Giải pháp giúp cây nhãn ra hoa đều, nhiều hoa cái và mập bông

1. Nhãn ra hoa không đều - tình trạng phổ biến tại nhiều vùng

Tại nhiều vùng trồng nhãn, đặc biệt những năm thời tiết thất thường (mưa trái mùa, lạnh không rõ rệt), cây thường ra hoa lác đác, không đồng loạt, tỷ lệ hoa đực cao và hoa dễ rụng. Đây là nguyên nhân chính khiến nông dân khó xử lý, giảm sản lượng và giá trị thương phẩm.

Một số nhà vườn đã phun lân hoặc Cytokinin DA6 nhưng hiệu quả không rõ rệt - điều này cho thấy cần có sự phối hợp tổng thể giữa điều kiện sinh lý, thời tiết, dinh dưỡng và các chất kích thích phù hợp để cây ra hoa đúng hướng và hiệu quả hơn.

2. Nguyên nhân khiến nhãn ra hoa không đều

• Thời tiết không tạo được “sốc khô hạn” hoặc lạnh nhẹ nên cây không chuyển sang pha sinh sản.

• Dư đạm, thiếu lân - kali - vi lượng, cây phát triển lá - cành mà không phân hóa hoa.

• Tán lá quá rậm, thiếu ánh sáng bên trong, làm cành trong không ra hoa.

• Lộc non chen hoa, mầm hoa bị lấn át, cây thiên hướng ra hoa đực.

• Độ ẩm đất cao liên tục, cây không tích lũy đủ năng lượng để phân hóa mầm hoa.

3. Kỹ thuật tổng hợp giúp nhãn ra hoa đều và nhiều hoa cái

a. Xiết nước - tạo khô hạn sinh lý

Ngưng tưới hoàn toàn trong 20-30 ngày, cho đến khi đất khô trắng và lá hơi héo. Khi thấy dấu hiệu cây “khát nước”, tưới lại đẫm. Đây là biện pháp then chốt kích hoạt cơ chế chuyển từ sinh trưởng sang sinh sản.

Trong mùa mưa hoặc vùng đất giữ ẩm cao, có thể áp dụng thêm kỹ thuật khoanh vỏ (cắt một khoanh nhỏ quanh thân cành cấp 1 hoặc cấp 2) để tạo hiệu ứng tương tự như xiết nước.

b. Điều chỉnh phân bón

• Trước khi xử lý ra hoa (1-2 tháng):

  • Giảm đạm, tăng lân - kali.

  • Sử dụng phân bón như super lân, kali sulfat, NPK 10-50-10 hoặc MKP (0-52-34).

  • Có thể bổ sung vôi và phân hữu cơ hoai để cải tạo đất.

• Sau khi ra mầm hoa:

  • Không bổ sung thêm đạm.

  • Chỉ bổ sung kali, canxi, magie để hỗ trợ nuôi chùm hoa và dưỡng quả non.

c. Tỉa cành, hãm lộc

Tỉa bỏ cành tăm, cành già, cành sâu bệnh để tán thông thoáng. Những cành mọc bên trong tán cần loại bỏ để tăng ánh sáng, từ đó tạo điều kiện phân hóa mầm hoa tốt hơn.

Nếu trong giai đoạn ra hoa xuất hiện lộc non chen hoa, cần vặt bỏ lộc để cây tập trung nuôi hoa.

4. Chọn hoạt chất phù hợp thay thế GA3

Không nên sử dụng GA3 vì dễ làm tăng hoa đực. Thay vào đó, nên dùng các hoạt chất sau:

• Cytokinin DA6 hoặc Kinetin: Hỗ trợ phân hóa mầm hoa, thúc đẩy chồi hoa, tăng hoa cái.

• Brassinolide 0.15%: Giúp hoa nở mạnh, sáng hoa, tăng đậu trái, không gây lệch giới tính.

• Triacontanol: Kích thích trao đổi chất, hỗ trợ cây chuyển pha sinh sản nhẹ nhàng.

• Ethephon (ở liều thấp): Ức chế sinh trưởng lộc non, tăng hiệu quả bung mầm hoa.

• Chế phẩm sinh học như rong biển, amino acid, vitamin B1: Hỗ trợ sức đề kháng, tăng độ “mềm mô” giúp cây dễ phản ứng với xử lý ra hoa.

5. Bổ sung vi lượng đúng cách

Các nguyên tố trung - vi lượng có vai trò quan trọng trong giai đoạn phân hóa và nuôi hoa:

• Bo (B): Giúp sáng hoa, tăng sức sống hạt phấn, tăng tỷ lệ hoa cái hữu hiệu.

• Kẽm (Zn): Tăng số lượng hoa hình thành, cải thiện phân hóa mầm.

• Molybden (Mo): Cần thiết để cây tổng hợp đạm nội sinh, gián tiếp hỗ trợ đậu trái.

• Canxi, Magie: Giúp cuống hoa chắc khỏe, tăng khả năng giữ hoa.

Nên chọn các loại vi lượng dạng Chelate (EDTA, DTPA) vì cây hấp thu nhanh và không bị kết tủa khi pha với các loại phân bón khác.

6. Cách pha và phun dưỡng hoa - không cần pha dung dịch gốc

Có thể pha trực tiếp với nước sạch như sau:

• DA6: 10g

• Brassinolide 0.15%: 20g

• Bột rong biển: 50g

• Chelate Bo: 10g

• Chelate Zn: 10g

• Chelate Mo: 5g

• Amino Acid 80%: 50g

• Vitamin B1: 2g

→ Pha toàn bộ vào 200 lít nước sạch, khuấy đều, phun ướt đều tán lá - đặc biệt chú ý vào các mầm hoa.

→ Phun 1 lần khi thấy mầm hoa nhú, nếu hoa chưa đều có thể lặp lại sau 5-7 ngày.

7. Lưu ý theo vùng miền

• Miền Bắc: Giai đoạn lạnh mùa đông thường đủ để phân hóa mầm hoa. Nếu thời tiết thuận, không cần khoanh vỏ hoặc xiết nước mạnh, chỉ cần cân đối dinh dưỡng và hỗ trợ nhẹ bằng DA6, Brassinolide.

• Miền Trung: Khí hậu có thể khô hạn nhanh hoặc mưa bất chợt. Cần quan sát kỹ để xử lý kịp thời. Nếu gặp mưa trái mùa, nên khoanh vỏ để đảm bảo cây bật hoa đúng thời điểm.

• Tây Nguyên: Đất giữ nước tốt, thường phải xiết nước lâu hơn. Khoanh vỏ là biện pháp hiệu quả trong mùa mưa. Kết hợp phun chất kích hoa ngay sau khi tưới nước lại.

• Đông Nam Bộ và ĐBSCL: Thời tiết biến động nhiều, mưa trái mùa làm hoa bị nghẹn hoặc hư phấn. Cần theo dõi dự báo thời tiết sát sao. Dễ thiếu vi lượng nên việc bổ sung Chelate Bo - Zn - Mo càng quan trọng.

Kết luận

Giúp cây nhãn ra hoa đều, nhiều hoa cái và chùm hoa mập không phụ thuộc vào GA3 là hoàn toàn khả thi nếu người trồng biết phối hợp các yếu tố: điều tiết nước, cân đối dinh dưỡng, bổ sung vi lượng đúng cách và chọn chất điều hòa sinh trưởng phù hợp.

Tùy điều kiện vùng miền và thời điểm xử lý, có thể gia giảm nhẹ liều lượng, điều chỉnh thời gian xử lý để đạt hiệu quả tối ưu. Với quy trình tổng hợp và an toàn, cây nhãn sẽ ra hoa đồng loạt, tỷ lệ đậu cao và chất lượng trái tốt hơn rõ rệt.