Trồng và chăm sóc cây chùm ngây

Thời vụ thích hợp gieo ươm từ tháng 5 - 8. Cây bắt đầu cho quả sau 6 - 8 tháng trồng. Quả được thu hoạch giữa tháng ba và tháng tư, sau đó thu lại một đợt nữa trong tháng 9 và tháng 10.

Cây chùm ngây có thể trồng bằng 3 con đường : Gieo hạt thẳng, từ giâm cành và cây con có bầu. Tùy thuộc vào nguồn cung cấp vật liệu ban đầu để lựa chọn cho thích hợp.

1. Gieo ươm chùm ngây

Cây chùm ngây con gieo hạt thẳng và cây chùm ngây con gieo ươm qua bầu

- Tiêu chuẩn cây con xuất vườn: Tuổi cây từ 2 - 3 tháng tuổi; đường kính cổ rễ: 0,25 – 0,3 cm; chiều cao bình quân: 35 - 40 cm; cây đã hoá gỗ hoàn toàn, không bị nhiễm bệnh và cụt ngọn, bộ rễ phát triển tốt.

Cây con chùm ngây gieo hạt thẳng và cây con chùm ngây gieo ươm qua bầu đủ tiêu chuẩn xuất vườn ươm

Tỷ lệ cây chết trên phương pháp gieo bầu ít hơn (khoảng 7%) đối với phương pháp gieo thẳng (khoảng 15%).

Phương pháp gieo chùm ngây

a. Chuẩn bị: Túi bầu PE 11 x 20cm hoặc chậu cây cảnh đựng hỗn hợp ruột bầu. Thành phần ruột bầu gồm 80% đất mặt tầng AB + 20% phân hữu cơ đã hoai. Đất làm ruột bầu được đập sàn nhỏ trộn đều với phân và đổ vào bầu thật đầy, sau đó xếp thành luống có chiều ngang 0,8 – 1m, chiều dài tùy ý, khoảng cách giữa 2 luống 0,4m.

b. Xử lý hạt: Ngâm hạt chùm ngây với nước ấm 60^oC (2 sôi, 3 lạnh) trong 24 giờ, sau đó đem gieo.

c. Gieo ươm:

Hạt chùm ngây

+ Gieo trực tiếp: Dùng túi bầu PE hoặc chậu nhựa có lỗ thoát nước, đựng hỗn hợp ruột bầu. Sau đó đặt hạt sâu khoảng 25mm dưới lớp đất xốp, phủ và nén đất nhè nhẹ, tưới nước cầm chừng không để khô quá hoặc ướt quá. Sau 3 - 6 ngày hạt nẩy mầm, và cây sẽ ló ra khỏi mặt đất sau chừng 1 tuần, tiếp tục giữ ẩm không để quá khô, tuyệt đối không để úng nước và để trong mát.

 + Ươm vào túi bầu PE hoặc chậu: Có 2 cách

Cách 1: Ngâm hạt trong nước ấm 600C (2 sôi, 3 lạnh) 24 giờ, hạt sau khi ngâm, vớt ra trộn với cát, ủ trong bao tải, hoặc rơm rạ mỗi ngày tưới một lần, 3 - 6 ngày sau hạt nẩy mầm, đem hạt ươm vào túi bầu PE hoặc chậu nhựa chứa đất tơi xốp có khoét lổ rút nước, tưới nước vừa đủ ẩm, tránh úng nước, khoảng 1 tuần sau cây nhú lên, chờ 6 - 8 tuần cây khỏe.

Hạt chùm ngây nẩy mầm

Cách 2: Đầu tiên, pha nước ấm 600C (2 sôi, 3 lạnh), ngâm hạt chùm ngây trong 24 giờ. Lấy khăn bọc hạt chùm ngây lại và để trong tối; vì, ánh sáng khuyếch tán có lợi cho cây xanh, nhưng cưỡng bức quá trình nẩy mầm. Đặc biệt là thành phần quang phổ màu xanh trong phổ ánh sáng trắng. Mỗi ngày, nhúng bọc hạt chùm ngây vào nước mưa, trở qua trở lại. Sau đó, vẩy nhẹ để đừng ứ nước bên trong. Làm cẩn thận vì có thể làm hư mầm non bên trong. Bổ sung nước cũng như tránh ẩm mốc cho hạt. Vài ngày sau, hạt nẩy mầm. Đem ươm vào chậu hoặc túi bầu PE có hỗn hợp ruột bầu, lưu ý là cả chậu hoặc túi bầu PE đều cần khoét lổ để thoát nước.

Chùm ngây gieo thẳng và chùm ngây gieo ươm qua bầu

2. Giâm cành chùm ngây

- Chọn cành giâm: Chọn những cành bánh tẻ hoặc các nhánh từ cành chính trên những cây khỏe mạnh, lấy đoạn từ gốc đến hết phần bánh tẻ, không lấy phần ngọn. “Gốc cành được ngâm trong nước tránh cho cành khỏi mất nước”.

- Cắt cành giâm: Chọn các đoạn thân cành có đường kính từ 2 – 3 cm, cành được cắt với chiều dài từ 10 – 15 cm, mang 2 - 3 cặp lá, cắt bớt phiến lá. Các vết cắt nên cắt xéo, sắc ngọt và tránh bầm dập.

- Ngâm cành giâm vào thuốc trị nấm: Sau khi cắt ra từng đoạn cành, nhúng cành giâm vào thuốc trị nấm như: Rovral….. liều lượng sử dụng có ghi trên bao bì các loại thuốc. Thời gian ngâm vào thuốc diệt nấm bệnh từ 20 – 30 phút.

- Nhúng gốc cành vào thuốc kích thích ra rễ, như NAA, IBA và NAA + IBA (tỷ lệ 1:1), nồng độ kích thích tố thích hợp từ 2.000 – 3.000 ppm, và giâm ngay vào bầu hoặc líp ươm đã soi lổ.

- Cắm cành giâm vào bầu đất líp ươm: Hỗn hợp gồm tro trấu (25%), cát sông (75%), hạt cát thô, hỗn hợp được trộn đều và cho vào bầu hoặc líp. Bầu đất, líp giâm cành, cần được đặt trong nhà polyetylen có hệ thống phun sương không liên tục, 1 giờ phun 2 phút trong 2 tuần đầu, sau 15 ngày tưới 5-6 lần/ ngày đảm bảo ẩm độ thường xuyên trên 80 % trong tuần lễ đầu, sau 45 ngày có thể cho cây ra trồng trong chậu hoặc thay bầu đất nuôi cây.

Cành giâm - rễ và chồi dâm

- Chăm sóc cành giâm: Trước khi chuyển cây ra bầu đất nên tưới nước ướt đẫm, xới nhẹ, lấy cành giâm cắm trên líp ươm vào bầu đất hoặc bầu đất giâm cành xé bỏ vỏ bầu và cắm vào bầu đất mới. Thành phần bầu đất gồm: tro trấu, đất mặt, phân chuồng. Bầu đất cần được tưới đủ ẩm trước khi cắm cành giâm đã có rễ vào bầu, líp đặt bầu ươm cành giâm cần được che nắng trong thời gian đầu, dần dần cho cành giâm tiếp xúc với nắng nhẹ, sau đó tăng dần lượng chiếu sáng để cành giâm ra rễ mạnh hơn và đưa dần cành giâm ra ánh sáng hoàn toàn. Khi cành giâm đã phát triển mạnh có thể bón phân pha loãng để giúp cây sinh trưởng tốt hơn.

Giâm cành chùm ngây và chùm ngây 3 tháng tuổi

3. Trồng cây chùm ngây

Cây ươm trồng bằng cây con hoặc bằng cành giâm trong chậu hoặc túi bầu PE được 6 - 8 tuần lễ, đã đâm rễ và cây cứng cáp, cao 10 - 20cm có thể đem trồng.

Trồng phân tán cây cách cây từ 1,5 - 2,0m, trồng tập trung cây cách cây 2m hàng cách hàng 3m (mật độ 1.666 cây/ha).

Đào hố rộng 30 x 30cm, sâu 30cm, mỗi hố đào cách nhau 1,5 - 2m. Hố được đào trước khi trồng 7 - 10 ngày. Tiến hành bón lót phân NPK (15-15-15) từ 100-200gr/hố hoặc phân hữu cơ sinh học từ 1-1,5kg/hố. Sau khi bón phân xong phủ một lớp đất mịn dày 1-2cm.

Trước khi bỏ cây xuống hố phải xé túi bầu, lưu ý không để phạm vào rễ cái. Cho cây vào giữa hố, giữ cây thẳng, dùng tay vun lớp đất mịn xung quanh vào gốc cây. Vừa vun, vừa nén chặt gốc, lấp đất cao hơn cổ rễ từ 2-3cm, giữ ẩm 2 - 3 tuần cây sẽ sống khỏe, đến lúc đó không cần phải thường xuyên tưới nước.

Mô hình trồng cây chùm ngây tập trung

Mô hình trồng cây chùm ngây phân tán

Nếu chỉ để thu hoạch lá và hoa, có thể trồng ngay trên luống đất xốp bằng cách ươm hạt sâu 25mm và cách nhau 40cm như trồng ớt.

4. Chăm sóc cây chùm ngây

- Trồng dặm: Sau khi trồng 3 - 4 tuần, tiến hành kiểm tra và trồng dặm ngay những cây bị chết.

- Làm cỏ: Cỏ dại có thể được kiểm soát bằng cách làm đất kĩ lưỡng trước khi trồng và trải ni lon che phủ mặt đất. Bên cạnh đó, trồng xen canh với các cây nông nghiệp ngắn ngày, làm cỏ vun gốc 1 tháng sau khi trồng. 

- Bón phân: Không cần bón lót giai đoạn đầu nhưng sau khi trồng 1 năm có thể bón thúc cho Chùm ngây bằng cách đào vòng tròn xung quanh hố từ 10 - 20cm và bón phân NPK tổng hợp với liều lượng 300g/hố. Có thể sử dụng phân chuồng ủ hoai với tỉ lệ 1- 2kg /cây đều cho kết quả sinh trưởng và phát triển khả quan. Bón liên tục trong 3 năm đầu.

- Tưới nước: Khi tiến hành trồng thâm canh, đặc biệt với cây con có bầu, việc tưới nước sẽ giúp cho hệ rễ phát triển mạnh, đặc biệt trong mùa khô hạn, thời vụ tưới nước chỉ khoảng 1 - 2 tháng.

- Tỉa cành, tỉa thưa rừng trồng: Các nghiên cứu cho thấy, tỉa cành Chùm ngây nên tiến hành khi cây cao khoảng từ 1 - 2m. Tùy theo mục đích sử dụng mà áp dụng các biện pháp tỉa cành tạo chồi khác nhau. Nếu tiến hành trồng rừng Chù m ngây với mục đích lấy gỗ công nghiệp hoặc bột giấy thì cần tiến hành vặt bỏ hoa của cây trong năm đầu tiên, đồng thời việc tỉa cành phải được tiến hành liên tục vì chồi cành phát triển rất nhanh sau khi cắt.

Cây chùm ngây dễ trồng, tăng trưởng nhanh sau 01 năm trồng có thể cao từ 4 - 5m, đường kính cổ rễ từ 5 - 6cm, và ra hoa kết trái ngay trong năm đầu tiên.

5. Thu hoạch lá chùm ngây

Cây chùm ngây sau khi trồng 3 tháng, đạt chiều cao khoảng 60cm. Tiến hành cắt ngọn và tỉa cành.

Sau khi trồng 6 tháng, cây cao khoảng 2m, đây là thời kỳ thu hoạch chính, trung bình cây có thể cho từ 500 – 900gr lá tươi/cây/tháng.

Sau khi thu hoạch lá, tiến hành bón phân và cắt tỉa. Những tược non phát triển tiến hành cắt tiếp, cắt chỉ chừa lại khoảng 10cm.