Vì sao lúa bị trắng lá? Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Lúa bị trắng lá sau khi bón phân có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là ngộ độc hữu cơ. Ngộ độc hữu cơ thường xảy ra khi rơm rạ, tàn dư thực vật không được phân hủy hoàn toàn hoặc khi bón lượng phân hữu cơ tươi quá lớn trong điều kiện thiếu oxy. Điều này tạo ra môi trường yếm khí, sinh ra các khí độc như CH4, H2S… gây ngộ độc rễ và ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây lúa.

1. Nguyên nhân gây ngộ độc hữu cơ trên lúa

Hiện tượng này thường xảy ra do các nguyên nhân chính sau:

Đất bị lèn chặt, thoát nước kém: Khi đất có độ xốp thấp, không khí không thể lưu thông, quá trình phân hủy hữu cơ diễn ra trong điều kiện yếm khí, tạo ra các khí độc gây hại cho rễ.

Sử dụng rơm rạ chưa xử lý: Khi rơm rạ bị vùi xuống đất mà chưa qua xử lý vi sinh, vi khuẩn phân hủy trong điều kiện thiếu oxy sẽ sinh ra khí độc.

Bón phân hữu cơ chưa hoai mục: Các loại phân chuồng, phân xanh chưa được ủ kỹ cũng có thể gây hiện tượng tương tự.

Ngập nước kéo dài: Khi ruộng lúa bị ngập nước liên tục, vi khuẩn yếm khí phát triển mạnh, làm tăng lượng khí độc trong đất.

Lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học: Điều này làm suy giảm hệ vi sinh vật có lợi trong đất, khiến quá trình phân hủy hữu cơ bị gián đoạn.

2. Dấu hiệu nhận biết lúa bị trắng lá

Lá non bị trắng hoặc vàng nhạt: Đặc biệt là ở phần lá non, biểu hiện này dễ nhầm với triệu chứng thiếu dinh dưỡng.

Rễ bị đen, thối và kém phát triển: Khi nhổ cây lên, rễ thường có màu đen, mùi hôi thối, không có nhiều rễ tơ.

Cây lúa sinh trưởng chậm, còi cọc: Lúa kém phát triển, lá già úa vàng, lá non mọc yếu và dễ bị sâu bệnh tấn công.

Xuất hiện mùi hôi trong ruộng: Mùi thối đặc trưng của khí H₂S và NH₃ có thể nhận biết rõ ràng khi khuấy đất hoặc nhổ cây.

3. Biện pháp khắc phục hiện tượng lúa bị trắng lá

Tháo nước và phơi ruộng: Tiến hành tháo nước để giảm bớt độc tố trong đất, phơi ruộng từ 3-5 ngày giúp cải thiện oxy trong đất.

Bón vôi: Sử dụng 8-10kg vôi bột/1000m2 để khử độc đất, giúp cân bằng pH và tiêu diệt vi sinh vật yếm khí có hại.

Sử dụng chế phẩm vi sinh: Bổ sung vi sinh vật có lợi như Trichoderma hoặc chế phẩm phân hủy rơm rạ để giúp cải thiện hệ vi sinh đất và đẩy nhanh quá trình phân hủy hữu cơ.

Bón phân lân: Phân lân giúp kích thích bộ rễ phục hồi, tăng khả năng hút dinh dưỡng của cây.

Ngoài ra nên sử dụng Brassinolide, Magie, Kẽm… giúp cây tăng cường sức đề kháng và phục hồi nhanh.

4. Biện pháp phòng ngừa ngộ độc hữu cơ trên lúa

Xử lý rơm rạ trước khi gieo sạ: Không nên đốt rơm rạ mà cần cày vùi và sử dụng chế phẩm vi sinh để hỗ trợ phân hủy nhanh.

Bón phân cân đối: Hạn chế sử dụng phân hữu cơ tươi, tăng cường bón phân vi sinh và hữu cơ hoai mục để tránh ngộ độc hữu cơ.

Quản lý nước hợp lý: Luôn đảm bảo ruộng có đủ nước trong quá trình phát triển, tránh tình trạng ruộng bị yếm khí.

Luân canh cây trồng: Kết hợp luân canh với cây trồng khác giúp cải tạo đất và giảm tích tụ chất hữu cơ khó phân hủy.

Kết luận: Lúa bị trắng lá do ngộ độc hữu cơ là một vấn đề phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh và khắc phục nếu áp dụng đúng kỹ thuật. Việc quản lý tốt nguồn phân bón, hệ vi sinh vật trong đất và điều kiện nước sẽ giúp cây lúa phát triển khỏe mạnh, năng suất cao.