Vì sao không nên bón phân chuồng chưa hoai mục cho cây trồng?

1. Phân chuồng và lợi ích khi sử dụng đúng cách

Phân chuồng từ lâu được coi là nguồn phân hữu cơ giàu dưỡng chất, chứa nhiều đạm, lân, kali, canxi và các vi sinh vật có lợi. Khi được ủ hoai mục, phân chuồng có tác dụng:

• Cải tạo độ phì nhiêu của đất.

• Tăng độ mùn, giữ ẩm tốt hơn.

• Kích thích vi sinh vật có ích phát triển.

• Giúp cây sinh trưởng khỏe, tăng năng suất.

Tuy nhiên, nhiều bà con vì muốn tiết kiệm thời gian thường bón trực tiếp phân chuồng tươi. Đây là một sai lầm có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng.

2. Tác hại của việc bón phân chuồng chưa hoai mục

2.1. Mang theo mầm bệnh và hạt cỏ dại

Trong phân chuồng tươi chứa rất nhiều vi khuẩn, nấm hại, trứng giun sán, tuyến trùng và cả hạt cỏ dại. Khi bón trực tiếp:

• Cây dễ bị bệnh thối rễ, héo rũ, vàng lá.

• Cỏ dại mọc lan tràn, cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng.

• Môi trường đất nhanh chóng mất cân bằng hệ sinh thái vi sinh vật.

2.2. Gây cháy rễ, làm cây còi cọc

Quá trình phân hủy phân tươi sinh ra nhiệt độ cao cùng nhiều khí độc như NH₃ (amoniac), H₂S (hydro sunfua). Những chất này có thể:

• Làm cháy rễ non, khiến cây bị héo hoặc chết.

• Ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng.

• Làm cây còi cọc, chậm phát triển và giảm năng suất.

2.3. Làm đất chua và thiếu oxy

Phân chuồng tươi khi phân hủy tiêu hao nhiều oxy trong đất, khiến môi trường đất bị yếm khí. Đồng thời, các axit hữu cơ sinh ra làm đất chua, dẫn đến:

• Vi sinh vật có lợi giảm mạnh.

• Đất bị chai cứng, khó canh tác.

• Cây trồng kém phát triển do rễ không hô hấp được.

2.4. Gây thất thoát dinh dưỡng

Đạm trong phân chuồng tươi thường bay hơi nhanh hoặc bị rửa trôi trước khi cây kịp hấp thụ. Hậu quả là:

• Cây không được cung cấp đủ dinh dưỡng.

• Hiệu quả sử dụng phân bón thấp.

• Người nông dân phải bón bổ sung nhiều lần, tốn kém chi phí.

2.5. Ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe con người

Phân chuồng tươi không chỉ gây hại cho cây trồng mà còn tác động tiêu cực đến môi trường sống:

• Phát sinh mùi hôi thối, thu hút ruồi muỗi.

• Ô nhiễm nguồn nước ngầm và nước mặt.

• Làm tăng nguy cơ lây lan mầm bệnh sang người và vật nuôi.

3. Giải pháp: Ủ phân chuồng hoai mục trước khi sử dụng

Để đảm bảo an toàn và phát huy tối đa hiệu quả của phân chuồng, bà con cần tiến hành ủ hoai mục trước khi bón cho cây. Có thể áp dụng một số cách sau:

• Ủ với nấm Trichoderma: Giúp diệt mầm bệnh, thúc đẩy phân hủy nhanh.

• Ủ với chế phẩm sinh học: Rút ngắn thời gian ủ, tăng hàm lượng vi sinh vật có ích.

• Ủ với vôi bột: Trung hòa độ chua, hạn chế vi khuẩn và trứng giun sán.

Thời gian ủ phân chuồng thường từ 2–3 tháng. Khi phân đã hoai mục, mùi hôi giảm rõ rệt, chất dinh dưỡng ổn định, cây trồng dễ dàng hấp thụ và môi trường cũng được bảo vệ tốt hơn.