Sương mai - kẻ thù thầm lặng của nông nghiệp: Tấn công cây trồng như thê nào?

Bệnh sương mai là một trong những bệnh hại phổ biến và nguy hiểm bậc nhất trên nhiều loại cây trồng, đặc biệt là nhóm cây rau màu như: dưa leo, bí, bầu, cà chua, khoai tây, hành, tỏi, hoa hồng... Bệnh do nhóm nấm giả (Oomycetes), chủ yếu là Peronospora spp. và Phytophthora infestans gây ra. Tuy không phải nấm thực sự, nhưng tốc độ phát triển và gây hại của sương mai lại vô cùng nhanh và khó kiểm soát.

1. Đường xâm nhập vào cây trồng

Bào tử của nấm giả sương mai tồn tại trong không khí, đất, nước, hoặc tàn dư cây bệnh. Khi điều kiện thuận lợi như:

• Nhiệt độ từ 15–25°C,

• Độ ẩm không khí trên 85%,

• Mưa nhiều, sương đêm dày, hoặc lá cây ướt trong thời gian dài, thì bào tử sẽ nảy mầm và xâm nhập vào cây trồng thông qua khí khổng (các lỗ thở trên bề mặt lá) hoặc qua các vết thương hở trên cây.

 2. Phá hủy mô lá – ức chế quang hợp

Sau khi xâm nhập, sợi nấm phát triển mạnh trong lớp mô lá, hút dinh dưỡng và phá vỡ cấu trúc tế bào. Hậu quả là:

• Mô lá bị hoại tử, chuyển màu vàng, nâu hoặc tím đen.

• Mặt dưới lá thường xuất hiện mốc trắng xám hoặc tím tro – là nơi sản sinh thêm bào tử để tiếp tục phát tán.

Việc phá hủy mô lá khiến cây giảm khả năng quang hợp, giảm hấp thu dinh dưỡng, dẫn đến cây suy yếu nhanh chóng, nhất là ở giai đoạn nuôi hoa, đậu trái hoặc tạo củ.

 3. Tác động đến toàn bộ quá trình sinh trưởng

Bệnh sương mai không chỉ gây hại trên lá, mà còn lan dần xuống thân, cành, hoa và quả:

• Cây bị nhiễm nặng có thể bị rụng lá hàng loạt, làm trơ cành.

• Hoa và trái non bị rụng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.

• Trên cây lấy củ như khoai tây, hành, tỏi – bệnh có thể gây thối củ.

Trường hợp nặng, cây có thể chết nhanh chóng trong vài ngày nếu không xử lý kịp.

4. Khả năng lây lan và lưu tồn cao

Một đặc điểm nguy hiểm của bệnh sương mai là khả năng bùng phát thành dịch trên diện rộng, nhờ:

• Bào tử phát tán dễ dàng qua gió, mưa, công cụ canh tác, hoặc con người.

• Mầm bệnh có thể lưu tồn qua mùa vụ, ẩn nấp trong đất, xác cây, hoặc tàn dư chưa xử lý kỹ.

Điều này khiến bệnh rất khó kiểm soát nếu không có biện pháp phòng ngừa chủ động và quản lý môi trường vườn hiệu quả.

 5. Tổng kết: Cơ chế hại của sương mai là gì?

6. Các biện pháp giảm tác hại của sương mai trên cây trồng

Tạo điều kiện thông thoáng cho môi trường: đảm bảo mật độ trồng hợp lý để không khí lưu thông, giảm độ ẩm.

Sử dụng biện pháp hóa học: Sử dụng các loại như Copper Oxychloride, Mancozeb để chống sương mai.

Tăng sức đề kháng cho cây: Sử dụng các loại vi sinh, hữu cơ để tăng sức đề kháng cho cây: Brass-Tria Plus, VytaAZ Chelate...

Chăm sóc đặc biệt sau mùa mưa: Sử dụng các dòng có tác dụng kháng nấm để bảo vệ cây sau mùa mưa: Bacillus subtilis, Chitosan…