Rễ sầu riêng có lông hút không? – Những điều chưa biết về bộ rễ cây sầu riêng

Rễ là nền tảng sinh trưởng của mọi loài cây trồng, và với cây sầu riêng – một loại cây ăn trái đặc sản có giá trị cao – thì bộ rễ lại càng đóng vai trò then chốt. Điều thú vị là rễ sầu riêng không giống như nhiều loại cây khác, bởi chúng không có lông hút – cấu trúc mà phần lớn cây trồng khác dùng để hấp thu nước và khoáng chất. Vậy rễ sầu riêng hoạt động như thế nào? Và làm sao để chăm sóc, kích thích rễ phát triển mạnh? Hãy cùng tìm hiểu!

Rễ sầu riêng không có lông hút – Vì sao?

Rễ cây thường có lông hút (root hairs) giúp tăng diện tích tiếp xúc, hút nước và dinh dưỡng từ đất. Tuy nhiên, cây sầu riêng không phát triển lông hút rõ rệt, hoặc rất ít. Thay vào đó, cây dựa vào hệ nấm cộng sinh mycorrhiza – một dạng nấm sống bám quanh đầu rễ để giúp cây hấp thu dưỡng chất, đặc biệt là các nguyên tố khó tan như lân (P), magie (Mg), đồng (Cu)...

Hệ thống rễ chính của sầu riêng đâm sâu xuống 4–6m, giúp giữ cây vững chắc và lấy nước từ tầng sâu. Trong khi đó, rễ phụ (rễ tơ) lại lan ngang sát mặt đất, chính là khu vực chính để hấp thu dinh dưỡng. Nhưng đây cũng là phần dễ bị tổn thương nếu đất úng, nén chặt hoặc nhiễm bệnh.

Vai trò của nấm cộng sinh (Mycorrhiza)

Nấm cộng sinh hoạt động như những "người trung gian", bám vào đầu rễ và vươn các sợi nấm nhỏ len lỏi trong đất để hút dinh dưỡng. Bù lại, cây sầu riêng cung cấp carbohydrate cho nấm sống. Sự cộng sinh này đặc biệt quan trọng vì giúp cây:

• Hấp thu được dinh dưỡng trong điều kiện đất nghèo.

• Hạn chế độc tố trong đất.

• Cải thiện khả năng chống chịu hạn, phèn và bệnh rễ.

Rễ cây và nấm rễ cộng sinh Mycorrhiza

Ở những vùng đất trồng mới, đất bị thoái hóa, hoặc trồng liên tục không luân canh, sự suy giảm mycorrhiza có thể là nguyên nhân khiến cây còi cọc, không phát triển được.

Làm gì để kích thích bộ rễ sầu riêng phát triển?

Muốn cây sầu riêng khỏe mạnh, bộ rễ phải phát triển tốt. Dưới đây là một số biện pháp kích rễ hiệu quả:

1. Cải tạo và bảo vệ tầng mặt đất:

• Không nén chặt gốc bằng đi lại, máy móc.

• Duy trì lớp mùn hữu cơ (cỏ mục, phân chuồng hoai, vỏ cà phê, trấu...) để giữ ẩm và vi sinh vật hoạt động.

2. Bổ sung nấm rễ (Mycorrhiza):

• Dùng chế phẩm Trichoderma kết hợp mycorrhiza để phục hồi và bảo vệ rễ.

• Cần tưới vào vùng rễ tơ, đất tơi xốp, độ ẩm 60–70% để nấm hoạt động tốt.

3. Kích rễ bằng hormone sinh học:

• Auxin (IBA, NAA): Giúp rễ phân nhánh mạnh, phát triển nhanh. Pha với liều 5–10 ppm (tức 5–10g/1000L nước) tưới quanh gốc vào lúc chiều mát.

• Cytokinin DA6: Tăng phân chia tế bào rễ, phục hồi rễ hư tổn, kích thích mọc rễ tơ mới.

• Acid amin – Bột rong biển: Bổ trợ hấp thu dinh dưỡng, cung cấp tiền chất sinh trưởng.

4. Điều chỉnh dinh dưỡng và tưới tiêu:

• Giai đoạn cây con và sau thu hoạch nên giảm đạm, tăng lân (P) và kali (K) để thúc đẩy phát triển rễ.

• Tránh để úng nước kéo dài.

Khi nào cần kích rễ?

• Sau trồng mới hoặc sau khi ghép: Kích rễ để cây phục hồi nhanh.

• Sau khi cây bị thối rễ, ngập úng: Dùng các chế phẩm sinh học + kích rễ để tái tạo hệ rễ.

• Trước giai đoạn phân hóa mầm hoa: Rễ khỏe thì cây mới ra hoa đều, nuôi trái tốt.

Kết luận

Bộ rễ cây sầu riêng là “hệ thần kinh ngầm” quyết định phần lớn sức khỏe và năng suất của cây. Dù không có lông hút như nhiều cây khác, sầu riêng vẫn hấp thu hiệu quả nhờ sự cộng sinh với nấm rễ. Để phát triển vườn sầu riêng bền vững, nhà vườn cần đầu tư chăm sóc bộ rễ ngay từ đầu – từ đất, nước, nấm rễ đến chế phẩm sinh học. Rễ khỏe, cây mới sung – đó là chân lý không đổi trong canh tác sầu riêng hiện đại.