Tìm hiểu nhu cầu dinh dưỡng của cây ngô (bắp)

1. Nhu cầu dinh dưỡng của cây Ngô (bắp)

Ngô là loài cây trồng có tiềm năng năng suất cao. Ngô có nhu cầu rất cao đối với các nguyên tố dinh dưỡng. Trung bình với năng suất 60 tạ/ha ngô hạt, cây ngô lấy từ đất 155kg N; 60kg P₂O₅; 115kg K₂O (tương đương 337kg ure, 360kg supe lân; 192kg clorua kali).

Bón cân đối đạm - kali cho ngô có hiệu lực cao hơn nhiều so với lúa. Bón phân cân đối có thể làm tăng năng suất ngô 33 tạ/ha trên đất phù sa sông Hồng, 37,7 tạ/ha trên đất bạc màu, 11,7 tạ/ha trên đất xám, 3,9 tạ/ha trên đất đỏ vàng. Bón phân cân đối cho ngô trên đất phù sa, đất bạc màu có lãi hơn so với trên đất đỏ, đất xám.

Bón từng loại phân riêng rẽ hiệu lực không cao. Bón kết hợp các loại phân hiệu lực tăng lên rõ rệt do sự phát huy hiệu lực lẫn nhau giữa các loại phân, cho nên hiệu lực phối hợp cao hơn tổng số học các hiệu lực của các loại phân bón. Trên đất sông Hồng (đất phù sa) nếu chỉ bón riêng đạm thì hệ số lãi chỉ đạt 1,98, nếu bón kết hợp đạm - lân thì hệ số lãi tăng lên 2,47; bón cân đối đầy đủ N, P, K thì hệ số lãi là 2,8. Khi lượng đạm bón càng cao thì yêu cầu cân đối với P và K càng đòi hỏi nhiều hơn.

Bón phân chuồng rất tốt đối với ngô. Nhưng nếu không bón phân vô cơ, đặc biệt là đạm thì hiệu lực của phân chuồng rất thấp. Nếu chỉ bón riêng phân chuồng, hiệu quả đạt 30kg ngô hạt/tấn phân chuồng, nhưng nếu bón kết hợp với đạm thì hiệu suất tăng lên 16kg ngô hạt/tấn phân chuồng.

Việc cung cấp sớm và đủ chất dinh dưỡng cho ngô rất cần thiết. Với ngô, nếu bón phân muộn, trong nhiều trường hợp có thể không cho thu hoạch.

Toàn bộ lân và phân chuồng cần được bón lót. Phân đạm tùy thuộc vào tình hình cụ thể mà tiến hành bón cho phù hợp. Với ngô bầu, phân đạm nên chia ra để bón ít nhất là 3 lần; lót 25%, thúc lần 1 vào lúc ngô có 6-7 lá: 45%, thúc lần 2 vào lúc trước trỗ: 30%. Với ngô gieo hạt, không nên bón lót và nên tiến hành bón thúc sớm, vào lúc cây có 3-4 lá, bón 30% lượng đạm. Số đạm còn lại chia ra bón 2 lần vào lúc cây có 9-10 lá và trước lúc trỗ cờ.

Phân kali nên chia ra bón thúc 2 lần: vào lúc ngô có 6-7 lá và trước khi trỗ cờ.

Bón phân lưu huỳnh cũng như phun phân vi lượng kẽm lên lá đều góp phần làm tăng năng suất ngô một cách đáng tin cậy.

Lượng phân bón áp dụng cho ngô thay đổi tùy thuộc vào đặc điểm của đất, của giống ngô và thời vụ. Giống có thời gian sinh trưởng dài, có năng suất cao càn bón lượng phân cao hơn. Đất chua phải bón nhiều lần hơn. Trên đất nhẹ và với thời vụ gieo trồng có nhiệt độ thấp cần bón nhiều kali hơn.

2. Hướng dẫn quy trình bón phân cho cây ngô (bắp)

Lượng phân trung bình được khuyến cáo là:

Với các giống ngô chín sớm

- Trên đất phù sa: Phân chuồng 8-10 tấn; N 120-150kg; P₂O₅ 70-90kg; K₂O 60-90kg bón cho 1 ha.

- Trên đất bạc màu: Phân chuồng 8-10 tấn; N 120-150kg; P₂O5 70-90kg; K₂O 100-120kg bón cho 1 ha.

Với các giống ngô chín trung bình và muộn

- Trên đất phù sa: Phân chuồng 8-10 tấn; N 150-180kg; P₂O₅ 70-90kg; K₂O 80-100kg bón cho 1 ha.

- Trên đất bạc màu: Phân chuồng 8-10 tấn; N 150-180kg; P₂O₅ 70-90kg; K₂O 120-150kg bón cho 1 ha.

Ở các tỉnh phía Nam, với mức năng suất 3 tấn/ha hạt, bón bổ sung phân vi lượng cho ngô không nhất thiết phải có, nhưng ở mức 6 tấn/ha thì cần có bón bổ sung phân vi lượng, chứ không thể chỉ đưa vào phân đa lượng.

Lượng phân bón cho ngô ở các tỉnh phía Nam được khuyến cáo như sau:

Phân chuồng: 10-20 tấn/ha

Phân đạm: 60-120 N (130-250kg ure hoặc 300-600kg SA).

Phân lân: 60-80kg P₂O₅ (300-400kg supe lân)

Phân kali: 120-130kg K₂O (250-270kg KCl)

Cách bón:

- Bón lót: toàn bộ phân chuồng bón theo hàng + toàn bộ phân lân bón theo hàng hoặc hốc + 1/4 lượng phân đạm + 2/3 lượng phân kali.

- Bón thúc lần 2: bón lúc cây ngô cao 10-15cm

Bón 2/4 lượng đạm + 1/3 lượng phân lân

- Bón thúc lần 2: bón lúc cây ngô cao 60-70cm

Bón 1/4 lượng phân đạm.

Lượng phân bón cũng như tỷ lệ cân đối giữa các nguyên tố đa lượng bón cho ngô thay đổi ở các mức năng suất khác nhau. Thí nghiệm của các nhà khoa học thu được kết quả như ở bảng 5.

Bảng: Lượng và tỷ lệ các nguyên tố phân bón liên quan với năng suất hạt ngô

Đơn vị: kg/ha

Ghi chú: Theo PTS. Doãn Công Sắt. Viện KHNN miền Nam

Các giống ngô lai được đưa vào trồng ở nước ta trong những năm gần đây và có thể cho những năng suất khá cao. Với mức bón 120kg N + 120 kg P₂O₅ + 60kg K₂O/ha ngô lai cho năng suất 43 tạ/ha trên đất xám và 60 tạ/ha trên đất đỏ.

Năng suất ngô phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau: giống, phân bón, kỹ thuật canh tác, phòng trừ sâu bệnh... Đối với ngô lai có thể đạt được những năng suất rất cao nếu tăng lượng phân bón lên. Ở Braxin, để đạt được 160 tạ/ha ngô hạt, nông dân bón: 485kg N + 485kg P₂O₅ + 510kg K₂O + 440kg S + 1kg B + 6,9kg Zn cho 1 ha.

Ở Canada để đạt năng suất 184 tạ/ha, người ta đã bón: 640kg N + 240kg P₂O₅ + 432kg K₂O + Ca, Mg, S, Zn, Mn, Cu, B với mật độ 90.000-103.000 cây/ha.

Ở Philippin để đạt năng suất 156 tạ/ha ngô hạt, ở mật độ trồng là 90.000 cây/ha, người ta đã bón: 500kg N + 300kg P2O5 + 300kg K₂O cho 1 ha