Kỹ thuật trồng cây thanh long, phần 3: Xử lý ra hoa

Tìm hiểu trong bài viết này bạn đọc sẽ: 

- Thông thạo kiến thức và các bước công việc, các yêu cầu kỹ thuật trong quy trình xử lý ra hoa thanh long; Biết thời điểm xử lý, tuổi vườn xử lý và phương pháp xử lý theo đúng quy trình kỹ thuật.

- Rèn luyện được kỹ năng: lựa chọn được thiết bị bóng đèn và thiết kế xử lý đạt tiêu chuẩn; Thực hiện lắp đặt hệ thống xử lý trên vườn theo đúng trình tự, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật; Thực hiện thắp sáng, theo dõi và điều chỉnh các điều kiện môi trường thắp đèn phù hợp với sự sinh trưởng và phát triển của thanh long.

1. Nhu cầu sinh lý để cây thanh long ra hoa

* Khái niệm ra hoa đối với cây thanh long

Sự hình thành hoa là dấu hiệu cây chuyển từ giai đoạn sinh trưởng phát triển dinh dưỡng sang giai đoạn sinh trưởng phát triển sinh sản: chuyển hướng từ hình thành mầm lá sang hình thành mầm hoa. Nó biểu hiện về phản ứng di truyền và trạng thái sinh lý nhất định khi gặp điều kiện ngoại cảnh thích hợp. Sau khi cảm ứng sự ra hoa thì hoa được hình thành và phân hóa.

* Thuyết ra hoa

Thuyết quang chu kỳ (sự cảm ứng ra hoa bởi ánh sáng)

Độ dài chiếu sáng tới hạn trong ngày có tác dụng điều tiết sự sinh trưởng phát triển của cây, có thể kích thích hoặc ức chế các quá trình khác nhau và phụ thuộc vào các loài khác nhau gọi là hiện tượng quang chu kỳ. Trên quan điểm này người ta phân thành 3 nhóm cây: ngày ngắn; ngày dài; trung tính.

Cây thanh long thuộc cây ngày dài (ra hoa khi ngày dài tới hạn), vì vậy khi thắp đèn kéo dài thời gian chiếu sáng cây sẽ ra hoa.

* Đặc điểm ra hoa kết quả

Thời gian bắt đầu ra quả có thể được xúc tiến nhanh bằng cách phun các chất ức chế sinh trưởng, cắt tỉa cành, các biện pháp tác động cơ giới khác...

* Hiện tượng ra quả cách năm

Ở nhiều loài cây ăn quả, thường xảy ra hiện tượng ra quả cách năm, bởi vì trong những năm đạt sản lượng cao sự sinh trưởng yếu đi, ảnh hưởng đến sự phân hóa mầm hoa cho vụ quả năm sau.

Như vậy cần chú ý cung cấp đầy đủ, đúng loại, đúng lượng và đúng giai đoạn sinh trưởng để cây có thể tình trạng sinh trưởng tốt nhất để chuyển sang sinh trưởng sinh thực.

Hiện tượng cách niên có thể khắc phục được bằng các biện pháp:

- Áp dụng kỹ thuật trồng trọt cao đảm bảo sự sinh trưởng của rễ kéo dài, phát triển mạnh cành, lợi dụng độ chiếu sáng tốt nhất.

- Điều hòa kịp thời mối quan hệ giữa cành và quả (cắt tỉa, bẻ cành, uốn cành, phun hóa chất..)

- Lựa chọn và trồng những giống ra hoa kết quả điều hòa.

* Biện pháp tăng cường thụ phấn thụ tinh

Trong khi xây dựng vườn cây ăn quả cần phải quan tâm đến tình hình thụ phấn thụ tinh của hoa. Bởi vì sự đậu quả phụ thuộc vào sự thụ phấn tốt hay xấu, mà sự thụ phấn lại phụ thuộc vào 3 yếu tố là:

- Đặc điểm ra hoa của từng loại cây.

- Thời tiết lúc nở hoa.

- Những tác nhân (môi giới) như ong, bướm, ruồi...

- Thời tiết lý tưởng cho thụ phấn là: nắng, nhiệt độ và ẩm độ vừa phải, không có gió lớn…

Cây thanh long thuộc nhóm cây ngày dài, sự ra hoa chịu ảnh hưởng của quang kỳ, ở miền Nam thanh long bắt đầu ra hoa vào tháng 4-9dl vì số giờ chiếu sáng trong ngày >12 giờ (ngày dài). Vì vậy, muốn thanh long ra hoa quả nghịch vụ vào giai đoạn đêm dài ngày ngắn, một trong những biện pháp hiệu quả nhất hiện nay là tạo chiếu sáng nhân tạo trong thời gian ngày ngắn bằng cách đốt đèn trong một thời gian nhất định giúp cho cây ra hoa đồng loạt.

1.1. Ra hoa tự nhiên

Như đã đề cập ở trên, thanh long là cây cảm ứng ra hoa trong điều kiện ngày dài. Hoa xuất hiện tự nhiên từ tháng 3 đến tháng 10 (rộ nhất từ tháng 5 tới tháng 8), trung bình có 4 – 6 đợt ra hoa rộ mỗi năm.

Sự ra hoa của thanh long trong năm

Ngày/tháng/năm	Số hoa ra	Tỷ lệ (%)
10/3 - 04/5/1995	583	2,57
11/5 - 31/5/1995	4343	19,14
01/6 - 30/6/1995	9945	43,83
01/7 - 31/7/1995	6788	29,92
01/8 - 31/8/1995	997	4,40
01/9 - 11/9/1995	32	0,14
Tổng số hoa ra trong năm	22.688	100
Số hoa trên mỗi trụ	94,5

(Nguồn: Nguyễn Văn Kế, 2000).

1.2. Ra hoa trái vụ

Việc thắp đèn vào ban đêm để xử lý ra hoa thanh long trong điều kiện ngài ngắn được áp dụng rộng rãi hiện nay là cách đặt cây trong điều kiện ngày dài nhân tạo. Nhiều nghiên cứu cho thấy, sử dụng bóng đèn cho ánh sáng đỏ và đỏ xa (ánh sáng ban ngày) có công suất từ 75 – 100W với thời gian chiếu sáng 6 giờ/ngày trong 15 ngày liên tiếp sẽ cho hiệu quả xử lý cao nhất.

Tuy nhiên, A. Khaimov và Y. Mizrahi (2006) cũng dùng bóng đèn tương tự và thắp 3, 6 và 9 giờ/đêm từ tháng 3 – 7 nhưng không tìm thấy ảnh hưởng của việc thắp đèn, nói cách khác là quang kỳ, đến sự ra hoa ở loài Hylocereus undatus (ở Israel, ngày ngắn nhất xuất hiện vào tháng 3 và dài nhất vào tháng 7).

Tùy theo mùa vụ mà số đêm chiếu sáng và thời gian chiếu sáng thay đổi, số giờ chiếu sáng trong ngày càng ngắn và thời tiết càng lạnh thì thời gian chiếu đèn và số giờ đốt đèn trong đêm càng tăng, số đêm chiếu sáng từ 15-20 đêm đồng thời số giờ chiếu sáng/đêm từ 6-10 giờ là thanh long có thể ra hoa. Thời gian từ khi ra nụ đến khi hoa nở từ 18-21 ngày và từ khi hoa nở đến lúc thu quả từ 28-35 ngày. Do đó, tùy theo mục đích và nhu cầu quả trên thị trường mà nhà vườn quyết định thời gian xử lý ra hoa. Loại bóng đèn chiếu sáng có thể sử dụng là loại bóng đèn tròn 75-100W, khoảng cách hợp lý nhất từ bóng đèn đến cành thanh long là 0,5-1,0m.

Ở Bình Thuận nói riêng và Nam bộ nói chung mùa thanh long tự nhiên xảy ra từ tháng 4 tới tháng 9, rộ nhất từ tháng 5 tới tháng 8. Vào thời điểm ấy giá rẻ, một số nhà vườn tiến bộ đã phát hiện, hoàn chỉnh dần từng bước kỹ thuật thắp đèn tạo quả trái vụ để chủ động thu hoạch, nâng cao hiệu quả kinh tế.

2. Xử lý ra hoa thanh long trái vụ

2.1. Chọn thời điểm xử lý, tuổi cây xử lý

Để xử lý cây thanh long ra hoa người trồng phải:

- Nắm bắt được giá thị trường;

- Thời gian thắp đèn để cây ra hoa đồng loạt nhất, ngắn nhất;

- Thị trường dễ tiêu thụ nhất;

- Thời điểm cây cho chất lượng trái tốt nhất, ít sâu bệnh hại cây thanh long nhất;

- Tuổi cây đạt yêu cầu xử lý ra hoa;

- Cây đang ở thời điểm tốt nhất để chuyển từ sinh trưởng dinh dưỡng sang sinh trưởng sinh thực (ra hoa);

- Tùy vào đặt tính giống;

- Vườn cây khô ráo, để dễ ra hoa;

- Chuẩn bị đầy đủ trang thiết bị cho công việc xử lý;

- Nắm vững quy trình và các bước thực hiện.

2.2. Xác định tuổi cây và thời điểm xử lý

- Tuổi cây sau khi trồng nếu chăm sóc tốt, khoảng 18-20 tháng có thể xử lý ra hoa. Nhưng cần chú ý giai đoạn đầu không nên để trái trên cây nhiều, sẽ làm cây suy kiệt vì cây còn trẻ tích lũy dinh dưỡng chưa nhiều.

- Thời điểm xử lý tốt nhất là lúc trời nắng tốt, hết mưa để giảm thời gian thắp đèn (tiết kiệm điện), mùa lạnh thời gian thắp đèn kéo dài hơn, mùa nóng.

Sau trồng 18 tháng thì có thể để cây ra hoa tự nhiên (trùng thời tiết, khí hậu của địa phương

Tuổi cây khoảng 18 tháng sau trồng thì có thể xử lý ra hoa trái vụ

Cây đủ tuổi xử lý ra hoa nghịch vụ

Xử lý ra hoa thanh long

Vườn sau trồng 18 tháng, tiến hành xử lý ra hoa

Sau xử lý ra hoa thanh long

2.3. Bón phân trước xử lý

Nhằm mục đích giúp cho cây có đầy đủ chất dinh dưỡng để chuẩn bị ra hoa và nuôi trái sau này. Bón đúng loại, đủ chất dinh dưỡng, đủ lượng, đúng lúc cây cần sẽ giúp cây khỏe tăng sức đề kháng, chống chịu với môi trường với sâu, bệnh hại. Đây là cơ sở để cây cho năng suất tối ưu và hiệu quả nhất.

Bón phân gồm phân vô cơ và hữu cơ:

- Phân hữu cơ:

+ Lần 1: Trước khi thắp đèn một tháng bón 5 kg phân chuồng hoai mục hoặc 0,5kg phân hữu cơ sinh học/trụ

+ Lần 2: Trước khi thắp đèn 15 ngày, bón 0,5kg/trụ phân hữu cơ sinh học.

+ Lần 3: Sau khi nụ xuất hiện bón 0,5kg/trụ phân hữu cơ sinh học.

- Phân bón lá:

+ Trước thắp đèn 20-30 ngày xịt phân bón lá có tỷ lệ NPK là 33:11:11 (Tức là có tỷ lệ N = 33%; P₂O₅ = 11% và K₂O = 11%).

+ Trước khi thắp đèn một ngày, phun phân bón lá 6-30-30, phun 2 lần, cách nhau 5 ngày, 15g/bình 8 lít.

+ Sau thụ phấn, phun phân bón lá 30-10-10, phun 2 lần, cách nhau 5 ngày,

15g/bình 8 lít.

+ Trước khi thu họach 3 tuần, phun phân bón lá 12-0-40-3Ca, phun 2 lần, cách nhau 5 ngày, 15g/bình 8 lít.

Ngay sau khi lặt bỏ hoa, xịt ngay SIÊU CANXI, giúp mau lành vết thương, lỗ trái nhỏ và bảo vệ 3 tai dầu trái. 10 ngày dầu sau khi trái hình thành phun COMBI.GA3, phun 2 lần, cách nhau 5 ngày.

Giai doạn sau 10 ngày, trái lớn rất nhanh cả về kích thước lẫn chất lượng, phun liên tục 2-3 lần KPT "Siêu To Trái THANH LONG", 5-7ngày phun 1 lần. Chú ý: nếu bị lem trái, phun ngay 7-5-44+TE

3. Cách tiến hành xử lý thanh long ra hoa trái vụ

Các bước tiến hành:

- Bước 1: Bón phân, chăm sóc vườn trước xử lý

- Bước 2: Chọn thời điểm xử lý

- Bước 3: Xác định tuổi cây xử lý

- Bước 4: Chọn phương pháp xử lý

- Bước 5: Chọn loại bóng đèn xử lý

- Bước 6: Chuẩn bị bóng đèn và dây dẫn đúng kỹ thuật

- Bước 7: Tính toán tải của đường dây và kéo dây theo sơ đồ

- Bước 8: Đấu nối bóng đèn vào đường dây và kiểm tra an toàn điện

- Bước 9: Gắn biển báo (nguy hiểm) đang thắp đèn xử lý (và không phân sự, không được đến gần vườn xử lý, hộp điều khiển.

- Bước 10: Ghi ngày bắt đầu và kết thúc thắp đèn, thời gian thắp đèn mỗi đêm

3.1. Chọn phương pháp xử lý

* Xử lý bằng hóa chất, dinh dưỡng và chất điều hòa sinh trưởng thực vật

Theo Nguyễn Thị Ngọc Ẩn (1999), nếu phun dung dịch KNO3 nồng độ 4.000 ppm ướt đều lên lên cây thì hoa sẽ xuất hiện trước 15 – 30 ngày so với không xử lý. Ngoài ra, nhà vườn còn có thể sử dụng hỗn hợp dinh dưỡng VSL-1 chấm vào mắt trên cây thanh long để kích thích ra hoa vào thời điểm mong muốn (phương pháp do Công ty giống cây ăn quả Đồng Nai (VACDONA) nghiên cứu). Theo cách này, cây được phun dung dịch VSL-2 kết hợp KNO3 để kích thích mắt nở to đồng đều, sau đó bóc mắt và lựa chọn mắt có khả năng nở hoa để chấm hỗn hợp dinh dưỡng VSL-1 vào.

Nếu điều kiện thời tiết thuận lợi, chỉ ba ngày sau cây đã nhú nụ và nở hoa sau khoảng 22 ngày. Tuy nhiên, để thanh long ra hoa, đậu quả và có hình dáng quả đẹp cần phải biết kỹ thuật bóc mắt và chấm hỗn hợp dinh dưỡng đúng thời kỳ cây có khả năng tập trung dinh dưỡng ra hoa, kết quả.

Nghiên cứu của A. Khaimov và Y. Mizrahi (2006) trên loài Hylocereus undatus vào năm 2003 ở Israel cho thấy, xử lý CPPU (N-(2-chloro-4-pyridinyl)-N’-phenylurea) nồng độ 50 và 200 ppm từ tháng 2 – 5 (1 tháng/lần) giúp thanh long tăng tổng số hoa và đợt ra hoa rộ đầu trổ sớm hơn 45 – 75 ngày so với đối chứng. Trong khi, xử lý GA3 tương tự ở nồng độ 100 và 500 ppm thì làm giảm tổng số hoa và đợt ra hoa rộ đầu trổ trễ hơn 30 – 60 ngày so với đối chứng.

* Xử lý bằng cách thắp đèn

Phương pháp này được nhiều nhà vườn áp dụng có hiệu quả hiện nay, nhưng cần phải chuẩn bị trước 7 – 8 tháng. Sử dụng điện lưới hoặc máy nổ đảm bảo điện thế ổn định, bóng đèn tròn 75 – 100W đối với vườn thanh long từ 4 năm tuổi trở lên. Treo bóng đèn cách mặt đất 0, 7 – 1,2 m và cách tán cây 0,5 – 1m.

Về thời gian chiếu sáng thì các nghiên cứu cho thấy có nhiều khác biệt. Trương Thị Đẹp (1998) kết luận, sử dụng bóng đèn 100W để thắp sáng cho thanh long 4 giờ liên tục 10 – 15 đêm mới gây được cảm ứng ra hoa. Còn qua điều tra trên diện rộng của Phan Văn Thu và thí nghiệm của Đỗ Văn Bảo (1999) tại Hàm Thuận Nam và Phan Thiết thì trong 97 lần thắp sáng bằng đèn của các vườn được điều tra đã có đến 85% số vườn phải thắp đèn từ 8 đến 10 giờ/đêm và liên tục từ 15 đến 20 đêm tùy theo mùa.

Thắp đèn xử lý ra hoa thanh long

Sơ đồ thời gian thắp đèn cho cây thanh long

Xử lý bóng đèn cao áp 250W có khả năng kích thích thanh long ra hoa sớm. Một bóng đèn cao áp có thể thắp trung bình cho khoảng 27 trụ thanh long đảm bảo đủ ánh sáng để kích thích thanh long ra hoa trái vụ, đạt hiệu quả kinh tế cao. Tỉ lệ xử lý đạt hiệu quả tiết kiệm điện năng và kinh tế là 18 bóng/500 trụ thanh long. Nếu sử dụng bóng đèn tròn dây tóc hoặc đèn Compact với 500 trụ thanh long thì số lượng đèn phải sử dụng là 500 bóng.

Sử dụng đèn cao áp 250W, ánh sáng vàng giúp giảm điện năng tiêu thụ, giảm tiền điện khoảng 55% so với đèn compact 20W và giảm khoảng 85% so với đèn tròn dây tóc 60W. Việc sử dụng đèn cao áp 250W ánh sáng vàng có khả năng kích thích thanh long ra hoa trái vụ đạt hiệu quả cao hơn, tiết kiệm điện năng, tiết kiệm thời gian, chí phí sản xuất và mang lại hiệu quả kinh tế xã hội thiết thực.

Khảo sát khả năng sử dụng đèn ECO 200W ánh sáng trắng và đèn LG – 73D 250 W ánh sáng vàng xử lý ra hoa trái vụ cho thanh long ruột trắng từ tháng 11/2009 đến tháng 3/2011 trên một số vườn thanh long từ 2,5 đến 5 năm tuổi tại Huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận.

Xử lý ra hoa bằng đèn cao áp tại Bình Thuận

3.2. Lựa chọn được thiết bị bóng đèn và thiết kế xử lý

Sử dụng lưới điện quốc gia: có một số khó khăn như điện áp không ổn định, đôi lúc bị cúp điện làm hỏng kế hoạch, vì muốn cắt đêm dài cần phải thắp sáng liên tục một số giờ nhất định nào đó.

Máy phát điện riêng -> chi phí cao, chỉ dự phòng.

Dùng bóng đèn tròn, từ 75 - 100 watt, hiện nay đa số các vườn dùng bóng 75 watt.

Dùng bóng 60 watt không đủ độ sáng, số quả ra ít.

Dùng bóng 200 watt số quả không tăng hơn bao nhiêu mà lại tốn điện.

Bảng so sánh ảnh hưởng của 3 loại bóng đèn tròn xử lý

Công suất	Số vườn áp dụng trong mẫu điều tra	(%) số vườn	Năng suất kg/trụ/lứa
60 watt	3	10	6,4
75 watt	18	60	7,3
75 + 100 watt	9	30	7,4
Cộng	30	100

(Nguồn: Phan Văn Thu, Luận văn Tốt Nghiệp ĐHNL, 1999)

Bảng trên cho thấy cơ sở khoa học để thắp đèn tốt nhất là sử dụng bóng 75 W, lượng ánh sáng vừa đủ và phù hợp với nhu cầu của cây ra hoa, do vậy trên cơ sở này có thể khuyên cáo sử dụng bóng đèn 75W trong xử lý thanh long ra hoa.

Trong điều kiện hiện nay do nhu cầu sử dụng điện tăng, nên khả năng cung cấp điện có lúc bị gián đoạn ảnh hưởng đến việc xử lý ra hoa.

Công nghệ sản xuất bóng đèn trên thế giới và Việt Nam đã đạt được thành tựu lớn là loại bóng đèn Compact ra đời, đã giúp cho công việc xử lý ra hoa thanh long được tiết kiệm và hiệu quả hơn rất nhiều.

Một vấn đề khá nan giải cho nhà vườn là giá thành bóng đèn khá cao (loại 20W+đuôi khoảng trên 30000 đ, vì giá thành đắt nên khả năng mất cắp lớn, trong khi bóng đèn tròn+đuôi khoảng trên 7000 đ). Chính vì vậy dù biết hiệu quả tốt nhưng số người áp dụng còn hạn chế.

Bảng so sánh bóng đèn tròn và Compact

Thông số	Đèn tròn (A)	Compact (B)	So sánh B và A
Số lượng đèn	100	100	Bằng nhau
Đơn giá	3.000	28.500	Cao hơn
Tuổi thọ đèn	1.000 giờ , tương đương 10 chu kỳ chiếu sáng)	6.000 giờ, tương đương 60 chu kỳ chiếu sáng)	Cao hơn
Công suất hệ thống	7,5 kW	2,0 kW	Giảm 73,3%
Điện năng tiêu thụ trong 1 chu kỳ	693 kWh	182 kWh	Giảm 73,8% (511 kWh)
Độ rọi trung bình	23 lux	39 lux	Cao hơn
Số hoa thanh long trên 1 trụ	23 - 25	21 - 22	88-91% (không ảnh hưởng lớn đến năng suất)

Như vậy, với cùng phương pháp chăm sóc và thời lượng chong đèn như nhau.

- Năng suất đèn compact chỉ thấp hơn khoảng 10%

- Tuy giá đèn compact cao nhưng tuổi thọ gấp 6 lần

- Đặc biệt, lượng điện năng tiêu thụ compact giảm trên 70%

3.2.1. Loại bóng đèn tròn

Sử dụng bóng đèn tròn dây tóc với 500 trụ thanh long thì số lượng đèn phải sử dụng là 500 bóng.

Người dân mắc bóng đèn khá đơn giản, không băng keo an toàn nên rất nguy hiểm.

Mắc bóng đèn vào nguồn điện

3.2.2. Loại bóng đèn compact

Loại bóng đèn này chỉ được mắc ở những vườn có rào chắn cẩn thận và đảm bảo không mất cắp

Sử dụng bóng đèn Compact với 500 trụ thanh long thì số lượng đèn phải sử dụng là 500 bóng.

Sử dụng bóng đèn Compact xử lý ra hoa thanh long

3.2.2. Loại bóng đèn pha (cao áp)

Xử lý bóng đèn pha (cao áp) 250W có khả năng kích thích thanh long ra

hoa sớm. Một bóng đèn cao áp có thể thắp trung bình cho khoảng 27 trụ thanh long đảm bảo đủ ánh sáng để kích thích thanh long ra hoa trái vụ, đạt hiệu quả kinh tế cao. Tỉ lệ xử lý đạt hiệu quả tiết kiệm điện năng và kinh tế là 18 bóng/500 trụ thanh long.

Sử dụng đèn cao áp 250W ánh sáng vàng có khả năng kích thích thanh long ra hoa trái vụ đạt hiệu quả cao hơn, tiết kiệm điện năng, tiết kiệm thời gian, chí phí sản xuất và mang lại hiệu quả kinh tế xã hội thiết thực.

Sử dụng đèn cao áp 250W xử lý ra hoa thanh long

3.3. Chuẩn bị thực hiện lắp đặt hệ thống đèn trên vườn thanh long

3.3.1. Chuẩn bị bóng đèn

Bóng đèn tròn 75W được hàn trực tiếp vào bóng, không cần đuôi đèn, cách này rất nguy hiểm và không an toàn trong quá trình xử lý

Bóng đèn tròn 75W được hàn trực tiếp dây dẫn vào bóng đèn

Bóng đèn sau khi hàn dây dẫn vào đuôi đèn được tập trung ra vườn chuẩn bị xử lý, cách thực hiện này ngành điện khuyến cáo không nên làm.

Chuẩn bị bóng đèn tròn xử lý ra hoa

Các dụng cụ xử lý ra hoa thanh long gồm: dây dẫn, bóng đèn. Người dân phải áp dụng đúng theo hướng dẫn của ngành điện để đảm bảo an toàn trong quá trình xử lý. Phải có đuôi đèn và khi lắp bóng đèn vào nguồn điện phải có băng dính cách điện.

3.3.2. Chuẩn bị nguồn điện

Người dân chuẩn bị kéo điện xử lý thanh long từ hộp cầu dao điện, chủ yếu tự học, chưa qua tập huấn của ngành điện, vì vậy khả năng rủi ro khi xử lý rất dễ xảy ra như: bị điện giật nếu vô tình chạm phải đầu đấu nối bóng đèn và nguồn điện.

Chuẩn bị dây dẫn và bóng đèn tròn xử lý ra hoa

Nguồn điện xử lý thanh long

3.4. Thực hiện thắp sáng và điều chỉnh độ sáng

Sau khi thiết kế, kéo nguồn điện và đấu nối bóng đèn vào nguồn theo đúng kỹ thuật sẽ thực hiện thắp sáng vào ban đêm liên tục 16-20 đêm, mỗi đêm thắp 4-6 giờ

Vườn thanh long đã bố trí hệ thống bóng đèn xử lý

Ban đêm người chủ vườn thực hiện thắp sáng xử lý theo quy trình kỹ thuật, ánh sáng bóng đèn tròn màu vàng

Thắp đèn xử lý ban đêm

Vườn xử lý ra hoa bằng ánh sáng bóng đèn compact có ánh màu trắng để tiết kiệm điện

Xử lý ra hoa thanh long bằng bóng đèn compact

3.4.1 Cách treo bóng đèn

Bóng đèn được treo cách mặt đất khoảng 1,5 m

Người dân dùng ghim, ghim vào nguồn điện xử lý

Khi gắn bóng đèn vào nguồn không dùng băng keo cách điện, không có đuôi đèn, cách thực hiện này khá nguy hiểm, phải có đuôi đèn.

Bóng đèn mắc vào nguồn điện xong không dùng băng dính cách điện.

Một cách lắp điện không an toàn, cần được khắc phục (đinh ghim tự chế của người dân để ghim vào nguồn điện thắp sáng)

Đinh ghim xử lý thanh long

Đinh ghim tự chế của người dân để ghim vào nguồn điện thắp sáng, không được băng keo cách điện rất nguy hiểm.

Bóng đèn được ghim xong

Vườn thanh long đã thực hiện đấu nối bóng đèn và nguồn điện xong

Vườn chờ thắp sáng xử lý

Bóng được treo giữa 2 trụ làm thành hàng, cách mặt đất từ 0,7 m tới 1,2m.

Nên câu điện để có thể thắp sáng luân phiên cho các phía của cây được hưởng ánh sáng đồng đều.

Cũng có một số vườn câu một bóng điện ở giữa mỗi 4 trụ

3.4.2. Thời gian thắp đèn

- Trương Thị Đẹp (1998) đã sử dụng bóng đèn 100 watt tốt nhất 4 giờ liên tục 10 - 15 đêm mới gây được cảm ứng ra hoa.

- Qua điều tra đã có đến 85% số vườn phải thắp đèn từ 8 đến 10 giờ/đêm và liên tục từ 15 đến 20 đêm tùy theo mùa. (Phan Văn Thu và thí nghiệm của Đỗ Văn Bảo (1999) tại Hàm Thuận Nam, Bình Thuận)

- Nhưng nếu xử lý đèn liên tục, mỗi tháng xử lý một lần thì năng suất sẽ thấp và bất ổn.

Như vậy: thời gian thắp đèn từ 4-6 giờ, thắp liên tục10-15 đêm.

3.4.3. Sử dụng điện an toàn và hiệu quả

Do người dân không tuân thủ quy định an toàn trong sử dụng điện, vì vậy đã xảy ra sự cố điện giật chết người ở vài địa phương trồng thanh long.

Trên cơ sở quy định àn toàn trong sử dụng điện, các nhà chuyên môn đã khuyến cáo người dân cần chấp hành nghiêm những quy định an toàn điện dưới đây, nhằm hạn chế rủi ro xảy ra cho những người chuẩn bị xử lý ra hoa thanh long

Khi xử lý ra hoa, bắt buột phải có biến báo

Biển báo khi xử lý đèn

Một số nội dung tuyên truyền trong việc sử dụng điện để xử lý thanh long

1. Dây dẫn điện phải là dây có bọc cách điện an toàn.

2. Chọn dây dẫn có tiết diện phù hợp với tổng công suất sử dụng điện các bóng đèn, nhằm tránh quá tải làm cháy vỏ bọc cách điện.

3. Dây dẫn điện từ sau cầu dao, CB (thiết bị đóng cắt) đến vườn thanh long và đi trong vườn thanh long không được rải dưới đất, dưới nước hoặc gát tạm trên cây, hàng rào mà phải được mắc cố định trên cột, trụ vững chắc (cột cimet cốt thép, cột gỗ) và gắn trên sứ cách điện.

4. Không được hàn trực tiếp bóng đèn vào dây dẫn. Bóng đèn phải được gắn vào đuôi đèn, sau đuôi nên có 2 đầu dây lên để đấu nối với dây dẫn điện.

5. Không được dùng cựa thép, đinh… ghim xuyên vào lõi dây dẫn điện để lấy điện cấp cho bóng đèn.

6. Phải bố trí, lắp đặt đường dây điện hợp lý để thuận tiện cho việc ra, vào vườn thanh long. Khuyến cáo không nên vào vườn thanh long khi lưới điện đang vận hành, mặc dù lưới điện đảm bảo an toàn.

7. Trước mỗi lần đóng điện để xử lý thanh long, phải kiểm tra kỷ vỏ bọc cách điện của dường dây, nếu có hư hỏng phải dùng băng keo cách điện bọc lại ngay.

8. Khi tiến hành kiểm tra, sửa chữa lưới điện phải cắt điện tại cầu dao, CB chính; khóa thùng đựng cầu dao, CB; cử người trong coi cầu dao, CB hoặc treo biển báo “Cấm đóng điện, có người đang sửa chữa điện”, tại cầu dao chính để ngừa trường hợp có người khác đóng điện lại trong khi đang sửa chữa điện.

9. Nên đặt biển báo cảnh báo “nguy hiểm, không được vào vườn thanh long, có lưới điện đang vận hành” tại vườn thanh long có lưới điện đang vận hành.

10. Các cá nhân, hộ dân trồng thanh long, nếu có sử dụng điện không đảm bảo an toàn để xông xử lý ra hoa thanh long thì sẽ bị ngừng cung cấp điện và bị xử phạt theo quy định pháp luật; trường hợp để gây tai nạn cho người, gia súc sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm và bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Thiết kế nguồn cắp điện mạng nhện rất nguy hiểm tại các vườn thanh long xử lý ra hoa

Hệ thống dây dẫn cách mặt đất khoảng 1 m

Người dân tự đấu nối nguồn điên, có khi không cần tính toán công suất dây nên có thể dẫn đến cháy nổ khi thắp sáng

Các dây nguồn dẫn điện không an toàn

3.5. Chăm sóc sau xử lý

- Tỉa hoa, quả: chọn 2-4 hoa phát triển tốt trên mỗi cành, các hoa còn lại tỉa bỏ, nên chọn các hoa trên cùng một cành ở 2 mắt xa nhau. Sau khi hoa nở 5-7 ngày tiến hành tỉa quả, mỗi cành chỉ để lại 1-2 quả, chọn các quả phát triển tốt, không dấu vết sâu bệnh và không bị che khuất trong bóng mát.

Kiểm tra các cành mang bông, tỉa bỏ những hoa mọc canh nhau, vì chúng cạnh tranh dinh dưỡng và che khuất nhau.

Tỉa bỏ 2 hoa mọc cạnh nhau

Chọn hoa nhỏ, mọc sau tỉa bỏ để trai đồng đều

Tỉa bỏ 1trong 2 hoa mọc cạnh nhau

Để trụ thanh long có trái đều chung quanh tán và có nhiều trái đều nhau, cần tỉa bỏ bớt những trái nhỏ, dị hình, dị dạng, sâu bệnh

Vườn thanh long tỉa bỏ đợt 2 khi bông nở

Khi bông nở, người trồng thường sử dụng vòi tưới hoa sen ướt cả cây, do vậy có thể những hoa mới nở có thể bị đọng nước từ đó hoa dễ bị thối, hư. Nông dân sử dụng ly nhựa chụp bông trước khi tưới nước cho cây.

Che hoa mới nở để tưới nước

Khi bông nở, người trồng thường sử dụng vòi tưới hoa sen ướt cả cây, do vậy có thể những hoa mới nở có thể bị đọng nước từ đó hoa dễ bị thối, hư

Khi trái lớn, một số nhà vườn áp dụng cách vuốt tai trái thanh long, để tai không bị cong vẹo, thẳng tạo cho mẫu mã trái đẹp

Che hoa mới nở trước khi tưới nước

Vuốt tai của trái thanh long

Khi trái lớn, một số nhà vườn áp dụng cách vuốt tai trái thanh long, để tai không bị cong vẹo, thẳng tạo cho mẫu mã trái đẹp, vuốt tai của trái còn hạn chế một số nấm bệnh gây hại trái

Vuốt tai của trái thanh long

- Bao quả: Nhằm tạo quả thanh long có màu sắc đẹp ngăn ngừa vết chích hút của côn trùng, có thể dùng bao ni lon để bao quả thanh long.

- Thời gian bao: sau khi hoa thụ phấn vài ngày, lúc cánh hoa vừa héo hoặc rụng. Nếu cánh hoa chưa rụng thì cần tỉa bỏ cánh hoa khi bao quả.

Phương pháp bao: bao ni lon được cắt phần dưới đáy bao ở hai bên gốc đáy, cách gốc bao 2cm, cắt sâu vào trong bao khoảng 2cm, mục đích cho hơi nước thoát ra khi quả hô hấp, dùng dây thun cột miệng bao dính vào cành thanh long.

Khi bông nở, người trồng thường sử dụng túi lưới để bao trái giữ không cho sâu bệnh phá hại đến khi trái chín

Bao trái