Thu thập và chăm sóc cây cảnh nguyên liệu (cây phôi)

1. Nguồn thu thập cây cảnh nguyên liệu

Ngồn cung cấp cây nguyên liệu - cây phôi rất đa dạng và phong phú, chúng ta có thể thu thập cây từ từ các nơi sau:

- Thu thập ngoài tự nhiên như cây ở hàng rào, bờ ruộng, sườn đồi, vách núi... các loại cây này thông thường có dáng vẻ tự nhiên nhiều, khi khai thác để tạo cây cảnh thường tốn nhiều thời gian và công sức đánh chuyển và thuần hóa cây.

- Thu mua cây phôi - cây nguyên liệu có sẵn trên thi ̣trường như ở các vườn cây cảnh, chợ, bán rong.... Cây dạng này đã có dáng thế nhất định khi thu thập chúng ta nên quan tâm đến bố cục tổng thể cây, không cần chú tâm nhiều vào việc thuần hóa cây.

2. Lựa chọn phôi cây cảnh

Để có một  tác phẩm đẹp thì việc chọn phôi ban đầu là hết sức quan trọng. Việc chọn phôi chuẩn thì ngoài việc hứa hẹn cho ta một tác phẩm đẹp ra nó còn quyết định đến thời gian chế tác tác phẩm.

Việc lựa chọn cây phôi cần căn cứ vào:

- Chủng loại cây cần thu thập

- Số thân trên một gốc, kích thước, độ thon của từng thân

- Dáng cây, số lượng cành và sự phân bố cành trên nó

- Bệ cây, sự phân bố và hình dạng rễ cây.

- Điều kiện kinh tế, kỹ thuật, mỹ thuật của người thu thập...

- Khả năng sống và cải tạo của cây phôi...

Lựa chon cây theo ý tưởng

3. Trồng và chăm sóc cây sau thu thập

Việc trồng cây cảnh có phần giống và có phần khác xa với việc trồng cây ăn quả, hoặc trồng cây môi trường. Vì vậy, nắm vững kĩ thuật trồng và chăm sóc cây cảnh là những kiến thức khởi đầu nhưng rất quan trọng trong nghề làm cây cảnh nghệ thuật.

Trồng cây phôi thông thường ta trồng cây dưới vườn.

Những cây gieo hạt hay giâm cành khi đã khỏe, cần ra ngôi để trồng dưới vườn. Nhưng cây mới khai thác cũng cần trồng dưới vườn cho cây hồi phục. Những cây hoa chơi tết, sau tết cần đưa xuống vườn để chăm sóc, nếu để trên chậu thì những năm sau, hoa sẽ thưa và nhỏ.

Chăm sóc cây phôi trong vườn

Những cây trên chậu có dấu hiệu yếu cũng dần đưa xuống vườn. Tóm lại trồng cây dưới vườn là một giai đoạn quan trọng của đời sống cây cảnh.

Trồng cây dưới vườn có 2 yêu cầu:

- Thúc cho cây khỏe và lớn nhanh.

- Tạo điều kiện để làm cây cảnh nghệ thuật sau này, tức là tạo ra cây phôi cấp 1, 2.

Chuẩn bị đất vườn:​

Hàng năm ta cần bổ sung một lớp đất dầy chừng 15- 20cm, bằng đất bùn ao hay đất phù sa làm tăng độ mầu mỡ cho đất. Chuẩn bị phân xanh hay phân hữu cơ đã ủ mục để bón vào hốc cây khi trồng, hoặc bón bổ sung vào gốc sau này. Có thể xây các bể ngâm ủ các chất hữu cơ (ốc, đầu cá…)

Ra ngôi:

Đất vườn nên đánh thành luống, có rãnh để đi vào chăm tưới dễ dàng hoặc bơm nước vào rãnh cho cây có đủ độ ẩm mà không cần tưới.

Đánh hốc trên luống, tùy theo loài cây mà khoảng cách giữa các luống có thể khách nhau. Trong hốc cho 1 lớp đất nhỏ có trộn phân hữu cơ hoai mục hay giá thể trồng cây có bán sẵn. Đặt cây vào hốc trồng, vun đất lại và ấn cho chặt. Trồng đến đâu, tưới ngay đến đó để tránh cây bị khô rễ.

Phôi cây cảnh ngoài vườn

Điều tiết ánh sáng, độ nắng tùy theo loài cây và theo mùa. Một lớp lưới chống nắng có khả năng tiết giảm 30% độ nắng, 2 lớp là 60%.

Chỉ khi cây bén rễ, nghĩa là các cây đó phun ra các chồi mới thì mới được bón. Dù là chất bón gì thì cũng phải pha loãng: 1 phần chất bón + 9 phần nước.

Khi cây thật khỏe, đối với những cây làm cây cảnh nghệ thuật sau này, trước hết ta uốn thân cây để có nhiều đường nét uốn lượn, khúc khuỷu bằng các dụng cụ như dây kim loại, buộc giằng kéo, hay ghim cay xuống vườn… Nhớ khi cây đã chịu, chừng 2 - 3 tháng sau phải tháo các vật chằng chéo ra, kẻo các vật đó ăn sâu vào vỏ cây, tạo ra các vết hằn rất xấu. Như vậy ta đã tạo ra được cây phôi cấp 1.

Tiếp tục nuôi lớn, khi cây đã phát triển nhiều cành, ta sơ bộ lấy cành và ngọn cho cây, cắt bỏ các cành dư thừa, ta đã có cây phôi cấp 2. Ta tiếp tục nuôi dưới vườn để bán cho những nghệ nhân làm cây cảnh hoàn chỉnh hoặc khi ta có lưng vốn và tay nghề cũng có thể giữ lại một số cây phôi cấp 2 để lên chậu và làm cây nghệ thuật hoàn chỉnh, bán với giá cao hơn nhiều lần.