Nông nghiệp hữu cơ là gì? - Phần 2

Luân canh

Tất cả các hệ thống canh tác hữu cơ đều dựa trên việc áp dụng hệ thống luân canh cây trồng tốt.

Luân canh cây trồng có nghĩa là có thời gian để độ màu mỡ của đất trồng được tích lũy và có thời gian để cây trồng được tăng trưởng, hấp thụ tốt chất dinh dưỡng.

Luân canh cây trồng cũng kiểm soát cỏ dại và bệnh, giúp cho các loài thiên địch có lợi sống được ở trong trang trại.

Các loại luân canh

- Thay đổi cây trồng

- Bỏ hoang với cỏ hoặc bụi cây

- Luân canh với cây họ đậu

Phân xanh

Phân xanh là loại cây được trồng chủ yếu để làm đất trồng tốt, để tái tạo chất dinh dưỡng thực vật, chất hữu cơ và cũng rất có ích trong quản lý trang trại hữu cơ.

Chúng thường cố định đạm, tuy nhiên không phải luôn như vậy. chúng có thể được trồng cùng với cây trồng khác hoặc được sử dụng như cây che bóng. Chúng ngăn không cho chất dinh dưỡng bị rửa trôi khỏi đất trồng giữa những mùa vụ chính.

Nguyên liệu thực vật để làm phân xanh cũng có thể được cắt từ thực vật hoặc cây trồng ở nơi khác trong trang trại và có thể được ủ xuống đất trồng hoặc sử dụng để tủ gốc cho cây trồng.

Phân xanh giúp:

- Tạo và tái tạo chất dinh dưỡng thực vật và chất hữu cơ

- Cải thiện cấu trúc đất trồng

- Cải thiện khả năng giữ nước của đất trồng

- Kiểm soát xói mòn đất trồng

Cuộc sống tự nhiên

Điều quan trọng là tạo điều kiện để nhiều loài động vật và thực vật có ích sống trong trang trại hoặc vườn. Điều này có vẻ như một lời mời đối với cỏ, sâu và bệnh khi người nông dân thường xuyên dành nhiều thời gian để kiểm soát cuộc sống tự nhiên hoang dã. Tuy nhiên, động vật và thực vật trong tự nhiên hiếm khi bị thiệt hại từ những vấn đề sâu bệnh nặng. Tất cả các loài đều có chỗ của mình và số lượng của một loài do loại khác làm giảm xuống.

Điều này không có nghĩa là thiên nhiên có thể kiểm soát được trang trại, với cây trồng đang đấu tranh để tồn tại.

Người nông dân phải học cách nhận ra côn trùng và các động vật khác có thể ăn và kiểm soát sâu. Chúng cũng cần được giúp đỡ và bảo vệ bằng cách cung cấp cho chúng những gì chúng cần để sinh trưởng và sinh sản.

Nguồn nước

Trong những vùng đất trồng khô cằn, việc sử dụng nguồn nước cẩn thận là một phần trong canh tác hữu cơ và cũng quan trọng như bất kỳ kỹ thuật nào trong canh tác hữu cơ.

Như với những người lực khác trong trang trại, hệ thống hữu cơ nên cố gắng sử dụng nước có sẵn trong hệ thống, không sử dụng nước nhiều hơn mức tự nhiên có thể cung cấp.

Có nhiều cách để sử dụng nguồn nước cẩn thận, bao gồm:

- Sử dụng bậc thang, hệ thống tưới tiêu cẩn thận, bể hoặc khu vực chứa nước mưa.

- Khả năng giữ nước của đất trồng phải được cải thiện bằng cách bón chất hữu cơ vào đất trồng.

- Tủ gốc giúp giữ nước trong đất trồng bằng cánh ngăn bề mặt đất trồng khỏi bị khô và trở nên quá nóng.

Đa dạng hóa gen

Trong một loại cây trồng có thể có nhiều sự khác nhau giữa các cây, một số có thể cao, một số có sức đề kháng với bệnh. Sự đa dạng lớn nhất là trong những loại cây trông truyền thống do người nông dân trồng và lưu giữ hạt giống tại địa phương.

Loại cây trồng được nhân giống bằng phương pháp nhân giống hiện đại có xu hướng rất giống nhau và nếu một cây có thien hướng bị bệnh, các cây khác cũng bị như vậy. Mặc dù một vài giống hiện đại mới có thể có sức đề kháng rất tốt với sâu và bệnh, nhưng cũng rất nguy hiểm khi chúng ta đưa quá nhiều vào bất kỳ giống nào trong số đó.

Trong hệ thống hữu cơ sự đa dạng về giống hoặc “đa dạng về gen” giữa các cây của cùng một loại cây trồng là quan trọng. Điều này giúp cho cây trồng có thể chống lại sâu, bệnh và đóng vai trò như một bảo hiểm cho việc thất thu mùa vụ trong điều kiện khí hậu không bình thường như hạn hán hoặc lũ lụt. Khi trong tổng hợp các loại cây trồng trong cùng một nương, ruộng hoặc trong các luống xen nhau gọi là “xen canh”, hoặc trồng nhiều giống khác nhau của một vụ là rất có ích.

Một nông dân hữu cơ nên:

• Sử dụng càng nhiều giống cây trồng địa phương càng tốt.
• Trồng nhiều hơn một loại giống cây trồng hiện đại.
• Trồng tổng hợp các loại cây trồng trong cùng một nương.

Lựa chọn cây trồng

Mỗi loại cây trồng và giống cây trồng có nhu cầu riêng của mình và ở nơi này nó sẽ sinh trưởng tốt, nhưng ở khu vực khác nó sinh trưởng không tốt. Các cây trồng khác nhau bị ảnh hưởng một cách khác nhau bởi những yếu tố sau:

- Loại đất trồng

- Khí hậu

- Độ cao

- Loại và khối lượng dinh dưỡng

- Lượng nước cần thiết

Cây trồng sẽ chỉ cho sản lượng cao và đề kháng với sâu, bệnh tốt nếu chúng được trồng dưới điều kiện tốt nhất.

Những người nông dân hữu cơ học cách trồng những loại cây trồng và giống phù hợp nhất đối với điều kiện của địa phương.

Kiểm soát sâu bệnh

Những cây trồng khỏe mạnh chịu thiệt hại do sâu bệnh và bệnh gây ra ít hơn, vì vậy trồng những cây trồng khỏe mạnh là mục tiêu đầu tiên của người nông dân hữu cơ.

Nếu có thể, cây trồng và giống có sức đề kháng tự nhiên đối với sâu và bệnh phải được lựa chọn.

Giống cây trồng tại địa phương thường đề kháng tốt đối với sâu và bệnh địa phương.

Cây được trồng khi nào, ở đâu và như thế nào đều có thể ảnh hưởng đến mức độ sâu và bệnh. Ví dụ:

- Cây được trồng ở một thời điểm nhất định để tránh thời gian một loại sâu thường gây hại nặng nhất.

- Loại cây này được trồng cùng với loại cây khác để tránh sâu, ví dụ tỏi.

- Sâu có thể bị bẫy hoặc được nhặt khỏi cây trồng.

- Khuyến khích các thiên địch có ích để kiểm soát sâu.

Bằng cách lập kế hoạch canh tác cẩn thận và sử dụng tất cả những kỹ thuật sẵn có có thể giảm thiệt hại và giảm nhu cầu phun thuốc cho cây trồng.

Nếu sâu vẫn là một vấn đề nguy hại, để giảm thiệt hại, thỉnh thoảng một số sản phẩm tự nhiên có thể được sử dụng để trừ sâu hoặc ngăn không cho sâu hại cây trồng.

Tài liệu phục vụ cho Dự án "Phát triển khuôn khổ cho sản xuất và marketing nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam"

của Trung Ương Hội nông dân Việt Nam phối hợp với Tổ chức ADDA Đan Mạch