Các loại sâu hại thường gặp trên cây điều và cách phòng, điều trị

Cây điều là cây công nghiệp dài ngày, có dầu. Các sản phẩm thu hoạch và chế biến từ cây điều rất phong phú, đa dạng và trên hết là nhân hạt điều là mặt hàng xuất khẩu lớn của đất nước.

Cây điều là loại cây có thể trồng được trên nhiều loại đất và khí hậu khác nhau và được coi là cây “xóa đói giảm nghèo” cho nhiều vùng sản xuất nông nghiệp. Nhưng để sản xuất bền vững và có hiệu quả kinh tế cao hơn người trồng điều cần được đào tạo dạy nghề theo các chương trình phù hợp.

Bài viết dưới đây chúng tôi xin chia sẻ bạn đọc “cách phòng và điều trị sâu hại điều” giúp cây đạt năng suất chất lượng hơn.

Phòng trừ sâu hại điều giúp cây đạt năng suất cao

1. Bọ xít muỗi hại điều

1.1. Đặc điểm hình thái bọ xít muỗi hại điều

- Bọ xít muỗi có hai loại là bọ xít muỗi xanh và bọ xít muỗi đỏ. Loại bọ xít muỗi xanh gây hại nặng nhất đến cây điều, còn bọ xít muỗi đỏ ít gây hại và không phổ biến nhiều trên cây điều.

- Trứng của bọ xít muỗi có kích thước nhỏ và có 2 sợi tơ mành, có màu trắng kem.

- Bọ xít muỗi non có hình dạng giống bọ xít muỗi trưởng thành nhưng kích thước nhỏ hơn và cánh ngắn và nhỏ hơn.

- Bọ xít muỗi xanh trưởng thành có đầu màu đen, cơ thể màu nâu, nhưng có bụng màu xanh, nhìn nó giống con muỗi. Kích thước trưởng thành của nó có cơ thể dài từ 6-8mm.

Đặc điểm bọ xít muỗi xanh trưởng thành hại điều

1.2. Triệu chứng gây hại và tác hại của bọ xít muỗi gây hại điều

- Trên các bộ phận non của cây điều như lá non, quả non, chồi và các cánh hoa thường thấy xuất hiện các con bọ xít muỗi non và trưởng thành phá hại.

- Bọ xít muỗi thường dùng vòi chích châm vào các phần mô mềm của cây hoặc các phần non của cây, vết chích ban đầu có màu xám, nếu vết bệnh để lâu sẽ chuyển sang màu đen. Những vết chích ở quả non nhiều có thể khiến quả phát triển bị dị dạng.

Triệu chứng bọ xít muỗi xanh gây hại trên lá non

- Tại những vết chích của bọ xít muỗi, rất dễ bị các loại nấm bệnh xâm nhập vào, khiến vết chích càng trở nên nặng hơn, đặc biệt là nấm gây bệnh thán thư cho cây.

- Bọ xít muỗi thường chích hút nhựa vào sáng sớm và chiều mát là 2 thời điểm lý tưởng cho chúng hoạt động mạnh. Trong năm, gây hại từ tháng 10 đến tháng 5, giảm hoạt động trong mùa mưa. Hại nặng vào tháng 12 – 2: cây điều ra hoa rộ và có quả non. Vườn điều non: có thể xuất hiện gây hại quanh năm.

- Ngòai hại điều còn hại chè, cacao, mận, ổi….

1.3. Biện pháp phòng và điều trị bọ xít muỗi hại điều

- Để hạn chế được vườn điều bị bọ xít muỗi tấn công, cần thường xuyên dọn vệ sinh khu vườn, để khu vườn được thông thoáng và tránh làm nơi chú ngụ của bọ xít muỗi. Đặc biệt là những khu vườn điều trồng xen canh với các loại cây khác như ca cao, mận, ổi,… và các khu vườn ở gần ven rừng hoặc ao hồ.

- Bón phân N.P.K cân đối, không bón qúa nhiều phân đạm, tăng phân kali vào thời kì cây điều ra đọt non, chồi hoa và quả non.

- Tạo điều kiện cho các thiên địch sinh trưởng và phát triển.

- Nếu vườn cây bị bọ xít muỗi gây hại với diện tích nặng thì nên phun thuốc theo hình xoáy trôn ốc, sử dụng bơm tay hoặc bơm phun mù ULV vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát.

- Có thể dung các lọai thuốc: Trebon 10EC 0,5-0,7 lít/ha, Bassa 50EC 0,1- 0,15%, Aplaud - Mipc 25WP 1,5-2 kg/ha, Fenbis 25EC - 0,2%, Fastac 5EC 1 lít/ha., Sherpa 25EC.

2. Bọ đục chồi

2.1. Đặc điểm hình thái bọ đục chồi hại cây điều

- Bọ đục ngọn trưởng thành: có cơ thể thon dài 8 - 12 mm, màu nâu đen, vòi dài hơi cong. Cơ thể có những u lồi hoặc lõm rất đặc biệt.

- Trứng có dạng bầu dục, màu trắng sữa, hình bầu dục.

Đặc điểm trứng bọ đục chồi cây điều

- Sâu non:

+ Sâu non không chân có đầu và bụng phát triển.

+ Sâu non màu vàng kem.

Đặc điểm sâu non hại chồi cây điều

- Nhộng :

+ Sâu đẫy sức hóa nhộng ngay trong chồi non.

+ Nhộng dạng nhộng trần, màu vàng kem.

2.2. Triệu chứng gây hại trên cây điều

- Trưởng thành dùng vòi đục nhiều lỗ liên tiếp nhau vào thân chồi non để đẻ trứng.

- Lỗ đục mới có dịch màu trắng sữa sau chuyển sang màu vàng nâu.

- Trứng được đẻ theo từng ngăn, có nhiều trứng/chồi.

- Ấu trùng nở ra và đục vào thân cây cắn phá làm phần trên của ngọn bị héo xanh sau đó chuyển màu nâu đen và ngọn bị khô chết.

Ngọn điều bị héo xanh và dần chuyển dần sang màu nâu

2.3. Biện pháp phòng trừ

- Cắt bỏ phần bị hại và tiêu hủy. Sử dụng thiên địch để hạn chế sự xuất hiện gây hại của bọ cánh cứng. Thiên địch chủ yếu của bọ cánh cứng đục ngọn điều là kiến vàng và ong ký sinh. Phun thuốc Sherpa 25EC, Fenbis 25EC với nồng độ 3% . Phun kĩ vào phần ngọn cây, ngọn cành khi thấy trưởng thành xuất hiện.

3. Sâu đục trái và hạt

3.1. Đặc điểm hình thái sâu đục trái và hạt điều

- Một thế hệ của sâu từ giai đoạn trứng đến trưởng thành từ 26 – 31 ngày.

- Trưởng thành thường đẻ trứng ở những trái được 20 ngày tuổi.

Đặc điểm sâu đục trái trưởng thành

- Sâu non màu nâu đậm và rất linh hoạt, đầu có màu đen.

- Sâu thường di chuyển đến trái khác một khi trái đang bị hại đã bị khô.

- Thời gian sống của sâu non kéo dài khoảng 20 ngày.

- Cuối giai đoạn sâu non rơi xuống đất và làm nhộng.

- Nhộng màu nâu vàng.

3.2. Triệu chứng gây hại và tác hại của sâu đục trái hại điều

- Những hạt bị hại không thể tiếp tục phát triển, hạt trở nên nhăn nheo và khô đi, trái non bị rụng sau đó.

- Là loại sâu hại rất phổ biến tại các vùng trồng điều ở Việt Nam. Sâu chỉ xuất hiện trong thời kỳ tạo trái non và hạt, thường vào khoảng 20 – 35 ngày sau khi hạt được hình thành và biến mất trong mùa mưa.

- Thành trùng đẻ trứng vào kẻ giữa trái và hạt.

- Ấu trùng mới nở cắn gặm lớp biểu bì bên ngoài và đục vào trong trái hoặc hạt non để ăn phần thịt trái hoặc hạt non phía bên trong.

- Lỗ đục của sâu thường được che phủ bởi lớp phân bài tiết của sâu.

3.3. Biện pháp phòng trừ sâu hại

- Kiến vàng là tác nhân có hiệu quả cao đối với sâu đục trái và hạt bởi chúng xua đuổi không cho thành trùng đẻ trứng vào trái và hạt đồng thời săn bắt ấu trùng khi chúng di chuyển từ trái đã bị hại sang trái khác.

- Có thể sử dụng thuốc Basudin 50EC, Kinalux 25EC, Nycap, Pyrinex 20EC, Vibafos 15EC.để diệt.

4. Sâu róm đỏ ăn lá điều

4.1. Đặc điểm hình thái sâu róm đỏ

- Trưởng thành dạng bướm, cơ thể có nhiều lông và gai gây ngứa.

- Cánh mầu nâu vàng nhạt, phía trên màu đậm hơn, có các đốm và vệt rất rõ, phía dưới màu nhạt hơn, không có đốm.

- Cơ thể dài: 4 – 5cm.

- Trứng hình bầu dục dài 1,98mm, mới đẻ màu trắng về sau có màu cam và màu nâu tối lúc sắp nở.

- Trứng được đẻ thành 2 hàng dọc theo mép ngòai của lá.

- Sâu non phủ 1 lớp lông dày và gây ngứa.

- Mới nở sâu non màu nâu vàng sau chuyển sang màu đỏ và có nhiều khoang đen xen kẻ.

- Sâu non đẫy sức dài 50-60 mm.

- Sâu non nhả tơ gắng các lá điều già lại làm tổ để hóa nhộng.

- Nhộng màng, có kén tơ màu kem bao quanh.

- Nhộng màu nâu đen.

4.2. Triệu chứng gây hại sâu róm đỏ trên cây điều

- Sâu di chuyển và gây hại theo bầy đàn.

- Sâu tuổi lớn thường ăn trụi hết phần thịt lá và chỉ chừa lại gân chính.

- Sâu cắn phá làm cây trụi lá làm cây suy kiệt và chết cành.

4.3. Biện pháp phòng trừ sâu róm đỏ hại cây điều

- Phát hiện sớm sự xuất hiện của sâu róm đỏ, dùng tay để hái và thu gom những lá có ổ sâu non và kén nhộng để tiêu hủy. Sử dụng bẫy đèn để thu bắt trưởng thành. Nếu mật độ sâu non cao dùng Sherpa 5%, Supracide, Kinalux hoặc thuốc nhóm cúc phun đều khắp tán lá của cây.

5. Xén tóc nâu hại điều

5.1. Đặc điểm hình thái xén tóc nâu

- Xén tóc nâu có 2 loài: 1 loài gây hại phần gần gốc (xén tóc nâu lớn) và 1 loài gây hại cành (xén tóc nâu nhỏ)

- Trưởng thành:

+ Thông thường có 1 thế hệ trong một năm.

+ Trưởng thành là một loại xén tóc, màu nâu hạt dẻ, dài khoảng 40 mm.

+ Hàng năm trưởng thành xuất hiện từ tháng 1 đến tháng 5.

+ Trưởng thành hoạt động vào ban đêm để giao phối và đẻ trứng.

- Sâu non: Không có chân. Kích thước: 0,4 – 6cm

- Nhộng: Giai đoạn nhộng kéo dài 18 – 22 ngày, nhộng nằm nằm trong bọc kén ở gần gốc.

5.2. Triệu chứng gây hại trên cây điều

- Rất thích gây hại cây điều trên 5 năm tuổi.

- Cây điều bị hại có những lỗ nhỏ ở vùng gốc thân cây, sùi nhựa dẻo và mùn cưa qua các lỗ đục, bộ lá có màu úa vàng, dễ rụng, cành thường bị khô rất nhanh, có thể làm chết cây hoàn toàn.

- Sâu non nở ra đục vào phần mô vỏ cây, ăn các mô gỗ, tạo thành những đường hầm nhiều ngóc ngách không theo định hướng trong thân cây. Sâu non phát dục được trong cả những cây khô.

- Xén tóc ưa thích tấn công phần cây trong khoảng 1m tính từ mặt đất.

- Cây điều có tuổi trên 10 năm bị nhiễm nặng hơn cây điều tuổi nhỏ.

5.3. Biện pháp phòng trừ xén tóc nâu hại điều

- Một số thiên địch như ruồi ký sinh họ Tachinidae, ong ký sinh, kiến và bọ cánh cứng, nấm trắng Metarhizum sp. ký sinh nhộng.

- Bắt đầu kiểm tra từ tháng 4 – 6 để phát hiện triệu chứng gây hại ban đầu của sâu trong khoảng 1m từ gốc cây trở lên để tiến hành các biện pháp phòng ngừa thích hợp.

- Tỉa bỏ, đốt những cành, cây bị hại nặng để hạn chế nơi đẻ trứng của xén tóc.

- Đối với những cây đã bị tái nhiễm trong nhiều năm, dùng dao cạo bỏ phần vỏ bị hại theo đường hầm, bắt và giết ấu trùng. Sau đó cạo sạch phần vỏ bị hư, phân của ấu trùng và quét quanh gốc với dung dịch đồng – vôi.

- Thuốc trừ sâu chỉ có hiệu quả khi sâu non mới đục vào cây.

- Dùng Basudin 50EC nồng độ 0,1% bôi vào thân và vùng rễ bị hại.

- Ngoài ra có thể dùng các loại thuốc như Padan 95SP, Regent 800WG.

- Sử dụng dung dịch đồng – vôi (1 phần CuSO4:4 phần CaO: 15 phần nước) vào gốc cây trong khoảng 1m tính từ mặt đất để giảm sự đẻ trứng của xén tóc.