nên phát sinh chi phí, riêng số tiền lãi vay đã trả trong thời gian hợp đồng EPC bị kéo dài là 527 tỷ đồng.

Đến nay, chủ đầu tư và nhà thầu đã tiến hành đàm phán qua nhiều phiên nhưng việc xác định giá trị phạt chậm tiến độ theo quy định của hợp đồng EPC chưa được hai bên thống nhất.

Chủ đầu tư nhận bàn giao tạm thời nguyên trạng nhà máy từ nhà thầu khi các thông số kỹ thuật chưa đạt theo báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án và hợp đồng EPC đã ký. Dây chuyền thiết bị hoạt động chưa ổn định, số ngày chạy máy và công suất không đạt theo báo cáo nghiên cứu khả thi được phê duyệt.

"Đến thời điểm hiện tại, sau hơn 4 năm vận hành thương mại nhưng Đạm Ninh Bình và HQC chưa tiến hành ký nghiệm thu bàn giao dự án chính thức và vẫn đang trong quá trình tiếp tục đàm phán để xử lý các tồn tại. Hai bên vẫn chưa thống nhất được trách nhiệm đối với những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng nên dự án chưa được quyết toán”, văn bản nêu.

Nhà máy đi vào sản xuất từ năm 2012, tuy nhiên còn tồn tại một số nội dung thuộc hợp đồng EPC chưa được hoàn thành về xây dựng, cơ khí, điện, đo lường, sửa chữa, giá trị bồi thường các thông số không đạt giá trị đảm bảo và công việc không được nghiệm thu với tổng số tiền 2 triệu USD và 114 tỷ đồng.

Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương yêu cầu Vinachem, Ban quản lý dự án Nhà máy Đạm Ninh Bình và Công ty TNHH Đạm Ninh Bình kiểm điểm làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan đến những sai phạm, khuyết điểm; xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.

Bộ đã giao các đơn vị chức năng của Bộ đề xuất giải pháp khắc phục khó khăn, ổn định sản xuất của Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình, không để thất thoát tài sản của Nhà nước, đảm bảo quyền lợi của người lao động…

Được biết, Đạm Ninh Bình được chấp thuận đầu tư với số vốn 667 triệu USD (12.000 tỷ đồng), công suất 560.000 tấn urê cung cấp cho các tỉnh đồng bằng sông Hồng và các tỉnh phía Bắc, nhằm thay thế phân đạm nhập khẩu, tạo sự ổn định về giá và góp phần đảm bảo an ninh lương thực cho toàn miền Bắc.

Đạm Ninh Bình được khẳng định là dự án lớn nhất, sử dụng công nghệ hiện đại nhất châu Âu của Tập đoàn Hoá chất Việt Nam. Tuy nhiên, vốn chủ sở hữu của Vinachem khi đó chỉ có 100 triệu USD và được phía Eximbank Trung Quốc đề nghị cho vay 250 triệu USD với lãi suất 4% một năm, với điều kiện ký kết hợp đồng với tổng thầu Trung Quốc.