Kỹ thuật trồng và chăm sóc chuối

1. Chuẩn bị đất

- Nơi có mực nước ngầm cao, cần phải lên líp trước khi trồng sao cho mặt líp cách mực nước cao nhất từ 0,6-1m.

- Chiều rộng líp trung bình 5 - 6m, được trồng 2 hoặc 3 hàng, kích thước hố trồng 40x40x40cm, trộn lớp đất mặt với 3-5kg phân hữu cơ + 50gr P2O5 và thêm 10gr Furadan 3H cho vào hố.

- Yêu cầu đất phải tốt, tầng canh tác dày vì bộ rễ của chuối ăn rất khỏe. Đất phải thoát nước, tưới tiêu tốt. Đối với đất trồng chuối cũ, yêu cầu phải đào bỏ sạch gốc chuối cũ, dọn sạch cỏ dại, cày phơi ải một thời gian cho đất tơi xốp trở lại. Có thể xử lý đất khi cày bừa cùng với bón vôi: khoảng 10kg vôi bột/sào.

2. Thời vụ

- Đối với khí hậu nước ta, chuối có thể trồng quanh năm đều sống được. Tuy nhiên, nếu để đạt đến năng suất cao và phẩm chất chuối tốt, bà con cũng cần chú ý đến thời vụ. “Giêng trúc lục tiêu” tức là kinh nghiệm về mùa vụ trồng tre và chuối hợp lý, tức tháng giêng (ÂL) trồng tre, tháng sáu (ÂL) trồng chuối.

- Đối với các giống chuối gòn, chuối lá mật, chuối ngự... có thể trồng được vụ xuân (tháng 2 - 3 ÂL), nhưng với chuối tiêu thì phải trồng vụ thu (tháng 6-7 ÂL) và cây sẽ ra hoa vào tháng 6-8 năm sau, đến tháng 9-11 thu hoạch, lúc này năng suất, phẩm chất chuối tiêu rất tốt. Vì vậy mà trong dân gian cũng đã có kinh nghiệm ăn chuối: vào mùa nóng thì nên ăn chuối gòn, chuối lá, còn vào mùa rét thì ăn chuối tiêu ngon hơn.

3. Giống

Hiện nay có 2 phương pháp nhân giống chính:

- Dạng chồi, củ:

+ Dạng chồi: chọn con chuối mập, khỏe, không sâu bệnh, cao 0,8-1m, cắt sạch rễ và 2/3 lá.

+ Dạng củ: nguyên củ hay chẻ ra thành nhiều mảnh (mỗi mảnh có 2-3 mầm ngu). Các con chuối này trước khi trồng nên xử lý thuốc diệt khuẩn Benlat C hay Bordeaux 2%.

- Dạng nuôi cấy mô: 

+ Nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô có đặc điểm là cây sạch bệnh, có sức sinh trưởng mạnh, cây ít bị nhiễm bệnh do không bị các vết thương cơ giới khi đánh cây con mà đây là một trong những nguyên nhân lây nhiễm bệnh.

+ Cánh đồng chuối cho thu hoạch tập trung, năng suất cao hơn từ 10-20% so với trồng bằng chồi, qua đồng đều, ít các vết bệnh.

Các giống đang trồng phổ biến hiện nay là các giống chuối tây, chuối tiêu, tiêu hồng, chuối ngự, một số giống nhập nội như tiêu Đài Loan..

4. Cách trồng

- Chuối phải được trồng lúc trời râm mát, buổi sáng hoặc chiều tối là tốt nhất.

- Với cây giống nuôi cấy mô:

+ Trước khi trồng phải dỡ bỏ bầu nilon một cách cẩn thận không được làm vỡ bầu. + Đặt mặt bầu đất (chuối con cấy mô) hay điểm tiếp giáp củ với thân giả (dạng chồi và củ) thấp hơn mặt líp từ 10-15cm nhưng đừng để nước đọng lại trong hố.

+ Trồng vào giữa hố, dùng đất nhỏ lấp kín gốc. Sau khi trồng có thể dùng rác ủ để giữ ẩm cho cây mau bén rễ.

- Mật độ trồng:

Mật độ trồng dày hay thưa phụ thuộc vào giống chuối, thay đổi tùy theo kỹ thuật để chồi.

+ Đối với chuối xiêm 3x3m, chuối già 2x2,5m, chuối cau 2x2m, trồng theo hình chữ nhật hay nanh sấu.

+ Đối với giống càng thấp cây, tán lá hẹp như chuối tiêu lùn, chuối ngự có thể trồng dày, còn các loại như chuối tiêu vừa, chuối tiêu cao, chuối lá, chuối gòn... lại trồng thưa hơn.

+ Ở các vườn chuối nước ta, mật độ trồng phổ biến khoảng trên dưới 1.000 cây/ha (với chuối tiêu vừa và lùn), khoảng cách trồng: 3x3m (1100 cây/ha) hoặc 3x2,5m (1.300 cây/ha).

Tuy nhiên, so với các nước khác, mật độ trồng nước ta quá thưa nên năng suất thấp hơn nhiều.

+ Đối với giống chuối tiêu lùn, có thể trồng 2.000 - 2.500 cây/ha. Tuy nhiên, khi trồng mật độ dày cần phải chú ý: Chọn cây con thật đồng đều nhằm tránh hiện tượng lấn át, tranh giành dinh dưỡng và ánh sáng giữa các cây; chú ý bón phân đúng mức và phòng tránh kịp thời bệnh đốm lá cho cây; trồng dày hợp lý có tác dụng tốt cho vườn chuối, vườn sớm được che bóng, ít cỏ dại, tạo điều kiện nóng ẩm phù hợp với cây chuối và tốt hơn cả là tăng năng suất chuối.

5. Chăm sóc và tưới

- Tưới nước:

+ Cây chuối cần rất nhiều nước ở tất cả các giai đoạn sinh trưởng, nhất là cây giống nuôi cấy mô nên cần phải có chế độ tưới nước đặc biệt.

+ Trồng xong cần tưới ngay và luôn luôn cung cấp đủ ẩm cho cây ở giai đoạn này. Một giai đoạn nữa cần đủ nước là giai đoạn phân hóa mầm hoa (sau trồng 8-10 tháng) đến khi quả lớn đẫy.

- Tỉa chồi và để chồi:

+ Tỉa chồi phải thường xuyên khoảng 1 tháng/lần, dùng dao cắt ngang thân sát mặt đất và hủy đỉnh sinh trưởng.

+ Nên tỉa vào lúc trời nắng ráo, tránh để đọng nước xung quanh làm chồi con bị thối lây sang cây mẹ.

+ Việc để chồi thực hiện sau khi trồng 5 tháng, chừa cây con mập, khỏe mọc cách xa cây mẹ trên 20cm, sao cho mỗi bụi có 3 cây khác nhau khoảng 4 tháng.

- Bẻ bắp-che và chống cây:

Sau khi xuất hiện 1 - 2 nải trung tính, tiến hành bẻ bắp vào buổi trưa để hạn chế sự mất nhựa. Dùng túi polyetylen có đục lỗ bao quày để giữ cho màu sắc vỏ trái được đẹp hơn, hạn chế bù lạch chích hút trái non và sẽ làm tăng năng suất quày thêm 1kg.

+ Trong giai đoạn này có thể phun Decis và Mancozeb 0,1% để phòng ngừa một số dịch hại.

+ Đồng thời với tỉa chồi, định mầm cần tiến hành vệ sinh như cắt bỏ lá khô, lá bệnh, cắt bỏ hoa đực, bao buồng bằng túi PE đục lỗ hoặc giấy chịu ẩm, phòng trừ cỏ dại, khơi rãnh tiêu nước cho vườn.

6. Bón phân

Lượng phân khuyến cáo: 150 - 200g  N; 50g P2O5 và 200 - 250g K2O/cây/vụ.

- Bón lót:

Toàn bộ P2O5 cho vào hố trước khi trồng, ở những vụ kế thì bón sau khi thu hoạch hay đầu mùa mưa.

- Bón thúc:

+ Lần 1: sau khi trồng 1,5 tháng bón 30% lượng N và 30% lượng K2O.

+ Lần 2; khoảng 4,5 tháng sau khi trồng bón 30% lượng N và 30% lượng K2O.

Lưu ý: Ở giai đoạn cây con, có thể chia lượng phân ra làm nhiều lần tưới cho cây. Khi cây trưởng thành ta có thể bón phân theo hốc hay xới nhẹ quanh gốc theo tán cây cho phân vào rồi lấp đất lại.

7. Thu hoạch và bảo quản

Sau ra hoa từ 2,5 - 3 tháng là có thể thu hoạch. Thường độ chín của quả được xác định qua màu sắc vỏ quả, độ đẫy của quả, góc cạnh quả... Lúc thu hoạch tránh làm cho quả bị trầy xước. Sau thu hoạch chuối được phân loại, đóng gói ngay tại nơi sản xuất.