Hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc cây mai vàng

1. Tưới, tiêu ước

1.1. Tưới nước cho cây mai vàng

Cây mai không chịu ngập úng, vì rễ cái của mai rất dài nên nước ngập lâu ngày rễ sẽ bị thúi khiến cây bị úa héo và chết dần. Ngoài rễ cái ra, cây mai còn có vô số rễ bàng mọc tua tủa quanh đoạn cổ rễ, có nhiệm vụ hút các chất dinh dưỡng trong tầng đất mặt để nuôi cây. Rễ cái bị thúi hay bị đứt không có khả năng mọc dài ra được, nhưng rễ bàng lại khác, bị đứt chúng lại mọc ra, vì vậy bộ rễ bàng cũng đóng một vai trò quan trọng cho việc sinh trưởng và phát triển của mai.

Với mai trồng đại trà ngoài vườn, mỗi ngày hoặc cách ngày tưới nước một lần mới tốt. Tưới thẳng vào gốc và xịt nước với tia nhỏ lên khắp tán lá. Nên tưới vào lúc sáng sớm (trước 9 giờ) hoặc tưới vào lúc chiều mát. Vào mùa mưa, mai trồng trong vườn khỏi tưới cũng được, trừ trường hợp nhiều ngày nắng gắt kéo dài thì phải tưới nước để giữ đất đủ ẩm.

Mai kiểng trồng trong chậu thường bị khô nước vì đất chứa trong chậu quá ít nên không giữ ẩm được lâu. Do đó, mai kiểng trồng trong chậu phải tưới nước mỗi ngày, ngày tưới 2 lần (sáng, chiều) Phải chú ý đến độ rút nước của từng chậu, nếu thấy có tình trạng úng nước phải dùng que nhỏ thông ngay, nếu để lâu cây mai sẽ bị chết vì bộ rễ bị hỏng.

Tủ gốc vẫn là biện pháp tốt để giữ ẩm độ đất ổn định, duy trì sự hoạt động hữu hiệu của tầng rễ ngang sát mặt đất, giảm số lần tưới, tránh cỏ mọc vào mùa khô và hạn chế đất văng do mưa, hạn chế sự phát tán mầm bệnh nằm trong đất.

Khi lớp phủ hoai mục sẽ trở thành nguồn dinh dưỡng cho cây và cải tạo tính chất của đất theo hướng có lợi. Tuy nhiên, cần lưu ý là lớp phủ hữu cơ này cũng là môi trường tốt cho mối phát triển và các loại côn trùng có hại ẩn nấp. Do đó, cần theo dõi thường xuyên để có biện pháp phòng trừ khi cần thiết.

Nguồn nước tưới: Sử dụng nước sạch (được cung cấp để phục vụ sản xuất nông nghiệp) để tưới. Nếu dùng nước máy, phải có thùng chứa xả nước chứa vào thùng trước khi tưới ít nhất 01 ngày.

Phương pháp tưới nước cho cây mai vàng

Tưới nước là biện pháp kỹ thuật quan trọng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cây. Tùy theo điều kiện cụ thể (tiền vốn, mức độ hạn...) mà chọn phương pháp tưới phù hợp. Sau đây là một số phương pháp tưới nước cho cây mai vàng:

PP1. Tưới phun mưa: Phương pháp này rất đơn giản, chỉ cần cho nước vào hệ thống mương trong vườn.

- Dùng những dụng cụ thủ công như thùng tưới hoa sen, dùng máy bơm gắn ống nhựa mềm đầu gắn vòi hoa sen... tưới nước cho từng gốc, từng chậu, đảm bảo tưới đủ ẩm cho vàng.

Tưới nước cho mai vàng

 Tưới nước cho mai vàng

PP2. Tưới nhỏ giọt cho cây mai vàng

Tưới nhỏ giọt là phương pháp tưới thấm nước từ từ vào trong đất, nước đi ngay vào hệ thống rễ, không lãng phí nước vào những vùng không có sự sinh trưởng.

* Ưu điểm:

- Lượng nước tưới ít.

- Ít mất nước do gió và nắng.

- Không cần áp suất lớn để cung cấp nước, hạn chế cỏ dại.

- Có thể bón phân qua hệ thống tưới nhỏ giọt, tiết kiệm được phân bón và công lao động.

* Nhược điểm: Chi phí ban đầu cao.

1.2. Tiêu nước cho vườn mai vàng

Tiêu nước hay thoát thủy là biện pháp kỹ thuật nhằm rút bớt nước ứ đọng trong đất ruộng nhiều quá mức khiến sự sống, tăng trưởng và năng suất cây trồng có thể bị ảnh hưởng.

Việc tiêu nước trong đất còn có ý nghĩa trong việc cải tạo đất, rửa mặn, xả phèn, tạo thông thoáng cho tầng rễ và hạn chế mầm bệnh có hại cho cây trồng.

Tiêu nước đôi khi cần thiết để tạo thuận lợi cho việc đi lại trong đồng ruộng hoặc cơ giới hóa.

a. Lợi ích của việc tiêu nước kịp thời

- Tạo độ thông thoáng trong đất, cây trồng dễ dàng hấp thu dưỡng khí;

- Khi mực nước ngầm được hạ thấp, rễ cây dễ dàng phát triển sâu hơn và hấp thu nhiều dưỡng chất trong đất hơn;

- Đất khô ráo giúp cho người cũng như các thiết bị cơ giới thuận tiện di chuyển để chăm sóc cây;

- Các vi sinh vật hiếu khí hoạt động mạnh làm cho sự phân hủy các chất hữu cơ trong đất nhanh hơn, thúc đẩy quá trình nitrat hóa (phân giải đạm);

- Sự tiêu nước sẽ làm hạn chế các mầm bệnh và côn trùng phát triển;

- Tiêu nước đúng kỹ thuật có thể làm giảm hiện tượng xói mòn đất.

Tiêu nước không kịp thời cho vườn mai vàng

Vườn mai vàng bị ngập nước

Vườn mai vàng bị ngập nước

Vườn mai vàng bị ngập nước

Vườn mai vàng bị ngập nước

b. Thiết kế hệ thống tiêu nước Có hai hệ thống tiêu chính:

- Hệ thống tiêu mặt (hiện đang phổ biến trong sản xuất): Áp dụng để tiêu thoát nước khi có lượng mưa quá lớn hoặc lũ/triều tràn sông gây úng ngập trên mặt vườn.

Thông thường áp dụng biện pháp tiêu theo trọng lực, nước sẽ tự chảy đi theo hướng chảy từ nơi cao xuống nơi thấp (mương thoát nước). Nếu nước nguồn quá lớn phải có đê bao và dùng bơm để thoát nước.

Hệ thống tiêu mặt

Hệ thống tiêu nước cho vườn mai vàng

- Hệ thống tiêu ngầm (hiện nay chưa phổ biến): Chủ yếu sử dụng khi mực nước ngầm dâng cao (do mưa, lũ, triều) gây úng bộ rễ cây trồng.

Đối với hệ thống tiêu ngầm, phổ biến là hình thức dùng các ống cống chôn ngầm dưới lớp rễ cây và cho nước tập trung vào đường ống rồi dẫn ra ngoài bằng bơm hoặc tự chảy (hình 2.3.28).

Tiêu ngầm có thể có lợi thế là ít bị xói mòn hơn tiêu mặt nhưng chi phí đầu tư và bảo trì sẽ lớn hơn.

Hệ thống tiêu ngầm

Một số lưu ý khi bố trí kênh tiêu:

+ Tuyến kênh tiêu phải nằm ở vị trí địa hình thấp để có thể dễ tập trung nước bằng hình thức tự chảy theo trọng lực;

+ Tuyến kênh tiêu phải ngắn để nhanh chóng thoát nước ra khỏi khu vực cần tiêu và giảm khối lượng thi công;

+ Tránh để đường kênh tiêu đi qua các vùng đất nhiều chứng ngại vật, công trình và khu vực có nền đất không ổn định.

+ Triệt để lợi dụng các sông rạch tự nhiên để làm kênh tiêu; nếu cần có thể nạo vét các mương rạch để làm nơi nhận nước tiêu;

+ Có thể kết hợp kênh tiêu nước với kênh - rạch giao thông.

Chống ngập nước cho mai trồng trong chậu

c. Phục hồi vườn cây sau ngập lụt

Mai vàng bị thiệt hại do ngập úng

Sau khi vườn mai vàng bị ngập úng, nếu chăm sóc không đúng quy trình kỹ thuật sẽ rất dễ ảnh hưởng đến sinh trưởng phát triển của cây. Do đó cần áp dụng các biện pháp khắc phục:

- Dùng cuốc, cáo xới mặt đất quanh gốc cây để phá váng, giúp đất được thông thoáng.

- Đào mương để nước rút nhanh ra khỏi vườn cây.

- Không bón các loại phân hóa học trực tiếp vào gốc nếu vườn vây vừa bị ngập trong thời gian dài.

- Nên sử dụng phân bón lá có chứa đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho cây trồng như: N, P, K, Ca, Mg, S, Fe... để phun trên lá, thân cây. Cắt tỉa cành non, lá non ra trong giai đoạn vườn cây bị ngập úng.

- Có thể sử dụng tổ hợp phân DAP và Sulphat kali với tỉ lệ: 2 phần DAP, 1 phần Sulphat kali trộn đều, sau đó lấy từ 50 - 100g hoà tan trong 20 - 30 lít nước đem phun đều lên trên lá.

- Cần cung cấp thêm chất vôi cho vườn cây trong giai đoạn này với liều lượng từ 50 - 100 g cho mỗi gốc.

Chú ý trị các loại bệnh do nấm tấn công ở vùng gốc và rễ cây bằng các loại thuốc thích hợp.

2. Bón phân cho cây mai vàng

Để mai vàng sinh trưởng, phát triển tốt, cho hoa đẹp nhất thiết phải bón phân, nhất là đối với cây trồng trong chậu

2.1. Thời điểm bón cho cây mai vàng

Sau khi trồng khoảng 10 -15 ngày, cây bắt đầu ra rễ tiến hành bón phân, chu kỳ bón lặp lại khoảng 20 - 30 ngày tùy điều kiện và giai đoạn sinh trưởng của cây.

2.2. Loại phân bón cho cây mai vàng

- Các loại phân đơn như: Urê, Supe lân, Kali

- Các loại phân hỗn hợp như: NPK 20 - 20 - 15, NPK 20 - 20 - 15 + TE, NPK 16 - 12 - 8 - 11 + TE, NPK 16 - 16 - 8, …

- Các loại phân hữu cơ hoai mục: Phân dơi, bánh dầu, phân chuồng, phân xanh… có tác dụng như: Tạo chất đệm, ổn định độ chua của đất tăng hiệu quả của việc bón phân vô cơ. Làm đất tơi xốp, giữ ẩm tốt, tăng độ phì nhiêu. Tạo môi trường thuận lợi để vi sinh vật phát triển và hoạt động làm tăng khả năng kháng bệnh đối với cây trồng. Chi phí thấp.

Tuy nhiên, có một số hạn chế như: Hiệu quả chậm. Cồng kềnh, tốn công vận chuyển. Hàm lượng dưỡng chất thấp, không ổn định, khó kiểm soát. Để nâng cao hàm lượng dinh dưỡng phân chuồng, nên tận dụng các dư thừa thực vật có sẳn để độn vào phân chuồng và ủ phân trước khi sử dụng.

2.3. Phương pháp bón phân, lượng phân bón cho cây mai vàng

Phân NPK 20 - 20 - 15 hoà loãng để tưới, lượng phân sử dụng từ 50 - 100 gr/15-20 lít nước, khoảng 15 - 20 ngày tưới 1 lần.

Khi mai đã lớn, lượng phân bón cũng được tăng dần và khoảng cách các lần bón phân xa hơn. Loại phân bón qua đất thích hợp cho mai là NPK 20 - 20 - 15 + TE hoặc NPK 16 - 12 - 8 - 11 + TE. Lượng bón khoảng 20 - 50 gr/gốc/lần bón, cách khoảng 20 - 30 ngày bón 1 lần.

Khi mai đã cho hoa ổn định: Hàng năm cần bón bổ sung phân hữu cơ từ 5 - 10 kg/gốc. Sử dụng loại phân NPK 20 - 20 - 15 + TE hoặc NPK 16 - 12 - 8 - 11 + TE bón mỗi năm khoảng 3 - 4 lần với lượng bón như trên vào các đợt: sau khi tàn hoa (sau dịp Tết), cắt tỉa cành; đầu mùa mưa; giữa mùa mưa và trước khi mai nở hoa khoảng 1 - 1,5 tháng. Cần bón phân theo hốc, theo rãnh sâu từ 5 - 7 cm theo tàn lá của cây, bón vào vùng có nhiều rễ non phát triển, sau đó lấp đất, giữ ẩm vào mùa khô, thoáng gốc vào mùa mưa.

Sau khi tỉa cành tạo dáng ta cần bón phân cho mai sinh trưởng tốt về cành lá. Lúc này yêu cầu đạm và lân nhiều hơn, kali ít cũng được. Có thể dùng phân NPK 20 - 20 - 15 TE, xới đất lên bón, lấp đất lại. Lượng bón mỗi lần không cần nhiều: khoảng 40 - 50 g/chậu chứa 50 - 60kg đất (đối với cây trồng ngoài đất lượng bón tương tự như trong chậu nhưng bón xa gốc cây,khoảng rìa ngoài của tán cây), tưới đủ nước thường xuyên (trong mùa khô). Mỗi tháng bón 2 - 3 lần, quan sát thấy cây ra lá, cành lá xum xuê là được. Nếu thấy lá quá đậm thì giảm số lượng cũng như số lần bón xuống. Vào mùa mưa từ tháng 6 -10 dương lịch, dùng NPK 13-13-13 TE để bón, mỗi lần bón 40 - 50g/chậu chứa 50 - 60kg đất, 15 - 20 ngày bón một lần. Bón các loại phân trên đã cung cấp đầy đủ các chất đa lượng và vi lượng cho mai. Tuy nhiên khi thay đất hoặc sau 3 - 4 tháng kể từ khi thay đất có thể bón thêm phân chuồng: phân bò, heo, gà vịt đã ủ kỹ kết hợp với tro trấu cũng rất tốt.Khi kết thúc mùa mưa: khoảng giữa tháng 11 dương lịch. Tiến hành xem lại dáng cây, cành lá đã thỏa mãn chưa. Có thể tỉa lại một lần nữa rồi chỉ tưới nước dưỡng cây.

* Phân bón kích thích rễ cho cây mai vàng

Mai trồng trong chậu: Tùy theo hướng dẫn của nhà sản xuất, tuỳ theo kích thước chậu, lượng bón có thể thay đổi từ 20-50 gr/chậu cho 1 lần bón. Với chậu lớn, cây mai nhiều tuổi có thể bón khoảng 50-80 gr/chậu. Tạo rãnh xung quanh thành chậu, sâu khoảng 3-5 cm, rải phân đều vào rãnh, lấp đất và tưới đủ ẩm. Tránh làm đứt rễ, cây dễ bị nhiễm bệnh qua vết thương. Nếu có điều kiện, hàng năm vào đầu mùa mưa nên thay đất trong chậu bằng đất mới tơi xốp, hoặc bổ sung phân hữu cơ đã hoai mục, lượng bón từ 2-3 kg/chậu.

* Sử dụng phân bón lá: Ngoài việc sử dụng phân bón qua đất, phân bón lá có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sinh trưởng và phát triển, bổ sung các chất dinh dưỡng thiếu hụt trong đất, kích thích ra rễ, ra lá, ra hoa theo ý muốn của người chơi mai.

Một số loại phân bón lá được nhà vườn quan tâm đó là: Phân bón lá Đầu Trâu 501 thúc ra chồi ra lá, Đầu Trâu 701 thúc ra bông và Đầu Trâu 901 có tác dụng dưỡng bông giúp bông lâu tàn và có màu sắc đẹp. Tương tự nhóm sản phẩm phân bón lá Đầu Trâu 005, Đầu Trâu 007, Đầu Trâu 009 cũng có hiệu quả cao đối với tất cả các loại mai cảnh.