Hướng dẫn chọn mua và kỹ thuật chăm sóc hoa Địa lan

1. Tiêu chuẩn chọn mua địa lan để trồng

Khi đi mua địa lan để trồng dù là cây đã ra hoa hay cây còn nhỏ đều phải làm rõ lai lịch của nó. Cây lan cần hoàn chỉnh, nhiều lá, lá tươi, thân giả phình to, sinh trưởng khỏe. Cây trồng trong chậu nên chọn cây già tơi tốt, không phải cây mới trồng, cũng không phải tàn lụi hoặc đã lâu chưa phục tráng. Không mua những cây yếu, cây bệnh, trần trụi và lai lịch không rõ ràng, do vậy khi mua phải xem xét kỹ thân, lá và hoa.

Cây hoa địa lan giống

Bộ rễ của lan phải hoàn chỉnh khỏe mạnh, rễ choán đầy chậu, nếu thấy rễ có mầu đen, có nấm mốc thì cây lan đó không tốt. Phần rễ ngoài chậu phải có màu xanh, không biến thành màu đen, không sâu bệnh. Nếu như rễ cây đã bò ra ngoài chứng tỏ chậu quá nhỏ mà chưa đổi chậu. Nếu như một bộ phận của rễ chuyển sang màu vàng, tức là chăm sóc chưa đúng, như tưới nước quá nhiều hoặc đọng nước tổn thương đến rễ hoặc giá thể quá chua, cần phải thay chậu, thay giá thể. Thân giả phải to khỏe, dày, màu xanh, thân giả có hơi tróc vỏ cũng không sao. Nhưng đặc biệt không được có màu đen, thối rữa và sâu cắn, không có nấm bệnh ký sinh. Hoa chính là bộ phận chính của lan nên phải xem xét kỹ lưỡng, loài địa lan tối thiểu phải có 10 bông, loài nhiều hoa có 20-30 hoa. Có rất nhiều giống địa lan, màu hoa đa dạng, có màu đỏ, phớt đỏ, tím đỏ, xanh, vàng, trắng,... tùy theo ý thích của từng người mà chọn. Cần chú ý đến màu sắc và hình dáng của hoa, tiếp đến là số lượng của hoa và cành hoa khỏe mạnh, cánh hoa dày, tầng cutin óng ánh, hoa tươi sáng, đẹp.

2. Nơi trồng địa lan và thiết bị

Điều kiện trồng hoa lan ở gia đình có thể cải tạo để nuôi trồng lan hoặc làm giàn che nắng hoặc tạo phòng ẩm nhỏ. Thiết bị chỉ cần một máy làm ẩm và máy hút không khí. Thực tế chỉ cần chỗ nào thông thoáng khí, có ánh sáng là được không nên để mưa rơi thẳng vào chậu và sử dụng một số biện pháp chọn chậu, chọn đất, phòng sâu bệnh sẽ có được cây khỏe mạnh và hoa nhiều.

Khi trồng lan trên giàn thì cần đủ ánh sáng và thông thoáng, nhưng vẫn có nhược điểm là không khí khô giữ ẩm khó. Nên làm giàn hướng Đông, cũng có thể chọn hướng Nam. Đặt hướng Đông, cây được tiếp xúc với ánh nắng ban mai, lại tránh được nắng chiều, đặt hướng Nam phải cải tạo một chút như giá đặt chậu thò ra ngoài cho thông thoáng vừa tránh được nhiệt độ bức xạ của tường, giá hoa ở phía Tây cần che nắng bằng lưới, bằng tre nứa, buổi chiều 4 giờ lại phải gỡ ra, buổi sáng 9 giờ đưa giàn che lên. Trên giàn đặt chậu đựng đầy nước. mùa hè cần dội nước lên ngói kê chậu, tạo độ ẩm phù hợp với địa lan, đồng thời kết hợp dùng giá thể tơi xốp giữ ẩm tốt, tưới nước đúng lúc và phun thuốc phòng trừ sâu bệnh theo định kỳ, như vậy địa lan sẽ nhiều hoa lá. Nếu như có điều kiện có thể làm phòng ẩm, giàn che lớn hoặc nhà trồng lan thỏa mãn yêu cầu sinh trưởng của hoa lan. Phòng ẩm có thể là kính, nilon PC hoặc sợi xenlulo. Làm bằng kính chiếu sáng tốt, bền và dễ bảo vệ, nhưng giữ nhiệt kém. Tấm PC hoặc sợi xenlulo, giữ nhiệt tốt, nhưng chiếu sáng kém, hơn nữa cũng dễ hỏng do nắng và mưa acid. Trong phòng có thể dùn lưới che nắng 1-2 lớp, sao cho đọ chiếu sáng từ 7.000-30.000lux là thích hợp, các tấm lưới có thể di chuyển một cách dễ dàng, tiện cho việc điều tiết ánh sáng. Trong phòng cũng cần có quạt và hệ thống phun nước tự động, bóng điện và thùng chứa nước. Quạt có tác dụng làm cho không khí lưu thông và giữ nhiệt trên bề mặt lá, vị trí lắp quạt nên cách cây lan 30-35cm, tốc độ gió duy trì 1,2m/giây. Quạt đẩy gió làm tăng thêm sự trao đổi không khí trong và ngoai, không khí đối lưu tốt hơn, tần suất 3-5 phút thay đổi không khí một lần. Máy phun mù chủ yếu làm thay đổi độ ẩm, giảm nhiệt độ, thường là được phối hợp với những thiết bị khống chế độ ẩm hoặc là phun theo thời gian quy định, có thể đặt máy phun mù dưới giá hoặc giữa lối đi. Thiết bị khống chế độ ẩm là loại máy phun mưa tự động đóng mở, nên lắp ở phía trên lá của hoa lan với cự lý 50-100cm, tốt nhất là chỗ mà quạt có thể thổi đến. Hệ thống phun nước tự động phần lớn lắp trên giàn để tránh ống dẫn đọng nước. có thể lắp thêm bóng đèn để duy trì độ chiếu sáng khoảng 7.000lux trong phòng, mỗi ngày phải được chiếu trên 5 giờ, cần chú ý không để ánh sáng tập trung chiếu một chỗ, làm tăng nhiệt độ cục bộ.

3. Chậu hoa và giá thể

Địa lan thuộc loại cây cao to, rễ phát triển mạnh, sinh trưởng nhanh, nên thường phải dùng loại chậu có lỗ dưới đáy và xung quanh có độ lớn phù hợp, hình dáng chất lượng hài hòa, thoát khí, thoát nước tốt. Chậu mới phải ngâm cho thấm nước, chậu cũ phải rửa cho sạch sẽ. Có người cho rằng nên dùng chậu to và chứa nhiều giá thể, như vậy sẽ chứa nhiều dinh dưỡng, thực tế đây là nhận thức sai. Đúng là chậu to sẽ chứa được nhiều giá thể, nhưng hàng ngày chăm sóc rất phức tạp, tưới ít nước giá thể không đủ ẩm, tưới nhiều dễ bị thối rễ. Cách làm tốt nhất là đặt cây vào chậu ướm thấy vừa bộ rễ là được. Sự hài hòa giữa chất lượng và hình dáng là chậu phải thông thoáng, thẩm thấu tốt, chậu cao, miệng hơi rộng, đáy nhỏ. Trong thực tế thường dùng chậu đất nung thoát nước, thông khí tốt nhưng không đẹp, không sạch, nếu dùng nhiều lần khó tiêu độc, nặng, dễ vỡ và khó vận chuyển đi xa, hơn nữa thành chậu dễ hấp thụ nhiệt, dễ làm tổn thương rễ bởi vì rễ cây lan sau khi trồng nhiều năm thường bám vào thành chậu. chậu nhựa là loại được dùng nhiều trong những năm gần đây, giá rẻ, sạch sẽ và đẹp nhưng thoát nước, thoát khí nhưng đồ nhựa dễ bị lão hóa nhanh. Chậu sành sứ nhất là loại chậu giữ ẩm tốt, thoáng khí, ít dẫn nhiệt, bên trong sạch sẽ, màu sắc đẹp, mỹ quan dùng để trồng lan tốt nhưng giá hơi cao.

Giá thể là phần rất quan trọng của trồng lan. Những vật chất thường dùng để trồng địa lan là rêu tươi, hạt sứ, vỏ dừa, gỗ mục, gạch vỡ, vỏ cây, than củi, than trân châu. Rêu tươi, rêu nước có khả năng hút nước tốt, tơi xốp. Trước khi dùng đem ngâm nước 24 giờ, sau đó vắt kiệt nước. Nên trộn lẫn rêu tươi với gạch vỡ sẽ đạt hiệu quả cao. Nhưng rêu chóng mục và thường chỉ dùng được 2 năm phải thay giá thể khác. Hạt sứ thường làm từ đất có lỗ như tổ ong, thường có màu xám đỏ, nhiều kích cỡ không lẫn tạp khuẩn, giữ được nước, thông thoáng khí thấm ước, tạo môi trường tốt cho rễ sinh trưởng, không có hiện tượng làm thối rễ. hạt sứ thấm nước rất tốt, khả năng giữ nước trung bình, dùng nó để trồng lan không sợ rễ bị thối, khi thấy hạt sứ bên trên bạc trắng phải tưới nước ngay. San hô thuộc loại trung tính giữ được nước và dinh dưỡng có thể dùng nhiều lần. Các loại vỏ cây khác như: Nhãn, vỏ thông đỏ, cần phải cắt thành khoanh tròn đường kính 0,5-1,5cm, chia thành 3 loại: to, vừa và nhỏ. Trước khi sử dụng phải đem ngâm nước 2-3 ngày. Vỏ cây được ngâm nước có khả năng hút nước tốt, có lỗ hổng to, nên rất thích hợp với sinh trưởng của địa lan, có thể dùng được 3-4 năm. Ngoài ra cũng có thể dùng ngói vỡ, than củi, gạch vỡ có đường kính 0,5-1,5cm hoặc đem trộn với rêu tươi, vỏ cây hoặc dùng riêng cũng được. Giá thể cho trồng lan tại gia đình thường là trộn mùn với vỏ dừa theo tỷ lệ 40-50% vỏ dừa, 30% rêu tươi, 30% đá hoặc 40% vỏ dừa, 40% than bùn, 20% đá dăm. Tất cả các loại giá thể trước khi dùng phải điều chỉnh pH = 5,5 và khử trùng hoặc đem phơi nắng vài ngày hoặc khử độc bằng hơi nước hoặc phun thuốc khử trùng, sau khi phun dùng nilon đậy kín lại 1-2 ngày và sau 10 ngày có thể dùng được, cũng có thể dùng chất diệt khuẩn Foocmalin nhưng phải để 15 ngày sau mới dùng được hoặc đưa vào nhà đông lạnh để diệt khuẩn khử trùng khoảng một tuần lễ trong nhiệt độ thấp. Rêu tươi là vật thể sống cho nên không được xử lý bằng khử trùng.

Năm 2006, trường đại học Nông lâm Thái Nguyên đã nghiên cứu một số loại giá thể cho trồng địa lan. Kết quả thu được như sau:

Bảng Ảnh hưởng của giá thể đến khả năng đẻ nhánh của địa lan

Vỏ thông đã tách nhựa đã ảnh hưởng tốt đến khả năng đẻ nhánh của địa lan bởi vì trong vỏ không còn chứa dầu thông, làm cho chất dinh dưỡng và nước thẩm thấu vào vỏ thông và được vỏ giữ lại cung cấp cho lan sinh trưởng.

Trong khi đó đối với vỏ thông chưa được tách nhựa thì nhựa thông đã ngăn cản sự hấp thụ nước và dinh dưỡng là nguyên nhân làm lan sinh trưởng kém. Cây lan ở vỏ thông tách nhựa đã có tỷ lệ đẻ nhánh cao hơn hẳn lan chưa tách nhựa, nhưng giữa hai loại giá thể được xử lý tách nhựa cây lan có tỷ lệ đẻ nhánh tương đương nhau, do vậy hoàn toàn có thể sử dụng vỏ thông của nước ta đã qua tách nhựa làm giá thể cho địa lan. Việc xử lý tách nhựa khỏi vỏ thông làm tương đối đơn giản, bằng cách cho vỏ thông vào hấp cách thủy trong thời gian 6 giờ, nhiệt độ cao và hơi nước sẽ làm cho nhựa trong vỏ thông bay hơi, tạo ra vỏ thông có khả năng hấp thu tốt nước và dinh dưỡng để cung cấp cho hoa lan.

Bảng Ảnh hưởng của giá thể đến tăng trưởng chiều cao của địa lan

(Đơn vị: cm)

Qua số liệu thu thập được cho thấy sự khác biệt về chiều cao giữa các công thức vỏ thông đã được xử lý với công thức vỏ thông chưa qua xử lý.

Bảng Ảnh hưởng của giá thể đến tăng trưởng bộ lá địa lan

Đơn vị: cm

Qua bảng số liệu cho thấy sử dụng giá thể vỏ thông chưa qua xử lý có tốc độ tăng trưởng chậm hơn so với hai công thức sử dụng vỏ thông đã qua xử lý. Như vậy việc rút tách nhựa vỏ thông trước khi dùng làm giá thể cho địa lan là cần thiết cho cây và giá thể do Việt Nam rút tách nhựa có khả năng thay thế giá thể vỏ thông Trung Quốc.

4. Trồng vào chậu và thay chậu

Cây trước khi đem trồng phải đem rửa sạch và khử trùng cắt tỉa. cây được rửa bằng nước sạch, chờ cho ráo nước rồi cắt đi thân giả không lá, rễ bị bệnh, cây cong, rễ quá già vàng khô, lá bệnh và những bẹ lá khô. Cây lan sau khi mua về bao giờ cũng có thân giả không lá, nếu như 1-2 cây mọc liền nhau, hãy chọn giữ lại 1-2 thân giả tươi không lá. Nếu là 3 cây mọc liền nhau hãy cắt bỏ toàn bộ thân giả không lá. Khi cắt tránh làm tổn thương đến mầm và chóp rễ, các bộ phận cắt bỏ ra cần gom lại đem đốt để phòng lây lan bệnh. Sau khi cắt tỉa đưa vào khử trùng, tùy từng điều kiện mà chọn loại thuốc và phương pháp phù hợp, có thể dùng loại thuốc diệt nấm như Benlate, Ridomil 0,1% để ngâm rễ khoảng 10-15 phút, cũng có thể ngâm bằng thuốc tím 0,1%, sau 10-15 phút đem rửa bằng nước sạch, để ráo nước đem trồng. đối với cây bị bệnh đem ngâ, khoảng 120 phút vào dung dịch thuốc khử trùng. Nếu có côn trùng ký sinh vào đem ngâm vào thuốc trừ sâu để diệt trứng, diệt sâu.

Nếu như thấy có vết bệnh hoặc nghi ngờ có bệnh phải xử lý trước khi trồng. Sau khi xử lý thuốc bảo vệ thực vật phải rửa bằng nước sạch để ráo nước đem trồng.

Căn cứ vào độ lớn của cây mà chọn chậu có miệng chậu và độ cao thích hợp, số lỗ thoát nước ở cháy chậu, thành chậu phải đảm bảo thoát nước và không khí lưu thông. Lỗ thoát nước ở dưới đáy được đậy bằng một miếng ngói to, sau đó đưa các giá thể có kích cỡ to vào trước (1-1,5cm) với độ cao bằng 1/4 - 1/3 độ cao của chậu, cho dễ thoát nước. Các lỗ bên cạnh có thể dùng vỏ cây, rêu, ... nhét vào, rồi đưa giá thể có kích cỡ nhỏ vào ở nghĩa cao hơn và xung quanh thấp hơn. Sau đó đặt cây giống vào, tránh cho rễ tiếp xúc với thành chậu mà được trải ra, một bên thân giả già đặt dựa vào thành chậu, phía có mầm non quay vào giữa chậu, để có không gian cho cây mọc sau 3 năm. Nếu như có nhiều thân giả và có một mầm trở lên, hãy cố gắng đặt thân giả vào giữa, mầm non xoay ra phía ngoài, khi đã đạt xong cây giống tiếp tục đưa dần giá thể vào trong chậu, cho đến độ cao nhất định, có thể nhấc nhẹ cây giống lên vỗ nhẹ vào thành chậu làm giá thể nén chặt xuống, rễ được trải ra. Làm như vậy vài lần cho đến khi giá thể lấp hết 1/3 thân giả mới thôi, tiếp đó dùng tay ấn nhẹ xuống để cho giữa chậu cao hơn xung quanh một chút. Không nên trồng quá dày, làm cho thân giả bị chết ngạt và mầm non bị chết úng. Thông thương sau khi trồng xong cần phủ một lớp rêu hoặc sỏi trên mặt chậu, giữ cho mặt chậu sạch sẽ và không bị ô nhiễm khi tưới nước. Cây trồng xong được đặt ở chỗ có ánh sáng tán xạ với nhiệt độ 20-250C, không thể quá cao hoặc quá thấp. Việc tưới nước sau khi trồng phụ thuộc vào kích cỡ và trạng thái ẩm của giá thể, nếu như giá thể nhỏ ẩm ướt thì không cần tưới nước, chỉ cần dùng bút lông quét sạch bụi trên lá, sau một tuần thì tưới ít nước và trên nguyên tắc giữ cho cây không bị khô, chờ đến khi nào nẩy mầm và rễ dài 2-3 cm thì chính thức tưới nước. Nếu tưới quá sớm sẽ làm cho cây bị thối. nếu gặp thời tiết oi bức, có thể phun nhưng không dược để nước chảy vào giữa lá. Nếu như giá thể bị khô sau khi trồng phải tưới nước ngay và tưới cho đẫm. Nếu rễ của cây còn ít quá, sau khi trồng khó giữ được chắc và bị đổ do gió, rễ non và mầm non dễ bị tổn thương nên phải làm giàn để buộc cây vào. Sau trồng 3 năm nếu như cây quá to, nhiều rễ giá thể bị mục nát phải thay chậu ngay.

Chậu và giá thể trồng cây hoa địa lan

Thời vụ trồng địa lan không nghiêm ngặt, nhưng thay chậu và tách cây nên làm vào mùa Đông Xuân, sau khi hoa nở mầm non chưa nhú, ngoài ra có thể tiến hành vào mùa Thu. Ở thời kỳ này dinh dưỡng tương đối tập trung, cây có khả năng chống bệnh tốt, không ảnh hưởng đến đợt hoa về sau. Mùa hè nhiệt độ cao cây dễ bị rữa nát, mùa Đông cây phục hồi chậm, không phù hợp cho thay chậu và tách cây. Khi thay chậu cần nhẹ nhàng đặt nghiêng chậu để lấy giá thể ra khỏi chậu lan. Nếu như cây lan đã trồng nhiều năm, rễ mọc đầy chậu, không thể lấy cây ra được, chỉ có cách đập nhẹ để cho vỡ chậu, lấy cây ra tránh làm tổn thương rễ. Cây lan sau khi đưa ra khỏi chậu, gỡ bỏ giá thể chú ý không làm tổn thương mầm, rễ và nhất là chóp rễ. Nếu như giá thể bám quá chặt, có thể đem xối nước sau đó mới cắt tỉa, tách cây. Cắt bỏ rễ thối, cọng gãy, hoa sót lại, lá khô, lá bệnh và thân giả không lá. Nếu như thân giả còn chắc mập, vẫn còn mầm ngủ có khả năng nẩy mầm, có thể giữ lại đưa vào phòng ẩm để thúc mầm. Sau khi cắt tỉa xong đưa cây vào khử trùng. Các vết cắt có thể dùng lưu huỳnh, bột than củi bôi khử trùng. Rễ cây lan sau khi xử lý và rửa dễ bị gẫy cho nên chưa thể trồng ngay được mà đưa vào chỗ râm mát cho nước, khi nào rễ mầm ra dễ uốn hãy đem trồng. Cây sau khi trồng đưa vào chỗ râm mát, hạn chế tưới nước mà chỉ phun nước vào lá. Lượng nước tưới và ánh sáng được tăng dần cùng với sự sinh trưởng của cây, đồng thời bón phân định kỳ bảo đảm dinh dưỡng cho nhu cầu sinh trưởng.

5. Điều tiết nhiệt độ, ánh sáng

Sinh trưởng phát triển của địa lan phụ thuộc nhiều vào môi trường sinh thái. Bởi vậy mốn trồng được cây địa lan ta cần nắm chắc đặc điểm sinh trưởng của cây, môi trường sinh thái nào phù hợp với yêu cầu của lan, sau đó căn cứ vào đặc tính sinh trưởng, giai đoạn sinh trưởng phát triển mà lựa chọn cho lan môi trường sinh thái tự nhiên tốt nhất hoặc môi trường nhân tạo.

Nguyên sản của địa lan là vùng cao, vĩ độ thấp ưa khí hậu ôn hòa, râm mát, ẩm ướt, không khí trong lành, mùa Đông không lạnh, mùa Hè không quá oi bức. Quanh năm bốn mùa đều có thể nảy mầm. Nhiệt độ thích ứng 15-250C, cây có thể nảy mầm ở nhiệt độ 20-300C cây sinh trưởng nhanh, trong phạm vi này tốc độ sinh trưởng tỷ lệ thuận với nhiệt độ. Nhiệt độ dưới 00C và cao hơn 300C cây đi vào ngủ nghỉ. Nhiệt độ tối thấp không được dưới 50C. Từ tháng 5-9 mầm hoa sinh trưởng tốt, lúc này đòi hỏi nhiệt độ khá nghiêm ngặt, tốt nhất ban đêm để nhiệt độ ở 18-200C, ban ngày 20-300C, chênh lệch giữa ngày và đêm 10-150C, nhằm đảm bảo phân hóa mầm hoa và hình thành cành hoa. Sau khi mầm hoa đã hình thành nên duy trì nhiệt độ dưới 250C vì nhiệt độ cao phát dục kém, độ ẩm duy trì 80%. Mùa Đông không nên để nhiệt độ cao, khoảng 100C là thích hợp.

Do đòi hỏi điều kiện sinh thái phù hợp với từng thời kỳ sinh trưởng, phát triển của cây nên ở những nơi trồng địa lan phải có những biện pháp tương thích mới đảm bảo cho cây sinh trưởng, phát triển tốt. Ở Trung Quốc áp dụng biện pháp mùa Hè phải chuyển cây đến vùng cao 800m so với mặt nước biển, khí trời mát mẻ thúc đẩy cho quá trình phân hóa mầm hoa và hình thành cành hoa, cuối Thu và đầu Đông nhiệt độ đêm ngày chênh lệch rõ rệt lại chuyển về chăm sóc và cung cấp cho thị trường hoặc đưa cây vào nhà trồng lan có thể khống chế nhiệt độ, ban đêm đưa khí lạnh vào giữ ở nhiệt độ khoảng 15-200C, ban ngày để nhiệt độ bình thường, tạo ra độ chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm. Biện pháp thứ nhất giá thành thấp nhưng tốn công, biện pháp sau giá thành cao nhưng tiết kiệm lao động. Nếu để trong phòng ấm phải chú ý thông gió để phòng cây bị ngạt. Đặc biệt là khi nhiệt độ tăng đột ngột, nhiệt độ khá cao, mặt người của chậu đọng nước, dễ phát bệnh. Địa lan là loại ưa bóng râm, sẽ đặt dưới ánh sáng mạnh, nhiệt độ cao, độ ẩm cao dễ mắc bệnh, cây bị thối rễ và chết.

Lan và cây có lá xanh quanh năm, cần có một lượng ánh sáng nhất định cho quang hợp, bảo đảm cho cây sinh trưởng, phát triển mầm hoa và nở hoa. Nếu như ánh sáng không đủ sẽ không thể hình thành mầm hoa và sẽ không ra hoa được. Thực tiễn chứng minh nếu như trồng hoa địa lan mà mùa hè che 50% ánh sáng, mùa thu xuân che 30%, mùa đông để ánh sáng thích hợp sẽ rất có lợi cho ra hoa. Đối với hoa lan ngoài cường độ ánh sáng, thời gian chiếu sáng cũng có ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng phát triển của cây. Nói chung thời gian chiếu sáng càng dài càng tốt, thông thường mỗi ngày cần từ 10 giờ trở lên thì cây mới có thể tiến hành phân hóa mầm hoa, nếu như dưới 8 giờ mỗi ngày sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng phát triển.

6. Phương pháp tưới nước

Những người trồng hoa lan đều cho rằng: tưới nước cho hoa lan là một nghệ thuật, tục ngữ có câu: “biết một chút về trồng lan, phải mất 3 năm công tưới nước”, ý nói rằng muốn nắm vững kỹ xảo trồng lan thì cũng phải trải qua 3 năm tìm hiểu và tổng kết. Hai chữ “tưới nước” tưởng chừng không học cũng biết. Tưới nước phải căn cứ vào điều kiện thời tiết khí hậu,điều kiện trồng, giống, tình hình sinh trưởng, độ lớn của chậu, giá thể... để quyết định chế độ tưới đồng thời phải dựa vào kinh nghiệm thực tế thông qua tìm hiểu sinh lý của hoa địa lan mà xử lý tưới nước một cách linh hoạt đúng thời gian và đúng liều lượng.

• Căn cứ tưới nước cho địa lan

Tưới nước cho lan cần tùy thuộc vào độ lớn của chậu, đất và thời gian tưới. Thông thường giá thể trồng địa lan phải thường xuyên ẩm ướt, nhưng không được quá ẩm ướt. Cần căn cứ vào chậu để trồng lan, giá thể, thời tiết, tình hình sinh trưởng của cây để quyết định lượng nước, ví dụ như loại chậu đất nung sẵn có nhiều lỗ sẵn có khả năng thông khí, hút nước thoát nước, giữ nước nên có khả năng điều tiết chức năng hút nước của rễ do đó lượng nước tưới có nhiều một chút cũng không ảnh hưởng đến cây. Còn loại chậu nhựa không lỗ thông hơi, không hút nước, không thoát nước, không khí lưu thông kém, mặc dù gần đây có sự cải tiến bằng cách đục lỗ xung quanh nhưng vẫn kém hơn loại chậu đất nung, cho nên khi tưới nước cần phải chú ý đến điều tiết lượng nước tưới phải ít hơn một chút.

Ngoài ra tính chất của giá thể có liên quan đến khả năng hút nước và thoát nước. Các giá thể như rong biển, lá cây mục, than bùn, hút nước, giữ nước, khí lưu thông tốt nhưng thoát nước và hơi kém, trồng lan bằng những giá thể này nước tưới có thể giảm. mùn cưa, vỏ cây, vỏ dừa, than củi,... hút nước chậm nên trước khi sử dụng phải ngâm nước, nhưng giữ nước tốt ổn định, thoát nước, thông khí đều tốt, nên dễ điều tiết nước. Sỏi cơm, cát thô, đá dăm,... không hút ẩm, thoát nước thông khí tốt, nhưng giữ nước kém, cho nên số lần tưới phải nhiều hơn. Kể cả cùng một loại giá thể nhưng kích cỡ khác nhau, cũng ảnh hưởng đến khả năng thoát nước, thông khí tốt nhưng giữ nước kém nên số lần tưới phải nhiều hơn. Kích cỡ nhỏ giữ nước tốt nhưng thoát nước thông khí kém nên số lần tưới và lượng nước tưới ít hơn. Tưới nước còn tùy thuộc vào thời tiết, mùa đông nhiệt độ dưới 100C cây sinh trưởng chậm, thậm chí ngủ nghỉ, lượng nước tưới giảm chỉ cần làm giá thể ẩm là đủ. Mùa xuân, nhiệt độ tăng địa lan sinh trưởng nhanh nên lượng nước tưới phải tăng lên. Mùa hè hoa lan được chuyển vào chỗ râm mát, lượng mưa lại nhiều, cho nên cần phải tùy thuộc vào lượng mưa nhiều hay ít và mức độ ẩm của giá thể làm căn cứ để điều tiết hàm lượng nước trong giá thể. Khi mưa nhiều phải chú ý quan sát xem trong chậu có bị đọng nước hay không, nếu phát hiện đọng nước phải lập tức thay chậu, thay đổi tính thẩm thấu của giá thể. Cuối mùa thu nhiệt độ bắt đầu giảm, có thể giảm dần lượng nước tưới, để cho cây lan sinh trưởng cứng cáp, qua đông được thuận lợi.

• Thời điểm tưới nước cho lan

Khi tưới nước phải chọn thời điểm tốt nhất, tức là dựa vào mức độ ẩm của giá thể và yếu tố thời tiết để tưới nước cho đúng lúc. Thông thường có thể dùng tay sờ và quan sát trạng thái ẩm của giá thể để quyết định có nên tưới nước hay không? Nhìn chung khi lớp trên giá thể đã khô, lớp dưới còn ẩm là có thể tưới, không nhất thiết phải đợi đến lúc giá thể bị khô hoàn toàn mới tưới, nhất là mùa hè, nếu không sẽ ảnh hưởng không tốt đến sinh trưởng phát triển của cây lan. Nếu như lớp trên giá thể còn ẩm thì 1-2 ngày tưới một lần. Cường độ ánh sáng mạnh, nhiệt độ cao, lượng bốc hơi của cây càng lớn, mất nhiều nước nên cây lan cần nhiều nước, cần phải tưới lượng nước thích hợp, khi ánh sáng yếu nhiệt độ thấp, bốc hơi chậm, nước bị tổn thất ít nên lượng nước bổ sung cũng ít hơn. Càng không thể quy định mấy tiếng tưới 1 lần. Đối với địa lan thường là tháng 3-4, 2-3 ngày tưới 1 lần hoặc là mỗi ngày tưới 1 lần vào buổi chiều, tháng 10-11 mỗi ngày cũng phải tưới 1 lần nhưng tưới vào 10 giờ sáng - 3 giờ chiều, còn tháng 12 đến tháng 3 năm sau, chỉ cần tưới 4-5 ngày tưới 1 lần. Ở những nơi giá lạnh, mùa đông nếu như phải tưới nhiều nước thì nên tưới vào ngày có mưa phùn nhằm phòng cây bị chết rét. Ngày mùa hè thu nên tưới vào trước hoặc sau mặt trời lặn để khi về đêm lá đã ráo nước. Mùa đông và mùa xuân tốt nhất là tưới vào trước hoặc sau mặt trời mọc. Cố gắng tránh cây lan đang phơi dưới ánh sáng mặt trời, đột nhiên tưới nước lạnh vào, làm giảm đột ngột nhiệt độ giá thể, sẽ ảnh hưởng đến hút nước của rễ, làm mất cân bằng về sinh lý. Mùa hè nếu như gặp mưa rào thời tiết oi bức, sau mưa phải dùng nước sạch để tưới đẫm giá thể để giảm nhiệt, nếu không rễ cây lan dễ bị tổn thương, thậm chí bị chết héo. Khi lá lan có vết bệnh cũng cần tưới nước mức ít hơn, giữ cho lá khô, tránh bệnh lây lan.

• Chất lượng nước tưới cho hoa địa lan

Chất lượng nước tưới hết sức quan trọng đối với sinh trưởng của cây lan, chất lượng nước kém ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng phát triển của cây. Nước dùng cho trồng lan phải là nước mềm ít có khoáng vật và chơi chua (độ pH: 5,5-6,0). Trước đây nhiều người cho rằng nước mưa hoặc tuyết tan dùng để trồng lan là tốt nhất, thứ đến là nước sông, bất đắc dĩ mới dùng nước máy, và để vào chum hoặc chậu 1-2 ngày mới dùng. Tuy nhiên cần chú ý là dùng nước sông hay bị ô nhiễm, nước mưa bị axit hóa còn nước máy có chứa nhiều chất khử trùng (Clo) ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của cây. Do vậy chỉ nên dùng nước giếng ở các vùng không ô nhiễm, nước máy thì phải để 1-2 ngày cho HCl phân giải hết mới dùng.

• Các phương pháp tưới nước

Có 3 cách tưới nươc đó là tưới, phun, ngâm. Dụng cụ dùng để tưới là thùng có vòi chuyên dụng, vòi dài, miệng bé tránh làm tổn thương lá và dễ khống chế nước. Khi tưới cho nước chảy từ từ theo thành chậu ngấm đến đáy và giữa chậu. Nước không được chảy quá mạnh làm bong giá thể, ô nhiễm lá và cành hoa, càng không thể để nước chảy vào bên trong kẽ lá, nếu nước tưới không được khống chế tốt cũng có thể làm tổn thương cả cây. Tưới nước phải ướt tất cả giá thể.

Tưới bằng phương pháp phun đòi hỏi tia nước phải nhỏ đều, mỗi lần phun không được quá nhiều chỉ cần làm ướt mặt lá là được. Khi thời tiết khô hanh nên phun nước cho vườn lan. Có thể phun nước xuống đất, lên giàn làm tăng độ ẩm không khí. Mùa hè độ ẩm cao, mùa đông giá lạnh và chiều mát nên không nên phun nước, vì phun nước vào những thời điểm ấy dễ sinh bệnh đốm đen, nụ và mầm non dễ bị thối rữa. Nếu cần có thể dùng dấm ăn hòa loãng 150-200 lần phun cho cây mỗi tháng 1-2 lần nhằm loại trừ bụi bẩn bám trên lá và các vết đốm màu tro.

Tưới nước bằng cách ngâm tức là nhúng đáy chậu xuống nước để cho ngấm qua lỗ dưới đáy và ngấm lên giá thể, thời gian ngâm không được quá dài chỉ cần nước ngấm lên đến bề mặt là vừa và giữ cho lá sạch sẽ. khi tưới nước cần phải chú ý đến thời kỳ sinh trưởng và phát triển của cây mà sử dụng phương pháp tưới cho phù hợp, ví dụ như khi mầm non đang phát triển chỉ nên dùng phương pháp tưới vào gốc không nên phun, như vậy sẽ giảm được sâu bệnh hại phát sinh.